İzmit İlçesinde Bir Mahalle

Kocaeli ili, İzmit ilçe merkezi toplam 102 mahalleden oluşmaktadır. İlçe sınırlarının doğusunda bulunan Yahyakaptan Mahallesi, büyük bölümü İzmit’in yeni yerleşim alanlarını oluşturan Erenler, Gündoğdu, 28 Haziran, Kadıköy, Tavşantepe, Yenişehir, Yeşilova, Yahyakaptan, Ayazma, Malta, Tepeköy mahalleleri ile birlikte Bekirpaşa semtini oluşturmaktadır. Yahyakaptan Mahallesi’nin kuzeyinde D100 karayolu, doğusunda Alikahya Mahallesi, batısında ise Yenişehir Mahallesi bulunmaktadır.

İzmit’in kentsel ve fiziki gelişimi incelendiğinde, körfezin doğusunun bataklık olması nedeniyle yerleşim sınırlarının uzun yıllar Pertev Paşa Camii’nden ileri gidemediği anlaşılmaktadır. İzmit’in fiziki alanının doğuya doğru genişlemesinde, bataklıkların kurutulması ve sonrasında bölgedeki sanayileşmeyle birlikte ihtiyaç duyulan yeni iskân alanlarının burada oluşturulması etkili olmuştur.

Yahyakaptan Mahallesi’nin çekirdeğini, 1985 yılında Emlak Bankası ve Toplu Konut İdaresi ortaklığı ile inşası kararlaştırılan İzmit’in ilk toplu konutları meydana getirir. Toplu konutlara adını veren, Nutuk’ta da “fedakâr bir vatansever” olarak adı geçen Yahya Kaptan, milli mücadele yıllarında İzmit’te Kuvaymilliye komutanı olarak görev yapmış önemli bir şahsiyettir. Burada ilk etap konutların inşasına 1987-1988 yılında başlanmış, tüm etaplar 1995 yılında bitirilmiştir. Yahya kaptan toplu konutları, 6 konut tipinde 5368 binadan (bazı kaynaklara göre 4902) oluşmakta olup bunlar 10 konut alanına dağılmaktadır.

Yahyakaptan toplu konut alanının bir mahalleye dönüşüm süreci ise 2000’li yıllarda başlamıştır. Söz konusu toplu konutların çevresi 1999 depreminden sonra geçici prefabrik konut alanı olarak düzenlenmiş, kalıcı konutların tamamlanmasının ardından da buraları imara açılmıştır. Böylelikle Yahyakaptan toplu konutlarının kuzeyinde kalan bölgede kentsel doku giderek yoğunlaşmış, bu yeni iskân sahalarında ise az katlı apartmanlar ya da müstakil evler inşa edilmiştir. 2015 yılı itibariyle mahallede 363 parsel yer almaktadır.

Yahyakaptan Mahallesi, İzmit’in nüfusu artan mahallerinden olup 2020 yılı verilerine göre burada 23.211 kişi yaşamakta, Yenişehir Mahallesi’nden sonra İzmit ilçesinin nüfusça en kalabalık ikinci mahallesini oluşturmaktadır. Mahalle halkının büyük kısmını ise İzmit’e dışarıdan göç edenler meydana getirmektedir. Burasının yaşam alanı olarak tercih edilmesindeki en önemli faktör, aynı sosyo-ekonomik düzeyde kişilerin yaşamasıdır. Bunu merkeze yakınlık, ulaşım kolaylığı ve konutların depreme dayanıklılığı gibi diğer faktörler takip etmektedir.

İzmit’in yeni yerleşim alanlarından olan Yahyakaptan Mahallesi toplu konut alanı, her türlü alt ve üst yapı gereksinimleri düşünülerek planlanmıştır. İzmit ilçesinde bulunan park sayıları mahallelere göre dağıldığında otuz iki park alanı ile Yahyakaptan Mahallesi ilk sırada gelmektedir. Gazeteci Sedat Şimşek Parkı, Kaymakçı Çiftliği Parkı, Kınalı Asker Parkı bunlardan bazılarıdır. Yahyakaptan İlkokulu, Yahyakaptan Ortaokulu, Yahtakaptan Anadolu Lisesi, 23 Nisan İlkokulu, Edebali Ortaokulu, Arastapark AVM, Süleyman Demirel Kültür Merkezi mahalle sınırlarında kalan önemli kültür, eğitim ve sosyal nitelikli yapı ve tesisleri oluşturmaktadır.

2015 yılında kent içi yoğunluğunun azaltılması amacıyla yapımına başlanan ve 2017 yılında tamamlanan Akçaray tramvay hattı, Yahyakaptan Mahallesi ile kentin diğer alanları arasında ulaşım kolaylığı sağlamaktadır. 1999 yılında hizmete giren İzmit şehirlerarası otobüs terminali de bu mahalle sınırlarında bulunmaktadır.

KAYNAKÇA

K. O. Demirarslan-D. Demirarslan, “Kentlerde Yeni Yerleşim Alanlarının Gelişimi ve Katı Atık Sorunu: İzmit-Yahyakaptan Mahallesi Örneği, Doğal Afetler ve Çevre Dergisi, 2/2 2016, ss. 108-120;

S. Demirarslan, “Kamusal Alan ve Kent Donanımları: İzmit İli Yahyakaptan Mahallesi Örneklemi / Public Area and Urban Equıpment: Sample of İzmit Province Yahyakaptan Neighborhood”, TURAN: Stratejik Arastırmalar Merkezi, Kars, 12/48, (Autumn 2020): 452-456; F. Y. Gülser, “Metropol Kentlerde Rekreasyon Sunumu ve Kullanım Sorunları, İzmit Kenti Örneği”, (Gazi Üniversitesi Şehir ve Bölge Planlama Anabilim Dalı yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Ankara 2017; A. Güven-Y. Tütünoğlu-Ü. Özmarul, “Yahya Kaptan Toplu Konut Alanının Isı Yalıtımı Açısından Değerlendirilmesi”, Mühendis ve Makina, 52 / 617, 125-134; Özgen, Kösten, E. Y., “Kentsel Kimliğin Değişen Görüntüleri: Eski Kent, Yeni Merkez-İzmit”, NWSA-Social Sciences, 3C0125, 10, (1), 1-19; https://biruni.tuik.gov.tr/medas/?kn%3D95%26locale%3Dtr (Erişim Ağustos 2021).

Şennur KAYA