Gölcük, Kavaklı Sahili, Müze Gemi

1964 yılında Portland-Oregon, Amerika Birleşik Devletleri’nde Türk Deniz Kuvvetleri için inşa edilen gemi, 1965 yılında Türk sancağı çekilerek Türk donanmasında 40 yıl keşif-karakol gemisi olarak görev yapmıştır. 2005 yılında hizmet dışı kalan Yarhisar gemisi; Gölcük Belediyesi, Kocaeli Büyükşehir Belediyesi ve donanma komutanlığının müşterek girişimleriyle Gölcük ilçesi Kavaklı sahilinde karaya yerleştirilmiştir. Yarhisar gemisi 2006 yılından bu yana bir müze gemi olarak hizmet vermektedir.

Amerika Birleşik Devletleri’nden sipariş edilen 5 adet gemiden biridir. Türk donanmasında “Hisar Sınıfı” olarak adlandırılan ve toplamda 6 adet olan gemilerden biri ise Türkiye’de üretilmiştir. Hisar sınıfı gemiler, Sultanhisar, Akhisar, Demirhisar, Koçhisar, Sivrihisar ve Yarhisar olarak adlandırılmıştır. İsimlerini Türkiye’nin çeşitli yerleşim yerlerinden alan gemilerden biri olan Yarhisar gemisi esasen donanmaya aynı isim ile kayıtlı ikinci gemidir. Yarhisar I gemisi Osmanlı donanmasında 1907-1915 yılları arasında hizmet vermiş, 1965 yılında Türk donanmasına katılan bu yeni gemiye ise; Yarhisar II adı verilmiştir.

TCG Yarhisar (P-113) karakol gemisi, 1965-1967 yılları arasında II. Refakat Filotilla Komodorluğu/ Gölcük; 1967-1974 yılları arasında Refakat Filotilla Komodorluğu/Gölcük emrinde görev yapmış, 1974’te Kıbrıs Barış Harekâtı'nın Ege safhasına katılarak gazi unvanını almıştır. Gemi, 1974-1996 yılları arasında ana üssü İzmir’e bağlı olarak Marmara, Ege ve Akdeniz’de görev yapmış, 2002 yılında tekrar Gölcük/ Kocaeli’ye getirilmiş, 12 Ağustos 2005 tarihinde düzenlenen sancak indirme töreni ile askeri hizmeti sona ermiştir. Boyu 53 metre, eni 7 metre olan geminin direk yüksekliği 16,15 metredir. Boş ağırlığı 296 ton, tam dolu ağırlığı ise; 467 tondur. 7 subay, 13 astsubay, 4 uzman ve 22 erbaş/erden oluşan toplam 46 kişilik personel kadrosu olan gemide hizmet süresi boyunca 33 komutan görev yapmıştır.

Yarhisar keşif-karakol gemisinin bir müze gemisi olarak ziyaretçilere açılması, Gölcük Belediyesi, Kocaeli Büyükşehir Belediyesi ve donanma komutanlığının ortak girişimleriyle gerçekleşmiştir. Gölcük ilçesi, Kavaklı sahiline yerleştirilmesine karar verilen gemiyi taşıma işlemleri gerçekleşmeden evvel belirlenen konuma deprem kuşaklı beton zemin inşa edilmiştir. Akabinde Gölcük Tersane Komutanlığı’nda üç parça olarak kesilen gemi, yüzer vinç yardımıyla denizden Kavaklı sahilinde şu an bulunduğu mevkiye taşınmıştır. Sırasıyla ön, arka ve orta parçaları taşınan gemi, karada birleştirilmiştir. 2006 yılı Şubat-Ağustos ayları arasında söküm-montaj işlemleri tamamlanan geminin kapıları, aynı yıl Cumhuriyet Bayramı kutlamaları kapsamında 27 Ekim’de ziyaretçilere açılmıştır.

Yarhisar gemisi, Türkiye’nin karaya yerleştirilmiş ikinci su üstü savaş gemisi müzesi olmasının yanı sıra donanma kenti Gölcük ilçesinin de ilk ve tek müzesi olması yönüyle önemlidir. Özgünlüğü tümüyle korunan Gölcük Belediyesi Yarhisar Müze Gemisi’nde yapılan tek değişiklik ayırıcı bölmelerin çıkartılması yoluyla kesintisiz dolaşıma imkân sağlanmasıdır. Türk ve Osmanlı bahriyesini anlatan resim, çizim ve objelerin sergilendiği müze gemi içinde, çalışma ve yaşam alanlarını, yatakhaneleri, salonları, dümen evini, makine dairesini ve cephane ambarını görmek mümkündür. Bu alanlara yerleştirilen cansız mankenler gemi içinde sürdürülen gündelik hayatı yansıtmaktadır.

Gölcük Belediyesi Yarhisar Müze Gemisi Mart 2020 tarihi itibariyle 228 bin 5 yüz kişi tarafından ziyaret edilmiştir.

KAYNAKÇA

Yarhisar Müze Gemisi Tanıtım Kitapçığı; İlhan Akbulut (Yarhisar Müze Gemisi Müdürü) ile 12.06.2021 tarihinde yapılan görüşme.

Gülden ÖZKAN