STK’ların Birlikteliği ile Kurulmuş Bir Sivil Örgüt.

Üç yol ağzında bir kent olan Kocaeli, birçok uygarlığa ev sahipliği yapmış, köklü tarihi, doğası ve kültürel zenginlikleri ile ülkemizin en önemli cazibe merkezlerinin içinde yer alır. Marmara ve Karadeniz’de kıyısı olan kent, özellikle Asya ve Avrupa kıtaları arasında bağlantı noktasıdır. Bu nedenle kent aynı anda birçok kültüre ev sahipliği yapar. Kentin yerel kültürünü oluşturan, Selçuklu ile Osmanlı döneminde bu toprakları yurt edinen yerli yerleşik Türkler yörede Manav adıyla anılmaktadır.

Kocaeli gerek coğrafi konumu gerekse iş olanakları dolayısı ile 1950 sonrası yoğun göç almış, günümüzde nüfusu 2 milyona yaklaşmıştır. Küreselleşme, hızlı bir sanayi ve teknoloji dönüşümü sonucu oluşan popüler kültür karşısında Kocaeli yerel kültürü de etkilenmekte, unutulmakta ve değişime uğrayarak farklılaşmaktadır. Birleşmiş Milletler Eğitim Bilim ve Kültür Örgütü olan UNESCO’ya göre, her ülke ve kent kendi kültürüne sahip çıkmalı, bu kültürü küreselleşmenin, popüler kültür ve tektipleşmenin olumsuzluklarından koruyarak gelecek kuşaklara aktarmalıdır. Bu nedenle UNESCO, 17 Ekim 2003 tarihli 32. Genel Konferansı’nda Somut Olmayan Kültürel Mirasın Korunması Sözleşmesi’ni kabul eder. Sözleşmenin 2. maddesi "Somut Olmayan Kültürel Miras"ı şöyle tanımlamaktadır: “Somut Olmayan Kültürel Miras”, toplulukların ve kimi durumlarda bireylerin, kültürel miraslarının bir parçası olarak tanımladıkları uygulamalar, temsiller, anlatımlar, bilgiler, beceriler, bunlara ilişkin araçlar, gereçler ve kültürel mekânlar anlamına gelir. Kuşaktan kuşağa aktarılan bu somut olmayan miras, toplulukların çevreleriyle, doğayla ve tarihleriyle etkileşimlerine bağlı olarak sürekli yeniden yaratılır ve bu onlara kimlik ve devamlılık duygusu verir; böylece kültürel çeşitliliğe ve insan yaratıcılığına duyulan saygıya katkıda bulunur.” Bu sözleşme, TBMM’nin 19.01.2006 tarihli oturumunda oy birliği ile kabul edilmiş ve Türkiye anlaşmaya taraf olmuştur. Somut Olmayan Kültürel Mirasın Korunması Sözleşmesinin Onaylanmasının Uygun Bulunduğuna Dair Kanun (No: 5448) 21 Ocak 2006 tarih ve 26056 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. Bu sözleşmede birçok kurum ve kuruluş, STK’nın yanı sıra ilgili derneklere de önemli görevler tanımlanır. Sözleşmenin uygulama yönergesine göre, somut olmayan kültürel miras bilinci ancak sivil toplum desteği ile oluşturulabilir, geliştirilebilir ve bu yolla sürekli canlı tutulabilir.

Buradan hareketle Kocaeli Yerel Kültür Platformu 2016 yılında Çınarlı Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Derneği, Derince Taşköprülüler Derneği, Dilovası Köyleri Yardımlaşma ve Dayanışma Derneği, Genç Kandıralılar Derneği, Gebzeliler Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Derneği, Gebze, Çayırova, Darıca ve Dilovası Taşköprülüler Derneği, Gebze Duraklı Köyü ve Çevre Köyleri Yardımlaşma Derneği, İzmit Taşköprülüler Derneği, Körfez Taşköprülüler Derneği ile Kocaeli Yerel Kültür Derneği katılımıyla Dr. Metin Şentürk başkanlığında kurulmuştur. 2022 yılında Körfez Muhtarlar Deneği, Körfez Avcılar Derneği, Gebze Şileliler Derneği ve Çavuşlu Köyü Sosyal Yardımlaşma Derneği katılımı ile üye dernek sayısı 14 olmuştur. Derneğin şu an bünyesinde; kadın kolları, muhtarlar, akademisyen, STK ve oda temsilcileri gibi birçok gönüllü yer almaktadır. Amacı ise Kocaeli’nin somut ve somut olmayan kültürel mirasının araştırılması, tespit edilmesi, kayıt altına alınması, yaşatılarak korunması ile tanıtılarak gelecek nesillere aktarılmasıdır.

Platformun ilk faaliyeti 9 Ocak 2016 tarihinde Derbent Uygulama Otelinde gerçekleştirilen Kocaeli Kentlilik Bilinci Çalıştayı'dır. Kocaeli Üniversitesi ve Gebze Teknik Üniversitesi'nden akademisyenlerin de desteği ile gerçekleştirilen çalıştaya yerel kültür dernekleri, muhtarlar, iş adamları, siyasetçilerden geniş bir katılım oldu. Çalıştayda kentimiz ile ilgili tarımdan turizme, eğitimden spora kadar birçok alanda değerlendirme yapıldı, sonuç ve öneriler bir kitapçıkta toplanarak sonuçları 16 Nisan 2016 tarihinde Sabancı Kültür Merkezi’nde düzenlenen panelle kamuoyu ile paylaşıldı.

Platformun 5 ana hedefi arasında, yerel kültüre ait yemek kültürü, türkü, mani, masal, halk hikâyeleri, gibi sözlü gelenek ve anlatımlar, giyim kuşam, halk oyunları gibi alanların araştırılması ve kayıt altına alınması ile özellikle kurtuluş mücadelesinde Kocaeli bölümünün yer aldığı Yerel Kültür Kent Müzesi'nin kurulması için çalışmalar yapılması yer almaktadır.

Bu hedefler doğrultusunda 2018 yılında Kocaeli Büyükşehir Belediyesi'nin Kocaeli Yemek Kitabı ve Kocaeli Türküleri CD çalışmasına platform olarak destek verildi.

Özelikle Platform içinden yerel kadın korosu kuruldu. Kocaeli masallarının okullarda anlatılması, yerel yemeklerin tanıtılması, yerel kıyafet defilesi gibi etkinlikler yapıldı. Ulusal televizyon ve radyo kanalları ile il dışında birçok etkinlikte programlara katılan Yerel Kültür Platformu, Kocaeli’nin yerel kültürünün temsili ve tanıtımı ile ilgili birçok güzel çalışmada bulundu.

Platform, Kocaeli Valiliği, Kocaeli Büyükşehir Belediyesi ve ilgili kurumlarla birlikte ortaklaşa projelerde hedefleri doğrultusunda çalışmalarına devam etmektedir. Başkan Dr. Metin Şentürk, ilk genel sekreter Halit Kabakçı, 2. genel sekreter Şahin Ergün, 3. genel sekreter Doç. Dr Arif Özkan, kadın kolları başkanı Melek Portakal Çeliköz.

KAYNAKÇA

Ali Aktaş & Ezgi Yeşilyurt, SOKÜM Sunumu, Kocaeli İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü, 2015; M. Öcal Oğuz, Somut Olmayan Kültürel Miras Nedir?, Geleneksel Yayıncılık, Ankara, 2009; M. Öcal Oğuz “Unesco, Kültür ve Türkiye” Millî Folklor Dergisi, 2007, Yıl 19, Sayı: 73, s. 5.

Metin ŞENTÜRK