Üniversite-Sanayi İş Birliği Merkezleri
Vaz olunan tanımı ile amaçları; “üniversiteler, araştırma kurum ve kuruluşları ile üretim sektörlerinin işbirliği sağlanarak, ülke sanayiinin uluslararası rekabet edebilir ve ihracata yönelik bir yapıya kavuşturulması maksadıyla teknolojik bilgi üretmek, üründe ve üretim yöntemlerinde yenilik geliştirmek, ürün kalitesini veya standardını yükseltmek, verimliliği artırmak, üretim maliyetlerini düşürmek, teknolojik bilgiyi ticarileştirmek, teknoloji yoğun üretim ve girişimciliği desteklemek, küçük ve orta ölçekli işletmelerin yeni ve ileri teknolojilere uyumunu sağlamak, teknoloji yoğun alanlarda yatırım olanakları oluşturmak, araştırmacı ve vasıflı kişilere iş imkânı temin etmek, teknoloji transferine yardımcı olmak ve yüksek/ileri teknoloji sağlayacak yabancı sermayenin ülkeye girişini hızlandıracak teknolojik alt yapıyı sağlamaktır”tır. “Yüksek/ileri teknoloji kullanan ya da yeni teknolojilere yönelik firmaların, belirli bir üniversite veya yüksek teknoloji enstitüsü ya da AR-GE merkez veya enstitüsünün olanaklarından yararlanarak teknoloji veya yazılım ürettikleri/ geliştirdikleri, teknolojik bir buluşu ticari bir ürün, yöntem veya hizmet haline dönüştürmek için faaliyet gösterdikleri ve bu yolla bölgenin kalkınmasına katkıda bulundukları, aynı üniversite, yüksek teknoloji enstitüsü ya da AR-GE merkez veya enstitüsü alanı içinde veya yakınında; akademik, ekonomik ve sosyal yapının bütünleştiği siteyi veya bu özelliklere sahip” ortamlardır. 2000’li yılların başından beri oluşturulmaya başlanan teknoparklardan Kocaeli bölgesinde yer alan Gebze Organize Sanayi Bölgesi Teknoparkı, TÜBİTAK Teknoloji Geliştirme Bölgesi, Kocaeli Üniversitesi Teknoparkı, Gebze Teknik Üniversitesi Teknoloji Geliştirme Bölgesi Sağlık Teknokenti ile birçok alanda faaliyete geçmekle birlikte kurulum süreci halen devam eden Bilişim Vadisi-Muallimköy Teknoloji Geliştirme Bölgesi oluşturdukları ekosistem ile bölgesel ve uluslararası düzeyde etkindi. Yer alan firmalar KDV muafiyeti, kişi gelir vergisi muafiyeti, damga vergisi muafiyeti, SGK işveren payı desteği, TÜBİTAK AR-GE hibe desteği, KOBİ’ler kalkınma desteği, hibe ve kredi destekleri ve bunun yanında bölgesel ekosistemin bir parçası olma imkânı elde ederler.
Gebze Organize Sanayi Bölgesi Teknoparkı
Tekfen Endüstri Parkları ve Gebze Organize Sanayi Bölgelerinin iştiraki olarak 2003 yılında kurulup, 2005 yılında faaliyete başlamıştır. 2020 yılı itibariyle 112’si girişimci firma, 20’si kuluçka firması olmak üzere 132 işletme bölgede aktif olarak yer almaktadır.
|
Tablo 1: Gebze Organize Sanayi Bölgesi Teknoparkı’nın Ticari Hacmi (Milyon Dolar)
TÜBİTAK Marmara Teknokent Teknoloji Geliştirme Bölgesi
TÜBİTAK Marmara Araştırma Merkezi (TÜBİTAK MAM) bünyesindeki teknoloji parkının gelişim sürecine katkı oluşturması için kurulan TÜBİTAK-Marmara Teknokenti mevcut teknoparklar içinde “Teknoloji Serbest Bölgesi” tanımına da uygun işlem yapma yetkisine sahip tek bölgedir. 2020 yılı itibariyle Teknokent bünyesinde serbest bölgede 26, geliştirme bölgesinde de 105 olmak üzere toplamda 131 firma yer almaktadır.
Bölge, (%96) hisse payına sahip TÜBİTAK yanında Türkiye Teknoloji Geliştirme Vakfı, Kocaeli Sanayi Odası, Sakarya Ticaret ve Sanayi Odası ve İstanbul Sanayi Odası ortaklığında kurulmuş olup, bölgede yer alan firmaların kendi faaliyetleri yanında; üniversiteler/araştırma kurumları ve sanayi kuruluşlarının aynı ortam içerisinde araştırma, geliştirme ve inovasyon çalışmalarını sürdürdükleri; birbirleri arasında bilgi ve teknoloji transferi gerçekleştirdikleri; akademik, ekonomik ve sosyal yapının bütünleştiği organize araştırma ve iş geliştirme ekosistemi olarak ayrıca birçok alanda da sektördeki kurum ve kuruluşlara altyapı oluşturan, nitelik artıran, geliştiren faaliyetler de yürütmektedir. Bu kapsamda; Mentör-Menti Eşleştirme Programı, Tecrübe Transfer Programı, Geleceğin Mühendisleri Buluşma Programı, Türkiye’deki Teknoloji Geliştirme Parklarının gelişimine dönük TGBD Akademi Programı, teknoloji geliştirme bölgelerinin bölgesel buluşmaları yolu ile gelişimlerini hedefleyen Bölgesel TGB Sohbetleri, Tematik Sohbetler Programı, Teknokentler Konuşuyor programlarını da yürütmektedir.
|
Tablo 2: TÜBİTAK-Marmara Teknokent Teknoloji Geliştirme Bölgesi’nde Yer Alan Firma Sayısı
|
|
2010 |
2011 |
2012 |
2013 |
2014 |
2015 |
2016 |
2017 |
2018 |
2019 |
2020 |
|
Teknoloji Serbest Bölgesi |
231,6 |
196,5 |
207,7 |
233,6 |
68,1 |
76,0 |
63,7 |
65,6 |
68,3 |
67,8 |
82,2 |
Tablo 3: TÜBİTAK-Marmara Teknokent Teknoloji Serbest Bölgesi’nin Ticaret Hacmi (Milyon TL)
Teknokent, birçok faaliyetin uygulama süreçlerinde TGB’lerde karşılaşılan sorunların tespit edilip çözülmesi amacıyla her ay dernek toplantılarının düzenlenmesi; ulusal ve uluslararası projelerde yer alınması ve proje geliştirilmesi; TGB’lerin gelişiminin teşvik edilmesi ve yaratıcılığın gelişmesi amacıyla araştırma gezileri ve yarışmalar düzenlenmesi; yurt içi ve yurt dışında TGB’lerle ilgili dernek ve kuruluşlara üye olunması ve bu alanlarda yapılan yönetmelik ve mevzuat çalışmalarının takip edilmesi ve TGB’lerle ilgili mevzuat konusunda görüş ve öneri oluşturulması ve bu amaçla gerekli toplantıların organize edilmesi gibi faaliyetlerde Teknoloji Geliştirme Bölgeleri Derneği desteğini almaktadır.
Kocaeli Üniversitesi Teknoparkı
Kocaeli Üniversitesi, Kocaeli Sanayi Odası, Gebze Ticaret Odası, Gebze Organize Sanayi Bölgesi ortaklığında 2003 yılında kurulmuştur. Halen 97 firmanın içinde yer aldığı teknopark 967 bin dolar ihracat ve 117 milyon TL AR-GE geliri elde eder kapasiteye ulaşmış durumdadır.
|
2011 |
2012 |
2013 |
2014 |
2015 |
2016 |
2017 |
2018 |
2019 |
2020 |
|
72 |
77 |
97 |
94 |
99 |
101 |
101 |
101 |
97 |
97 |
Tablo 4: Kocaeli Üniversitesi Teknoparkı’ndaki Firma Sayısı
|
|
İhracat |
|
2014 |
0,573 |
|
2015 |
0,722 |
|
2016 |
1 775 |
|
2017 |
0,585 |
|
2018 |
0,474 |
|
2019 |
1 425 |
|
2020 |
0,967 |
Tablo 5: Kocaeli Üniversitesi Teknoparkı’nın Ticaret Hacmi (Milyon Dolar)
|
Tablo 6: Kocaeli Üniversitesi Teknoparkı’nın AR-GE Gelirleri (Milyon TL)
Gebze Teknik Üniversitesi Teknoloji Geliştirme Bölgesi Sağlık Teknokenti
2018 yılında kurulan Gebze Teknik Üniversitesi Teknoloji Geliştirme Bölgesi, 172 bin m2’lik alanda; Savunma, Havacılık ve Uzay Sanayii, Enerji, Otomotiv, Bilgi Teknolojileri, BioTeknoloji – Medikal, Nanoteknoloji, Finans ve Yazılım Teknolojileri alanlarında AR-GE üssü olması planlamakta, altyapı bina inşa süreçleri birçok başlıkta devam etmektedir.
Bilişim Vadisi-Muallimköy Teknoloji Geliştirme Bölgesi
TÜBİTAK, Gebze Teknik Üniversitesi, Kocaeli Büyükşehir Belediyesi, Küçük ve Orta Ölçekli İşletmeleri Geliştirme ve Destekleme İdaresi Başkanlığı, Türk Standartları Enstitüsü, İstanbul Ticaret Odası, İstanbul Sanayi Odası, Kocaeli Ticaret Odası, Kocaeli Sanayi Odası, Gebze Ticaret Odası ve Otomotiv Tedarik Sanayi İhtisas Organize Sanayi Bölgesi’nin iştiraki ile Gebze – Muallimköy sınırları içindeki 2.847.968 m²’lik bir alanda 2012 yılında kurulan, 2015 yılında fiziki temeli atılan ve 2018 yılında faaliyete geçen, Türkiye’nin teknoloji ve inovasyon tabanlı merkezi olarak tanımlanan Bilişim Vadisi (Muallimköy Teknoloji Geliştirme Bölgesi).
Bilgi ve Bilişim Teknolojileri öncelikli olmak üzere, Elektrik-Elektronik, Telekomünikasyon, Yazılım ve Robotik vb. sektörlerde AR-GE yapan tüm firmalara ev sahipliği yapmaktadır. Yeni kurulan bir ortam olmasına rağmen 2021 yılı itibariyle bilgisayar teknolojileri, bilişim, elektronik, enerji, otomasyon, otomotiv, otonom robot, otonom sistemler, oyun, siber güvenlik, sinyal veri işlemleri, yapay zekâ teknolojileri ve yazılım alanlarında ihtisaslaşan çok sayıda şirketi bünyesine katmış durumdadır. Sözkonusu işletmelere ihtiyaç duydukları mentörlük, danışmanlık ve eğitimler yanında fonlara erişim desteği de sunmaktadır.
Bilişim Vadisi, bölgede oluşumu devam eden teknoloji ekosisteminin çıktılarından olarak gerek firmalar, gerek girişimcilerin ürün tasarımından başlayarak test ve ticarileşme aşamasına kadarki birçok süreçte yardım alabilecekleri bir ortam olarak tasarlanmıştır. Bu çerçevede üyelerin bölge ile entegre olacak ihtisas üniversitelerinden her düzeyde diploma ve sertifika desteği alması da planlama dahilinde geliştirilen imkanlardandır. Teknoloji esaslı kalkınma hamlesinin öncü ortamlarından birisi haline gelmesi beklenen bölge, kamu ve özel sektör yanında sivil toplum örgütlerinin de işbirlikleri süreçlerinde yer aldığı bir yaklaşımın ürünü olarak da ayrıca dikkati çekmektedir. Bölgede 2020 yılı itibariyle 133 AR-GE ve 17 tanesi de kuluçka firması olmak üzere 140 firma yer almaktadır.
|
2017 |
2018 |
2019 |
2020 |
|
0,239 |
0,711 |
0,949 |
0,983 |
Tablo 7: Bilişim Vadisi-Muallimköy Teknoparkı’nın Ticaret Hacmi (Milyon Dolar)
Bölgenin 2020 yılı itibariyle ticari hacminin % 67’si yazılım, %22’si otomotiv, %11’i de robotik ürünlerden oluşmaktadır.
KAYNAKÇA
https://www.tgbd.org.tr/bilisim-vadisi-firmasi-224; https://www. tgbd.org.tr/tubitak-marmara-teknokent (12.10.2021); teknopark.com/gtu-ve-gtu-teknopark (12.10.2021); Kocaeli Ticaret Odası, Rakamlarla Kocaeli-2021.
Gülfettin ÇELİK