Kocaeli’nin içme suyu ihtiyacının karşılanması için Samanlı Dağları’ndan doğan derelerin birleştiği Kirazdere Çayı üzerinde 1987-1999 yılları arasında inşa edilmiş bir barajdır, Kirazdere Barajı olarak da adlandırılmaktadır. Barajın su havzası (uzun mesafeli koruma alanı) Kocaeli, Sakarya ve Bursa illerinin belirli kısımlarını içine alacak bir biçimde toplam 258 kilometrekarelik bir alanı kapsamaktadır. Kaya gövde dolgu tipli ve 109 m yükseklikteki Yuvacık Barajı’nın göl hacmi 60 milyon m3’tür, arıtılmış su temin kapasitesi de yıllık 142 milyon m3’tür. 145 km bir dağıtım şebekesine sahip olan barajın içme suyundan 9 ilçe (Başiskele, Gölcük, Kartepe, İzmit, Derince, Körfez, Dilovası, Gebze, Çayırova) yani Kocaeli halkının %80’i istifade etmektedir.

Yuvacık Barajı bölgenin jeolojik yapısına uygun hazırlandığı için 1999 Gölcük depreminden etkilenmemiştir. Deprem sonrasındaki 10 yılda İngiliz Thames Water şirketi tarafından işletilen (Yap-İşlet-Devret modeli) baraj, 2009 yılında Kocaeli Büyükşehir Belediyesi’ne devredilmiştir. 2006 yılında yaşanan kuraklık sırasında, Yuvacık Barajı’na rağmen yaşanan su açığı nedeniyle Kocaeli Büyükşehir Belediyesi tarafından 20 km uzaklıktaki Sapanca Gölü’nden Yuvacık Barajı’na ham su aktarmak üzere 2011 yılında bir boru hattı inşa edilmiştir. Sapanca Gölü Terfi Sistemi (SGTS) diye bilinen bu hat sayesinde 2016’daki kuraklıkta baraja fazladan 47 milyon m3 su temin edilmiştir.

Yuvacık Barajı’nın idari anlamda; Baraj Gözlemleme, Atmosferik ve Hidrolojik Modelleme, Karar Destek Sistemi’nden oluşan üç aşamalı baraj yönetim sistemi bulunmaktadır. Yine aynı şekilde kuraklık dönemlerinde yararlanmak amacıyla Arslanbey, Kullar ve Maşukiye’de geniş çaplı su kuyuları açılmıştır. Buralardan ihtiyaç halinde günlük 125 bin m3 su Sapanca Terfi Hattı’na temin edebilmektedir. Ayrıca KBB iştiraklerinden İZAYDAŞ tarafından Yuvacık Barajı’nın İçme Suyu Arıtma Tesisi girişine Yuvacık Hidroelektrik Santrali yapılması suretiyle barajın elektrik ihtiyacının %60’ının karşılanması hedeflenmektedir. HES bittiği zaman yıllık toplam 15 milyon kilovat-saat enerji elde edilecektir.

Yuvacık Barajı Havzası’nın su kalitesi ile miktarının korunması ve sürekli kullanımının sağlanması için T.C. Tarım ve Orman Bakanlığı’nın 13.06.2018 tarih ve 340 sayılı onayıyla yayınladığı 120 maddelik Yuvacık Baraj Gölü Havzası Özel Hükümleri önem arz etmektedir. Mutlak koruma alanı ile kısa, orta ve uzun mesafeli koruma alanlarına göre ayrıntılı bir şekilde tedbirler ve uyulması gereken kurallar sıralanmıştır. Havza kapsamında yaylalar ve tabiat parkları da mutlak korunma alanları olarak işaretlenmiştir.

Yuvacık Barajı Gölü çevresinde ve baraj havzası havzasında çokça rekreasyon (dinlenme ve gezinti) alanı, turistik tesis ve balık çiftlikleri bulunmaktadır. Bu çiftliklerdeki alabalık haricinde, aynalı sazan ve tatlısu kefali de baraj gölündeki balık çeşitlerindendir. Gastronomisinin (yemek kültürü) temelini Karadeniz mutfağının oluşturduğu baraj bölgesi, ağaç ve bitki çeşitliği bakımından zengin bir floraya sahiptir. Dağ çileği (yabani çilek), Kirazdere Baraj Havzası’nın simgesel ürünlerinden biridir.

Yuvacık Barajı, yürüyüş parkurlarıyla da ünlüdür. Bunlar arasında 9 km’lik Camidüzü Parkuru, 8 km’lik Değirmendüzü Parkuru, 10 km’lik Sıcakdere parkuru ve 11 km’lik Soğukdere Parkuru en çok öne çıkanlardır. Gerek bu parkurlar gerekse de kültürel ve ekonomik etkinlikler vesilesiyle Beşkayalar Tabiat Parkı, Aytepe ve Menekşe Yaylaları, Tarihi Servetiye Köprüsü (Taş Köprü), Soğukpınar Su Deposu, Kurtuluş Savaşı Siperleri, Tek Kurşun Anıtı ve Servetiye Müzesi, Servetiye Karşı Tarihi Camii (Taşcami), Cirbin Ali ve Parsık Mağaraları, Müflizdere Şelalesi ve İnönü Yaylası ile Kız Kulesi (Serindere) gibi tarihi ve turistik değerleri ziyaret mümkündür.

KAYNAKÇA

İSAŞ Kocaeli Büyükşehir Belediyesi, İzmit Su A.Ş., (Tarihsiz), s. 7-13, 20 ve 25-28; Tarım ve Orman Bakanlığı, Yuvacık Baraj Gölü Havzası Özel Hükümleri (13.06.2018 / 340), s. 1-17; Alaeddin Bobat, “Yuvacık Baraj Gölündeki Balık Türleri”, Uluslararası Marmara Fen ve Sosyal Bilimler Kongresi, Fen Bilimleri Bildiriler Kitabı (Cilt I), Kocaeli 2019, s. 371-373; “Başiskele Yuvacık Barajı ve Havzası” (https://basiskelegezi.com); “Kirazdere Barajı” (https://tr.wikipedia. org); “Yuvacık Barajı” (https://www.izmitsu.com.tr/); Yuvacık Barajı yürüyüş parkurları” (https://www.kulturportali.gov.tr)

Süleyman PEKİN