Sırrı Paşa Caddesi’ndeki Tarihi Cami
İzmit, Hacı Hasan Mahallesi, Sırrı Paşa Caddesi üzerinde yer almaktadır. Caminin inşa kitabesi mevcut değildir. Kuzey cephesindeki panoda günümüz harfleriyle m.1631 yılında inşa edildiği yazılıdır.
Caminin güneyindeki hazirede h.1133/ m.17201721, h.1169/m.1755-1756, m.1175/ m.1761-1762, h.1181/m.1767-1768, h.1270/m.1853-1854 ve h.1226/m.1811-1812 tarihli mezar taşları mevcuttur. En erken tarihli mezar taşı m.1720 tarihini vermektedir. Cami zaman içerisinde bazı onarımlar geçirmiştir. Harimin kuzeyi son dönem eklemeleriyle genişletilmiştir.
Kuzeyden güneye eğimli bir alan üzerine inşa edilen cami, İzmit’in en eski mahallelerinden birisinde yer almaktadır. Caminin doğu ve güneyinde hazireler, batısında ise ufak bir avlu bulunmaktadır. Batıdaki avluda son zamanlarda eklendiği anlaşılan çokgen bir şadırvan yer almaktadır. Cami günümüzdeki mevcut durumuyla kuzey-güney doğrultulu dikdörtgen bir plana sahiptir. Harim, dıştan kiremit örtülü kırma bir çatıyla, içten ahşap bir tavanla örtülüdür. Tavan beden duvarlarına bindirilmiştir. Caminin minaresi batı cephede kuzeye yakın bir konumda yer almaktadır. Caminin kuzey cephesinde giriş kapısı ve üç pencere bulunur. Doğu ve güney cephelerinde altta ve üstte ikişer pencere batı cephede ise altta iki, üstte bir pencere bulunmaktadır. Kuzey ve batı cephelerinde pencerelerin düzeni, yapılan onarımlarla bozulmuştur. Harimin orijinalde kare ölçülerde inşa edildiği görülür. Güney cephesinin ortasında kademeli bir kemere sahip yarım daire kesitli mihrap bulunur. Mihrap kavsarası mukarnaslarla hareketlendirilmiştir. Mihrabın sağında ahşap minber yer almaktadır. Minber aynalıklarında madalyon şeklinde kabartma süslemelere yer verilmiştir. Harimin kuzeyinde bulunan ahşap kadınlar mahfili ve imam odası sonradan eklenmiştir.
Mahfil doğu, batı ve kuzeyde beden duvarlarına güneyde ahşap bir ayağa bindirilmiştir.
Caminin minaresi batı cephede kuzeye yakın bir konuma yerleştirilmiştir. Silindirik gövdeli, tek şerefeli minare betonarme malzemeden inşa edilmiştir. Gövdeye kare kaidenin üzerindeki prizmatik pabuç bölümüyle geçiş sağlanmıştır. A. Süheyl Ünver, İzmit ziyaretinde tuttuğu notlarda Yumurtacı Camii’nin tahta minareli olduğundan bahseder. Günümüzdeki minare son onarımlarla birlikte yenilenmiştir. Caminin doğu ve batısındaki hazirelerde yukarıda da belirtildiği üzere 18. ve 19. yüzyıllardan mezar taşları mevcuttur. Bunların bazılarında vazodan çıkan çiçekler ve istiridye kabuğu motifleri gibi yapıldıkları dönemin üslubunu yansıtan bitkisel taş süslemeler görülmektedir.
Caminin inşasında kaba yonu taş ve yer yer kesme taş malzeme kullanılmıştır. Dış cepheler kuzey cephesi haricinde sıvasızdır. Cami süsleme açısından sade bir görünüm sergilemektedir. Yapı içerisinde mihrap kavsarasındaki mukarnaslar ve minber aynalıklarındaki ahşap kabartmalar süsleme olarak değerlendirilebilir.
KAYNAKÇA
Süheyl Ünver, Ord. Prof. Dr. A. Süheyl Ünver’in Defter ve Dosyalarında (Kocaeli) İzmit-Gebze, (haz. Ahmed Nezih Galitekin), Kocaeli Büyükşehir Belediyesi Yayınları, İstanbul, 2010, s. 229.
Erkan ATAK