Ticaret, Ahilik, Kocaeli

Osmanlı Devleti’nde II. Mahmud döneminde yapılan pek çok ıslahat hareketi içinde, Batı ülkelerinde olduğu gibi, devlet görevlerinin yeni oluşturulan nâzırlıklar (bakanlıklar) arasında bölüştürülmesi de yer almıştır. Ticaret alanındaki hizmetler de 1838 yılında oluşturulan “Meclis-i Ziraat ve Ticaret Komisyonu” bünyesinde verilmeye başlanmıştır. Tanzimat Fermanı’nın ilanından sonra 1840 yılında da İstanbul’da “Umur-ı Ticaret ve Ziraat Nezareti” kurulmuştur. Bu nezarette; “Ticaret ve Ziraat Meclis-i Kebiri” adı verilen sürekli bir komisyon ile ticaret, muhasebe, istatistik ve ziraat kalemleri (daireleri) yer almıştır. Bu kurum, saltanatın lağvedilmesi ile tüm Osmanlı bakanlıklarının varlığının sona erdiği 1922 yılına kadar farklı isimler ve işlevler üstlenerek 82 yıl hizmet vermiştir. Birinci TBMM Hükümetinde “İktisat Vekâleti” tarafından yürütülen bu hizmetler, 1924 yılından 1928 yılına kadar Ticaret Vekâleti bünyesinde, 1928-1931 yılları arasında “Ticaret ve Ziraat Vekâletlerinin Tevhidi Kanunu” ile iki müsteşarlık olarak kurulan İktisat Vekâleti içerisinde verilmiştir. 1931 yılında Ziraat Vekâleti’nin, 1939 yılında Ticaret Vekâleti ile Münakalât Vekâleti’nin kurulmasıyla, kendisinden ayrılan birimlerden dolayı İktisat Vekâleti iyice küçülmüş ve bu durum 1949 yılına kadar sürmüştür. 1949 yılında sanayi, maden ve enerji işlerinin de bağlı olduğu Ekonomi ve Ticâret Vekâleti kurulmuştur. 1957 yılında sanayi işlerinin ayrılması ile 1939 yılındaki kuruluş yapısına ve görev alanına dönen Ticaret Bakanlığı, 1971 yılı başında yeniden sanayi işlerini de alarak ilk defa Sanayi ve Ticaret Bakanlığı haline gelmiştir. Ticaret kolu aynı yılın sonunda tekrar ayrılarak Dış Ekonomik İlişkiler Bakanlığı ile birleşmiş ve 1939 yılındaki Ticaret Bakanlığı haline dönerek bu durum 1983’e kadar devam etmiştir. 1983 yılında ise sanayi kesimi ile tekrar birleştirilerek oluşturulan Sanayi ve Ticaret Bakanlığı 2011 yılına kadar faaliyetlerine devam etmiştir.

Gümrük ve Ticaret Bakanlığı, Başbakanlık Gümrük Müsteşarlığı ile Sanayi ve Ticaret Bakanlığı’nın bazı birimlerini birleştiren 08.06.2011 tarihli 27958 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan 640 sayılı Gümrük ve Ticaret Bakanlığı’nın Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname ile kurulmuş KHK’nin 4. maddesi ile Gümrük ve Ticaret Bakanlığı İl Ticaret Müdürlüklerinin kurulması hükme bağlanmıştır. Buna göre, Kocaeli Ticaret İl Müdürlüğü 12.10.2012 tarihinden itibaren faaliyete başlamıştır. 09.07.2018 tarihinde yayımlanan 703 sayılı KHK ile Ticaret Bakanlığı’na bağlı olarak hizmet vermektedir.

Kocaeli Ticaret İl Müdürlüğü’nün amacı, Kocaeli ilini ticaretin en kolay ve güvenli yapıldığı sayılı ticaret merkezlerinden biri haline getirmek için tüketici haklarını korumak ve etkin piyasa gözetimi ve denetimi faaliyetleriyle piyasaya güvenilir ürünlerin sunulmasını sağlamaktır. Ayrıca, tacirin de en doğru şekilde ticari faaliyetlerini sürdürebilmesi için gerekli rehberlik çalışmalarını yapmak da bu amaç kapsamı içerisindedir. Söz konusu kurum, esnaf ve sanatkârlığı; meslek ahlakı, olgun kişilik, doğruluk ve tevazu ile harmanlayan Ahilik kültürünün gelecek nesillere doğru şekilde aktarılabilmesi için esnaf ve sanatkârlığın devamlılığını sağlayıcı çalışmalar yapmaya devam etmektedir. Bunlara ek olarak, Kocaeli Ticaret İl Müdürlüğü, merkezinde “insan” ve “topluma hizmet” olan, yerel kalkınmanın anahtarı olarak görülen kooperatiflerin üretim ve istihdama önemli katkılar sağlayan aktif kuruluşlar haline getirilmesi ve bu şekilde sermayenin tabana yayılması için gerekli çalışmaları yürütmektedir.

Hızlı ve kolay ticaretin güven kapısı olmayı vizyon olarak belirleyen kurum, ticaret politikalarını geliştirmeyi ve uygulamayı da kendine misyon edinmiştir. Kocaeli Ticaret İl Müdürlüğü yetki, görev ve sorumluluklarını Ticaret Bakanlığı Taşra Teşkilatı Çalışma Usul ve Esasları Hakkında Yönergenin 64’üncü maddesine dayandırmaktadır. Bu yönergeye göre; toptancı halleri ile pazar yerlerinin çağdaş bir yapıya kavuşturulması ve işletilmesini sağlamaya yönelik çalışmalarda bulunmak, bu konularda mahalli idarelerle işbirliği yapmak, toptancı halleri ve pazar yerlerine ilişkin işlemleri yürütmek, ticaret odaları, sanayi odaları, ticaret ve sanayi odaları, deniz ticaret odaları ile ticaret borsalarına ilişkin mevzuat ve Bakanlıkça verilen görevleri yürütmek, ortak iş yapma kültürü ve şirketleşme çalışmalarını özendirici ve destekleyici faaliyetlerde bulunmak, tüketicinin korunması mevzuatı kapsamına giren hizmetleri yürütmek, gerektiğinde yaptırım uygulamak ve uygulanmasını sağlamak, tüketicilerin aydınlatılması ve bilgilendirilmesi amacıyla toplantı, panel, konferans ve benzeri faaliyetler düzenlemek, tüketicinin korunması mevzuatını tanıtmak ve gerçekleşen değişiklikleri duyurmak, iç kontrol standartlarını uygulamak ve geliştirmek Kocaeli Ticaret İl Müdürlüğü’nün görevlerinden sadece bazılarıdır. Bu doğrultuda şehrin ticari hayatına ilişkin kurumun oldukça önemli pek çok görevi bulunmaktadır.

640 sayılı Ticaret Bakanlığı’nın Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararnamenin geçici 4’üncü maddesi uyarınca kurulan Kocaeli Ticaret İl Müdürlüğü, günümüzde Yenişehir Mahallesi Gazi Mustafa Kemal Bulvarı No: 114 Kat: 3-4 (Tramvay yolu kenarı) 41050 İzmit/Kocaeli adresinde hizmet vermektedir. En başında Ticaret İl Müdürü’nün bulunduğu kurum bünyesinde, Sekreterlik, Tüketicinin Korunması Piyasa Gözetimi ve Denetimi Şubesi, Esnaf ve Sanatkârlar Hizmetleri Şubesi, İç Ticaret ve Hal Hizmetleri Şubesi, Kooperatif Hizmetleri Şubesi, Personel ve Destek Hizmetleri Şubesi, Tüketici İl Hakem Heyeti ve Hal Hakem Heyeti ofisleri mevcuttur. Kurum bünyesinde hizmet sunan personel sayısı, 1 il müdürü, 1 uzman (Şube Müdürü V.), 1 araştırmacı, 12 raportör, 2 şef, 7 memur, 4 V.H.K.İ, 1 sözleşmeli büro personeli, 1 tekniker, 4 hizmetli ve 1 sürekli işçi (hizmetli) olmak üzere toplam 35 kişidir.

Kocaeli Ticaret İl Müdürlüğü verimliliği artırmak amacıyla, müdürlüğün görev ve yetki alanına giren konularda kurum içerisinde personeline hizmet içi eğitimler vermektedir. Ayrıca, kurum dışında piyasa gözetimi ve denetimi faaliyetleri kapsamında 2019 yılı içerisinde Kocaeli’de 1.339 denetimde toplam 57.912; 2020 yılı içerisinde ise 1.639 denetimde toplam 83.892 adet ürünü denetlemiştir. Ticaret İl Müdürlüğü kurumsal kabiliyet ve kapasitesi bakımından oldukça güçlü bir kadroya sahip olması ve Kocaeli’nin ticari hayatına yön veren en önemli kamu kurumlarından biri olmasıyla şehre hizmet sunan müdürlüklerden birisidir.

KAYNAKÇA

http://kocaeli.gov.tr/ticaretilmudurlugu (Erişim Tarihi: 02.08.2021); https://ticaret.gov.tr/kurumsal/tarihce (Erişim Tarihi: 02.08.2021); https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2011/06/20110608M1-8.pdf (Erişim Tarihi: 02.08.2021); https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2018/07/20180709M3.pdf (Erişim Tarihi: 02.08.2021); Kocaeli Ticaret İl Müdürlüğü’nün 2020 Yılı Faaliyet Raporu; Kocaeli Ticaret İl Müdürlüğü’nden temin edilen belge ve dokümanlar.

Mustafa Talha SAVAŞ