Alman İmparatorunun Hereke Seyahati

Alman imparatoru II. Wilhelm ve eşi imparatoriçe Augusta Victoria, Sultan II. Abdülhamid döneminde, 1889 ve 1898 yılında olmak üzere iki defa İstanbul’a gelmişti. İmparator, 18 Ekim 1898 tarihinde İstanbul’a geldiğinde, Hereke’deki ünlü kumaş ve halı fabrikasını görmek için Haydarpaşa’dan trenle 20 Ekim 1898 tarihinde Hereke’ye de gitmişti. Alman imparatorunu ve maiyetindekileri Hereke’ye sekiz vagondan oluşan özel bir tren götürmüştü. Trenin birinci vagonu imparator ile imparatoriçeye ayrılmıştı. İki büyük salonu olan bu vagonun içi, gümüş ve mavi ipekten işlemeli kumaşlarla döşenmişti. Diğer vagonlara, misafirlere refakat edecekler yerleştirilmişti. Ayrıca vagonlardan biri de, zengin yemek çeşitleriyle, lokanta olarak hizmet vermekteydi. Alman İmparatoru’nun Hereke ziyaretine eşlik eden dahiliye nazırı Memduh Paşa, devlet erkânı ve gazeteciler de ayrı bir trenle Hereke’ye gitmişti. Alman imparatoriçesi Augusta Victoria, Hereke’ye giderken şıklığıyla göz kamaştırmaktaydı. Üzerinde siyah kuş tüyleri bulunan bir şapka ve beyaz bir elbise giymişti. Zira imparatoriçe İstanbul seyahati için özel tasarım yirmi beş elbise diktirmişti. Yıldız Sarayı’nda verilen ziyafetlerde ve İstanbul’da gezerken de şıklığıyla dikkat çekmişti.

Alman imparatoru ve imparatoriçesi trenle Hereke’ye giderken kısa bir süre vagonlarından çıkmadan Pendik istasyonunda mola verdi. Yol boyunca halkın sevgi gösterileriyle öğle vakti saat 12’de Hereke İstasyonu’na geldiklerinde, Alman marşı eşliğinde, hazine-i hassa nazırı Ohannes Efendi, Hereke fabrikasının müdürü Akif Bey ve diğer devlet erkânı tarafından karşılandılar. Misafirler üç hafta gibi çok kısa bir sürede inşa edilen köşkte biraz dinlendikten sonra Hereke fabrikasını gezmeye gittiler. Fabrikada bin yedi yüz işçi çalışmaktaydı. Çalışanların bin yüzü kadın, altı yüzü erkekti. Fabrikadaki karşılama sırasında işçiler adına, biri Müslüman, diğeri Hıristiyan iki kız, misafirlere güzel bir çiçek buketi takdim etti. Hereke fabrikasının önce kumaş bölümünü gezdiler. Ustabaşı, tercüman aracılığıyla burada yapılan çalışmalar ve işlenen kumaşlar hakkında bilgi verdi. İmparatoriçe, birbirinden güzel kumaşları büyük bir ilgiyle yakından inceledi. Halı dokuma tezgâhlarının bulunduğu bölümü gezerlerken, kız çocuklarının maharetle seri bir şekilde halı dokumalarını hayretle izlediler ve halı dokuyan kızlarla sohbet ettiler. Burada büyük bir halı dokumakta olan Faika Hanım’ın göğsündeki madalya Alman imparatorunun dikkatini çekmiş neden verildiğini sormuştur. Tercümanlık yapan Berlin sefiri Tevfik Paşa bunun Sanayi-i Nefise Madalyası olduğunu ve padişah için dokuduğu güzel bir halıdan dolayı verildiğini anlatmıştır. Daha sonra fabrika ürünlerinin sergilendiği bölüme geçtiler. Burada misafirlere çeşitli kumaşlar ve halılar hediye edildi. Hereke halılarının güzelliğinden etkilenen Alman imparatoru kendisi için de özel bir halı dokunmasını istemiştir. Hereke fabrikasında bir buçuk saat süren gezinti sonrasında misafirlere öğle yemeği verildi. Yemek ikramı Alman Alman imparatoru II. Wilhelm'i İstanbul’dan Hereke’ye götüren özel tren İmparatoru için yapılan köşkün yanına özel olarak inşa edilen ve içi Hereke fabrikasının üretimi olan kumaşlarla süslenmiş yemek salonunda yapıldı. Kırk kişinin katıldığı öğle yemeğinin menüsü şöyleydi:

Bouillon Çorbası (Sebzeli Et Suyu Çorbası), Börek, Balık, Bezelyeli Kotlet, Sebzeli Sığır Filesi, Salçalı Piliç, Salçalı Kereviz, Hindi Palazı Kebabı, Domatesli Pilav (iki ayrı türde), Sarmalı Ekmek Kadayıfı, Yemişli Elmasiye. Öğle yemeğinden sonra köşkte bir süre dinlenen Alman imparatoru ve imparatoriçesi Hereke’den, Alman Sefareti’nin Loreley gemisiyle ayrılmış ve akşama doğru İstanbul’a gelmişlerdir.

KAYNAKÇA

Fatmagül Demirel, Dolmabahçe ve Yıldız Saraylarında Son Ziyaretler Son Ziyafetler, İstanbul 2007, s.71-76; Abdülkadir Buluş, Osmanlı Tekstil Sanayi Hereke Fabrikası, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İktisat Tarihi Anabilim Dalı Doktora Tezi, İstanbul, 2000, s. 137; İkdam gazetesi, nr. 1538, 21 Teşrin-i evvel 1898; İkdam gazetesi, nr. 1539, 22 Teşrin-i evvel 1898; Fotoğraf Kaynağı: İstanbul Üniversitesi Nadir Eserler Kütüphanesi II. Abdülhamid Fotoğraf Albümü nr. 90483.

Fatmagül DEMİREL