Sivil Toplum Kuruluşu Kocaeli Şubesi

Yeşilay, Şeyhülislam İbrahim Haydarizade’nin himayesinde Dr. Mazhar Osman (Uzman) Bey ve arkadaşlarının gayretleriyle 5 Mart 1920’de Hilâl-i Ahdar Cemiyeti adıyla kurulmuştur. Cemiyetin kuruluş gayesi I. Dünya Savaşı sonrasında işgal güçlerinin alkol ve uyuşturucu maddeleri yaygınlaştırması ve işgale karşı mücadele ruhuna zarar vermesini önlemekti. Cemiyetin ilk başkanı Dr. Mazhar Osman Bey olmuş ve bu kurumun başkanlığını 25 yıl, 1945 yılına kadar sürdürmüştür.

Yeşilay Cemiyeti, nizamnamesinde alkollü içki ve uyuşturucu madde tüketimi ile mücadele etmeyi, bu amaca ulaşmak için konferanslar, radyo ve televizyon konuşmaları, sergiler, kurs ve seminerler düzenlemeyi amaçlamıştır. Ayrıca spor, sanat ve kültür çalışmaları yapmak, bağımlılar için hastaneler kurmak, uluslararası teşekküllerle iletişime geçmek ve bunların toplantılarına temsilci göndermek de cemiyetin faaliyet alanları arasına girmekteydi.

TBMM Ankara’da açıldıktan 5 gün sonra 28 Nisan 1920’de Trabzon milletvekili Ali Şükrü Bey, ülkede içki üretimi, tüketimi ve ithal edilmesinin yasaklanmasına dair bir kanun teklifi vermişti. Bu kanun teklifi 14 Eylül 1920’de yürürlüğe girmişti. Hilâl-i Ahdar Cemiyeti, 2 Şubat 1925’ten itibaren “Hilâl-i Ahdar” dergisini çıkarmaya başlamış, dergi 1932’den itibaren “Yeşilay” adını almıştı. Hilâl-i Ahdar ise 1929 yılında Yeşil Hilâl, 1936 yılından itibaren de Yeşilay olarak anılmıştır. Cemiyet, 1934 yılında Mustafa Kemal Atatürk’ün imzasıyla kamu yararına dernek statüsü kazanmıştı.

Yeşilay Cemiyeti çeşitli yörelere geziler düzenleyerek sigara, içki ve diğer zararlı alışkanlıklarla mücadeleyi canlı tutmaya çalışmaktaydı. Cemiyet, 8 Haziran 1956 tarihinde İzmit Körfezi kıyılarında 12 saatlik bir gezi düzenlemişti. 2 gün sonra, 10 Haziran 1956 tarihinde Kadıköy’de vapur iskelesinden otobüsle başlayacak olan gezi Tavşancıl, Karamürsel ve Hereke hattını takip ederek akşam saatlerinde sona erecekti. Yeşilay Cemiyeti (Derneği) 1959 yılında İzmit şubesini açmıştı. İçki ve tütün gibi zararlı alışkanlıklarla mücadele eden, çevre ve doğayı korumayı amaçlayan bu derneğin İzmit’te bir şube açması şehir halkı tarafından büyük bir ilgi ile karşılanmıştı. Şubenin başkanlığına bir süre önce sigara içmeyi bırakarak sigara ile mücadele eden Nihat Durak tayin edilmiş, diğer yönetim kadrosu da oluşturulmuştu.

1950’li yıllardan 1990’lı yıllara kadar Kocaeli’de Yeşilay Derneği’nin faaliyetleri ile ilgili bir bilgi tespit edilmemiştir. Ancak bu süreçte İzmit şubesinin kapandığı görülmektedir. Zira, Kocaeli vilayeti dâhilinde 3 Mart 1997 tarihinde Gebze’de Gürbüz Kuru’nun gayretleriyle bir Yeşilay şubesi açılmıştır. Gürbüz Kuru 2004 yılına kadar Yeşilay Gebze şubesinin başkanlığını yapmıştır. Bu yıldan itibaren şubenin başkanları sırasıyla Ramazan Zor (2004-2005), Ziya Yıldırım (2006-2009), Dursun Güdek (2009-2012), Enver Şahin (2012-2017) ve Muhammed Yasir Gürbüz (2017-2020) olmuşlardır. 2020 başlarında, 23 yıldır faaliyette olan Gebze şubesi kapatılarak Kocaeli şubesine bağlanmıştır.

Yeşilay Kocaeli Şubesi, 21 Ağustos 2015 tarihinde kurulmuştur. Kocaeli şubesinin ilk başkanı Abdullah Eryarsoy olmuştur. Şubenin ilk genel kurul toplantısı ise Şubat 2016 tarihinde yapılmıştır. Bu toplantıda yönetim kurulu üyelikleri belirlenmiş ve bu üyeliklere Adem Çakır, İhsan Karlı, Ahmet Altuğ ve Murat Ustaoğlu seçilmişlerdi.

Yeşilay Kocaeli şubesi, 1-7 Mart 2016 Yeşilay Haftası etkinlikleri kapsamında Yuvacık Barajı çevresinden başlayan bir yürüyüş gerçekleştirmiştir. Yürüyüşün amacı zararlı alışkanlıklar ve bağımlılıklarla ilgili farkındalık oluşturmaktır. Yürüyüşe, Büyükşehir Belediye Başkanı İbrahim Karaosmanoğlu, Yeşilay Kocaeli şube başkanı Abdullah Eryarsoy, şube üyeleri ve Yeşilay gönüllüleri katılmıştır.

Yeşilay Kocaeli şube başkanı Abdullah Eryarsoy, 9 Şubat 2017’de Dünya Sigarayı Bırakma Günü’nde bir basın açıklaması yaparak sigara içenler için bu günün sigarayı bırakmak adına bir dönüm noktası olduğunu ifade etmiştir. Eryarsoy Türkiye’de yaklaşık 16 milyon erişkinin sigara kullandığını belirterek, sigaranın hem kişiye hem çevresine verdiği zararlara dikkat çekmiştir. Yeşilay ve Milli Eğitim Bakanlığı 2017 yılı "Sağlıklı Nesil Sağlıklı Gelecek" projesi kapsamında bir dizi yarışmalar düzenlenmiştir. Bu yarışmaların amacı ilkokul, ortaokul ve lise öğrencilerinin zararlı alışkanlıklara karşı bilinçli yetişmelerini sağlamak; sigara, alkol, uyuşturucu, kumar ve internet bağımlılığının olumsuz ve yıkıcı etkilerini kavratmaktır. Kocaeli’de de yapılan yarışmaları kazanan öğrencilere ödülleri Vali Yardımcısı Ahmet Büyükçelik, İl Milli Eğitim Müdürü Fehmi Rasim Çelik ve Abdullah Eryarsoy tarafından verilmiştir.

Abdullah Eryarsoy, 2019 yılına kadar Kocaeli şubesi başkanlığını yürütmüş ve görevi Salih Işık’a devretmiştir. Salih Işık hâlâ bu görevi sürdürmektedir. Bu dönemde yönetim kurulu üyeliğinde, Faruk Alemdar, Nevzat Sever, Murat Ustaoğlu ve Mücahit Gökmen Şahin bulunmuştur.

Kocaeli Yeşilay şubesi başkanı Salih Işık, 9 Şubat 2020 tarihinde dünya sigara bırakma gününde bir çağrı yaparak sigara içen vatandaşların sigarayı bırakmalarını tavsiye etmiştir. Işık, Türkiye’de her yıl 100 binden fazla insanın sigara nedeniyle öldüğünü ifade ederek “Sigarayı bırak hayatı bırakma” sözleriyle bu konuya vurgu yapmıştır.

Salih Işık, Yeşilay Haftası kapsamında 9 Mart 2020 tarihinde Kocaeli Üniversitesi bünyesinde yayın yapan bir radyoya konuk olmuştur. Programda ilk önce Yeşilay’ın tarihsel sürecinden bahseden Işık, Yeşilay’ın görev ve sorumluluk alanlarını izah etmiştir. Işık daha sonra şubenin faaliyetlerinden bahsetmiş ve farkındalığı artırmak için her yaşa yönelik çalışma yaptıklarını ifade etmiştir.

Haziran 2020’de Gebze Belediyesi Uyuşturucu Kullanımı ve Kaçakçılığıyla Mücadele Günü vesilesiyle Uyuşturucuyla Mücadele Farkındalık Programı düzenlemiştir. Programa konuk olarak İlçe Emniyet Müdürü Adil Uğur Bilgili, İlçe Sağlık Müdürü İlhan Kadıoğlu, Yeşilay Kocaeli Şube Başkanı Salih Işık katılmıştır. Konuşmacılar, uyuşturucunun sadece kullanan kişinin sağlığıyla ilgili zararları olmadığını söylemişler, içinde bulunduğu çevreye ve toplumun tümüne yansıyan sosyal, hukuki, ekonomik zararları da beraberinde getirdiğine dikkat çekmişlerdir.

Salih Işık, 9 Şubat 2021 günü “Sigarayı Bırakma Günü”nde “Koronavirüs sigara içeni sever” mesajıyla herkesi sigarayı bırakmaya davet etmiştir. Işık, bu yıl diğer yıllardan farklı olarak koronavirüsten dolayı pandemi sürecinde sigara içmenin zararlarının daha belirgin olarak ortaya çıktığını ifade etmiştir. Sigaranın solunum yolunu tahrip ederek koronavirüse yakalanma riskini artırırken tedavi şansını da düşürdüğünü belirten Işık, sigarayı bırakmanın koronavirüs döneminde daha da önem kazandığını vurgulamıştır. Işık sigarayı bırakma konusunda destek almaya ihtiyaç duyan Kocaeli halkına Yeşilay danışmanlık merkezleri aracılığıyla her zaman destek vermeye hazır olduklarını da belirtmiştir. 2021 Nisan ayında Kocaeli Üniversitesi Tıp Fakültesi Araştırma Hastanesi’nde Bağımlılık Polikliniği açılmıştır. Alkol ve madde kullanım bozuklukları ile birlikte davranışsal bağımlılıkların artması üzerine şehirde ilk kez böyle bir poliklinik açılmıştır. Bu açılış nedeniyle Kocaeli Üniversitesi Hastanesi başhekimi Prof. Dr. Nuh Zafer Cantürk bir toplantı tertip etmiştir. Toplantıya, Kocaeli Üniversitesi Hastanesi Psikiyatri Anabilim Dalı öğretim üyesi Dr. Bahadır Geniş, Yeşilay Kocaeli şube başkanı Salih Işık ve diğer bazı ilgililer katılmıştır. Bağımlılık Polikliniği’nin AMATEM-ÇEMATEM Hastanesi’nin 2021 yılı sonuna doğru açılıncaya kadar poliklinik olarak hizmet vermesi planlanmıştır.

KAYNAKÇA

BCA, 30-18-1-2/ 48-64-8; Bilal Tunç, Demokrat Parti Döneminde Kocaeli (1950-1960), Basılmamış Doktora Tezi, Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Tarih Ana Bilim Dalı, Sakarya 2016, s. 498; http://kocaeli.edu.tr/int/haber-ayrinti.php?h=OwfslISJ; https:// izmit.meb.gov.tr/www/saglikli-nesil-saglikli-gelecek-yarismasi-odulleri-verildi/icerik/590; https://www.buyukkocaeli.com.tr/haber/4883531/sigarayi-birak-hayati-birakma; https://www.gazetegebze.com.tr/genel/yesilay-gebzeye-kilit-h39807.html; https://www. haber41.com.tr/gebze/uyusturucuyla-mucadele-farkindalik-programi-duzenlendi-h12786.html; https://www.kocaeligazetesi.com.tr/ haber/1325062/ogrenciler-odullendirildi; https://www.ozgurkocaeli. com.tr/haber/6940783/kou-hastanesinde-bagimlilik-poliklinigi-acildi; https://www.yesilay.org.tr/tr/haberler/kocaeli-subesi-nden-saglik-yuruyusu; Milliyet, 9 Haziran 1956, s. 2; Salih Işık (Kocaeli Yeşilay Şubesi Başkanı) ile 20.09.2021 tarihinde yapılan röportaj.

Mustafa SARI