Kartepe İlçesine Bağlı Köy/Mahalle, Çerkezler, Çerkezköy

Uzuntarla köyü Kocaeli ilinin Kartepe ilçesine bağlıdır. Kartepe’nin doğu yönünde, 6,4 km uzağında yer almaktadır. Kocaeli il merkezinin ise doğu yönünde 18,4 km uzağında bulunmaktadır. Bugün Kocaeli ilinin Kartepe ilçesinin sınırları içinde yer alan Uzuntarla, 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı'ndan hemen sonra (1879) kurulmuştur. Bölgedeki bir çiftlik paylaştırılarak oluşturulan köylere Uzunçiftlik, Uzunbey ve Uzuntarla isimleri verilmiş olduğu düşünülmektedir. Köyün ilk sakinleri 1864 yılında Kafkasya’dan göç ederek Rumeli’ye iskân edilen ve 13 yıl sonra ikinci bir göç yıkımı yaşayarak Anadolu’ya gelen 78 hane muhacirle, Rumeli kökenli muhacirlerden oluşmaktadır. Uzuntarla’nın ilk kurucuları olan Çerkezler 1864 yılında Kuzey Kafkasya’dan sürgün edilen; o zamanki Osmanlı toprakları olan Bulgaristan’ın Varna şehri çevresi ile birlikte Rodop Dağları eteklerine yerleştirilen göçmenlerdir. 93 harbinden sonra 3 Mart 1878’de Ayastefenos anlaşması imzalanmış ve Bulgaristan topraklarında yaşayan Osmanlı vatandaşları göç etmek zorunda kalmıştır. Kitleler halinde Balkanları terk eden Osmanlı muhacirleri arasında yer alan 150 bin kadar Çerkez toplu halde İstanbul’a doğru yola çıkmıştır. Durumun vahametini gören Osmanlı hükümeti İstanbul’a doğru perişan vaziyette yürüyen Çerkez göçmenleri ordu gücüyle durdurarak Çorlu civarındaki bir alanda kurulan çadır kamplarına yerleştirmiştir. Daha sonraları Çerkezköy adını alacak olan bu yerde kısa süre konaklayan Çerkezler buradan Tekirdağ limanına yanaşan gemilere bindirilerek Ortadoğu’ya yerleştirilmek üzere Beyrut ve Hayfa limanlarına gönderilmişlerdir. Bugün Suriye, Ürdün ve İsrail topraklarında yaşayan Çerkezler bunlardır. Çerkezköy kampından kaçmayı ya da yakınlarının yardımıyla ayrılmayı başaran Çerkezlerin bir kısmı İstanbul’da barınma imkânı bulamadığı için İzmit sancağına gelmişlerdir. Göçmenler önceleri İzmit’te Doğukışla olarak bildiğimiz bölgenin doğusuna bugün Mehmetalipaşa olarak bildiğimiz bölgeye yerleştirilmişlerdir. Çevresi bataklık olan sıtmanın eksik olmadığı bu yeri sevemeyen Çerkezler kendilerine yeni yer aramaya başlamışlardır. 1878 yılının sonlarına doğru Hacemko Murat ve ailesi bugünkü Uzuntarla bölgesine gelerek yerleşmişlerdir. Zamanla bunları takip eden diğer Çerkez aileleri buraya gelip yerleşmişlerdir. Köy 1879 yılında Uzuntarla adıyla tescil edilmesine rağmen yerleşik halk köyün kurucularına itafen uzun yıllar “Hacemko Hable” (Hacemko köyü) adını kullanmıştır.

Çerkezlerin Uzuntarla'ya gelişi 1918 yılına kadar sürmüştür. Uzuntarla 1924 yılında nahiye yapılmış 14 köy burada kurulan nahiyeye bağlanmıştır. Birkaç yıl nahiye merkezi olarak kalan Uzuntarla nahiyenin Büyük Derbent’e taşınmasıyla yeniden köy statüsüne dönmüştür.1924 yılında eğitime başlayan Uzuntarla ilk mektebi 1932 yılına kadar üç yıllık ilk mektep eğitimi verirken, bu yıldan itibaren beş yıllık eğitim veren ilkokula dönüşmüştür.

1939 yılında Bulgaristan’dan yapılan toplu göçlerle Türkiye’ye gelen göçmenlerden 40 hanelik bir bölüm Uzuntarla’da iskân edilerek yeni bir mahalle oluşturulmuştur. Demokrat parti döneminde başlatılan kalkınma hamlelerinden Uzuntarla az da olsa nasibini almış,1954 yılında köy içme suyuna kavuşmuştur.

1994 yılında Uzuntarla belde belediyesi kurulmuştur. Uzuntarla hızla gelişmeye devam etmiş, 1999 yılında komşu köyü olan İbrikdere Uzuntarla Belediyesi sınırlarına dahil olmuştur. Üç dönem ve 15 yıl devam eden Uzuntarla Belediyesi 2009 yılında Kartepe adıyla kurulan yeni ilçenin sınırlarına dahil olarak ilçenin bir semti hâline dönüşmüştür.

Uzuntarla, çevresindeki diğer yerleşim birimleriyle kıyaslandığında oldukça geniş bir araziye sahiptir. Sapanca Gölü kuzeyinde yer alan Uzuntarla engebeli arazi yapısı, orman ve meyve bahçeleri ile öne çıkmaktadır. Bu yönü ile çalışma sahası turizmin ve tarımın birleştiği bir noktada yer alan Uzuntarla sınırları içinde Tabiat Parkı yer almaktadır. 189 hektarlık bir alana sahip olan Tabiat Parkı’nın bilinen diğer adı Ormanya’dır. 10 yılı aşan araştırma ve planlama süreci sonunda ortaya çıkarılan Ormanya Doğal Yaşam Parkı projesine 2014 yılında başlanmıştır. Kocaeli Büyükşehir Belediyesi Kültür ve Sosyal İşler Dairesi Başkanlığı sorumluluğunda ve koordinasyonunda gerçekleştirilen ve doğal çevresiyle birlikte 2 bin dönümlük alana yayılan Ormanya Doğal Yaşam Parkı dünyanın üçüncü, Avrupa’nın en büyük doğal yaşam alanı olma özelliğine sahiptir. İçerisinde piknik alanları, hayvanat bahçesi, vahşi yaşam alanı, doğa eğlence alanı, kuş gözlem alanı, doğa okulu, botanik yolu, tatil destinasyonu, sergi salonu ve yaban hayat rehabilitasyon merkezi bulunan Ormanya, hafta sonlarının vazgeçilmez keyif mekanlarından bir tanesidir. Aylık ziyaretçi sayısı 925 bin olan Ormanya’da 75 hayvan türü bulunmaktadır. Ziyaretçilerin doğayı yakından tanıma fırsatı bulabildikleri bu alanda, kızıl gerdan, sıvacı, ispinoz, ağaçkakan ve bir çok kuş türünü gözlemlemek ve fotoğraflamak mümkündür. Uzuntarla’ya gelindiğinde, tepe noktalardan Sapanca Gölü, İzmit Körfezi ve Samanlı Dağı gibi doğal güzellikleri görmek de mümkündür. Uzuntarla’da önemli mesire yerlerinden olan Ketenciler köyünde 2 baraj gölü ve meşe ormanları mevcuttur. Uzuntarla’da bulunan bir diğer mesire yeri de Sapanca Gölü kıyısındaki Seka Kampı’dır. Orman içinde yürüyüşe çıkıldığında yeşilin her tonunu görmek mümkündür.

Ayrıca Ketenciler köyündeki golf sahası, ziyaretçilere golf oynama imkanı da sunmaktadır.

Uzuntarla, havasının güzelliği ve meşe ormanları ile, yapılan ölçümler sonucunda İngiliz cinsi yarış atları yetiştirilmeye çok uygun bulunmuştur. Uzuntarla’nın etrafında 6 hara mevcuttur ve 1995 yılında The Times dergisine kapak olan Uzuntarla’nın at yetiştiriciliğindeki ünü uluslararası sınırlara ulaşmıştır.

KAYNAKÇA

Hayri Ersoy, Vedat Eroğlu, Adnan Toksöz, Uzuntarla Beldesi, İstanbul 1998, s. 6; Mehdi Nüzhet Uzuntaş, Uzuntarla’dan Portreler, İstanbul 2018; Kartepe Turizm Rehberi, https://turizm.kartepe.bel. tr/tr/icerikdetay/39/73/uzuntarla.aspx.

Aysel ÇETİNKAYA