Kocaeli Büyükşehir Belediyesi Tarafından Düzenlenen Kültür Toplantıları

Kocaeli vilayeti büyük bir tarihi, kültürel birikime sahiptir ve günümüzde de birçok yönden Türkiye’ye rehberlik edecek bir konumda oluşuyla bu önemini sürdürmektedir. Anadolu’nun kilit noktasında bulunan Kocaeli, antik çağlardan itibaren insanların yaşam alanı ve bölgede ortaya çıkan büyük medeniyetlerin bir parçası olmuştur. Bizans Devleti devrinde önemini koruyan şehir Osmanlı Devleti’nin de önemli merkezlerinden birisi konumuna gelmiştir. Günümüzde olduğu gibi Osmanlı Devleti zamanında da Kocaeli, ülkenin önemli bir sanayi şehri idi. Bu coğrafyaya sahip olan bütün büyük medeniyetlerin izini taşıyan bölge bu medeniyetler içinde özellikle ticaret ve sanayi alanında önemli izler taşımaktadır. Tarihi açıdan önemli birçok gelişmeye sahne olan Kocaeli bölgesinin araştırılması ve avantajlarının, dezavantajlarının ortaya konulması günümüz ekonomik ve sosyolojik çalışmalarına da katkı sağlar niteliktedir.

Bu kadar büyük ve önemli bir geçmişe sahip olan Kocaeli bölgesinin tarih ve kültürünün yeterince araştırılmamış olduğuna dikkat çeken Kocaeli Büyükşehir Belediyesi yöneticileri akademisyenlerle irtibata geçerek şehrin kültürüne katkı sağlayacak toplantıların yapılmasını planlamışlardır. 2014 yılında “Kurucu Beylerin İzinde Kocaeli Tarihi” düşüncesi ile başlayan kültür çalışmaları, düzenlenen altı uluslararası sempozyumla şehrin tarihi dokusunu, Osmanlı kültür ve medeniyetini, bu süreçte etkili olan şahsiyetleri gençlerle buluşturma, bir farkındalık oluşturma hedefinde başarı ile uygulanmıştır. Sempozyumların düzenleme kurulu, Prof. Dr. Haluk Selvi, Prof. Dr. İbrahim Şirin, Doç. Dr. Muhammed Bilal Çelik, Dr. Ali Yeşildal, Raşit Fidan, Hayriye Sözer ve Resül Narin’den oluşmaktadır. Bu sempozyumlarda, şehrin fethinde önemli rolü bulunan ve şehre adını veren Gazi Akça Koca, Osmanlı denizciliğinin mimarı sayılan ve bir ilçeye ismini veren Kara Mürsel Alp, yine şehirde önemli mimari eserleri bulunan ve Osmanlı Devleti’nin Kocaeli’deki ilk yöneticisi olan Orhan Gazi oğlu Gazi Süleyman Paşa, Gebze ve çevresinde Osmanlı klasik döneminin şehir inşacısı olan, külliyesi ile İslam kültürünün önemli örneklerini veren Çoban Mustafa Paşa ve Kocaeli bölgesinin fethinde en önde yer alan Orhan Gazi ele alınmıştır. Altıncı sempozyum milli mücadele tarihinin 100. yılına atfen, Yunan işgaline engel olmak için fedakarca çarpışan Servetiye cephesi kahramanlarına atfedilmiştir. Bu altı önemli isim üzerinden kuruluş ve kurtuluş dönemlerinde Kocaeli ve çevresinin önemi vurgulanmış, ayrıca Kocaeli tarihinin ve kültürünün yaklaşık bin yıllık dönemi günümüze kadar incelenmiş, tartışılmıştır.

“Uluslararası Gazi Akça Koca ve Kocaeli Tarihi Sempozyumu” 02-04 Mayıs 2014 tarihlerinde gerçekleştirilmiş, 115 akademisyenin 102 tebliğ sunduğu sempozyum 3 cilt, 1802 sayfa bildiri kitabı olarak yayınlanmıştır. Osmanlı Devleti’nin kuruluşuna dair Akça Koca ile ilgili bir tiyatro ve şehirde yapılan anketlerle Akça Koca’nın kim olduğu, kuruluş dönenimde Kocaeli’nin rolüne dair bir farkındalık oluşturulmuş, Gazi Akça Koca adına Seka Park alanında bir anı evi açılmıştır. “Uluslararası Kara Mürsel Alp ve Kocaeli Tarihi Sempozyumu-II” 03-05 Nisan 2015 tarihlerinde gerçekleştirilmiş, 172 akademisyenin 153 tebliğ sunduğu sempozyum kitabı 3 cilt, 2169 sayfa olarak yayınlanmıştır. Osmanlı denizciliğinin doğuşu ve Kara Mürsel Alp üzerinden Kocaeli’de denizin ve deniz ticaretinin önemi ele alınmıştır. Gölcük Deniz Komutanlığı sempozyum boyunca etkinliklere denizden eşlik etmiştir. “Uluslararası Gazi Süleyman Paşa ve Kocaeli Tarihi Sempozyumu-III” 25-27 Mart 2016 tarihlerinde gerçekleştirilmiş, 250 akademisyenin 210 tebliğ sunduğu sempozyum kitabı 4 cilt, 2955 sayfa olarak yayınlanmıştır. Osmanlı Devleti’nin Kocaeli’deki ilk valisi olan ve Avrupa’ya geçişimizi simgeleyen Süleyman Paşa, Bolayır’daki kabri başında okçularla birlikte anılmıştır. Okçuluğu ve gaza ruhu ile öne çıkan Süleyman Paşa’nın kabri ve çevresi Kocaeli Büyükşehir Belediyesi tarafından düzenlenmiştir. Sempozyum boyunca okçuluk üzerine çeşitli etkinlikler gerçekleştirilmiştir. “Uluslararası Çoban Mustafa Paşa ve Kocaeli Tarihi-Kültürü Sempozyumu-IV” 24-26 Mart 2017 tarihlerinde gerçekleştirilmiş, 160 akademisyenin 125 tebliğ sunduğu sempozyum kitabı 3 cilt, 2223 sayfa olarak yayınlanmıştır. Çoban Mustafa Paşa bir külliye etrafında Osmanlı kültürünün inşacısı olarak değerlendirilmiştir. Külliyesi başında çeşitli etkinliklerle anılan Mustafa Paşa, sempozyumda “Külliyeden Modern Şehre Dönüşümün Simgesi” olarak vurgulanmış, tebliğlerle bu düşünce güçlendirilmiştir. “Uluslararası Orhan Gazi ve Kocaeli Tarihi-Kültürü Sempozyumu-V” 9-11 Mart 2018 tarihleri arasında yapılmış, 208 akademisyenin 160 tebliğ sunduğu sempozyum kitabı 3 cilt halinde 1855 sayfa olarak yayınlanmıştır. Sempozyum öncesinde Marmara Bölgesi’nde Orhan Gazi döneminde yapılan eserler tek tek fotoğraflanmıştır. Kocaeli, Sakarya, Kaynaşlı, Düzce, Akçakoca, Zonguldak, Marmara Ereğlisi, Bursa ve Bilecik’e giden ekipler, buralarda Orhan Gazi döneminde yapılan cami, hamam ve kervansaray gibi eserlerin fotoğrafını çekmiştir. Bu fotoğraflar arasından seçilen 70 eser sempozyum boyunca ‘’Orhan Gazi Dönemi Yapıları Fotoğraf Sergisi’’ adı altında sergilenmiştir. KBB Kültür ve Sosyal İşler Dairesi Başkanlığı bünyesinde yer alan Geleneksel Sanatlar Evi’nde eğitim alan öğrenciler, Gülseher Kahraman eşliğinde Kocaeli’nin simgesi haline gelen Saat Kulesi ve Yürüyüş Yolu’nun yanı sıra Osmanlı döneminde Kocaeli’de yapılan tarihi eserleri minyatürlere işlenmiştir. 30 nadide eserden oluşan ‘’Minyatürlerle Kocaeli Sergisi’’ de üç gün boyunca sempozyumda sergilenmiştir. “Milli Mücadelede Servetiye Cephesi ve Kocaeli Tarihi-Kültürü Sempozyumu-VI” 08-10 Mart 2019 tarihleri arasında düzenlenmiş, 205 akademisyenin katıldığı sempozyumda 156 tebliğ sunulmuştur. Sempozyumda Kocaeli Ansiklopedisi Çalıştayı düzenlenmiş, alanın uzmanları tarafından “Türkiye’nin Coğrafi İşaretli Ürünleri ve Kocaeli” isimli özel sunumlar gerçekleştirilmiştir. Milli mücadelede kadın kahramanlarımızdan Kara Fatma’nın tiyatro oyunu ise yine özel bir oturum oluşturularak dinleyicilerle buluşturulmuştur. Sempozyumda sunulan tebliğler üç cilt halinde 1850 sayfa olarak yayınlanmıştır. Bu çalışmaların tamamı Kocaeli Büyükşehir Belediyesi'nin hazırlamış olduğu http://www.kocaelitarihisempozyumu.com/ internet sitesinde okuyucularla buluşturulmuştur.

Sempozyumlar sonunda yaklaşık on beş bin sayfalık bir tarih-kültür çalışması, 19 cilt halinde Kocaeli insanına, günlük hayatın her evresine etki edecek şekilde yayınlanmıştır. Ayrıca sempozyumlar boyunca düzenlenen sosyal etkinliklerle, yola çıkarken hedeflenen kurucu beyleri tanıma, şehrin tarihi ve kültürel dinamiklerini keşfetme düşüncesi de amacına ulaşmıştır. Tarih ve kültür sempozyumları sonunda “Bilge Şehir Kocaeli” logosu daha anlamlı hale gelmiş, Kocaeli’nin sadece bir sanayi şehri olmadığı, Türkiye Cumhuriyeti için kültürel birlik inşasında önemli bir rolü de üstlenebileceği görülmüştür. Her sempozyum sonunda ortaya çıkan bilgiler ve belgeler yeni hedefler göstermiştir. Kocaeli’de doğan “Kültürel Birlik İnşası ve Bilge Şehir” misyonu sürdürülebilir bir projeler bütünü ortaya koymuştur.

Yayınlanan bu tebliğlerde, Kocaeli tarihi coğrafyası, Osmanlı fetihlerinden önce Kocaeli ve çevresi, Orhan Gazi ve Osmanlı kuruluş döneminde Kocaeli, Kocaeli ve çevresine göçler, seyahatnamelerde Kocaeli, yakınçağ dönemi, ticaret, ekonomi ve ulaşım tarihi, nüfus tarihi, toplumsal yapı, milli mücadele dönemi, Cumhuriyet dönemi, sanayi tarihi, SEKA tarihi, sağlık hizmetleri ve kurumları tarihi, spor tarihi, sanat ve mimari tarihi, şehirleşme ve şehir kültürü, tarihsel yapılar ve tarihçeleri, Kocaeli’de tarihi şahsiyetler, Kocaeli ve çevresinde dil ve edebiyat çalışmaları, Kocaeli ve çevresinde yemek ve beslenme kültürü, Kocaeli ve çevresinde el sanatları konuları ele alındı. Ayrıca her sempozyumda Kocaeli tarihine ve kültürüne hizmet etmiş olan akademisyenlere “Kocaeli Tarih ve Kültür Ödülü” takdim edilmiştir. Kocaeli Tarih ve Kültür Sempozyumlarının yedincisinin “Kocaeli Spor ve Kocaeli Tarih ve Kültür Sempozyumu” olarak devam etmesi planlanmaktadır.

KAYNAKÇA

http://www.kocaelitarihisempozyumu.com/

Haluk SELVİ