Körfez’deki Roma Yapılarından Biri
Anadolu’da Roma ve Bizans (1. binyıl), Selçuklu (11-14. yüzyıllar) ve Osmanlı (14-19. yüzyıllar) dönemlerinden olmak üzere çok sayıda taş köprü bulunmaktadır. Bu köprüler dönemleri itibari ile farklı özellikler sergilemekte ve farklı inşa teknikleri ön plana çıkmaktadır. Akarsuları geçişte, öncelikle askeri ulaşım ve ticaretin geliştirilmesine hizmet eden bu köprüler, gerek taşkın akışlarıyla ilişkileri, gerekse akarsu yatağındaki ayakları açısından, birer su yapısı niteliğini de taşımaktadır. Kimileri yüzlerce, kimileri ise binlerce yıldır insanlığa hizmetlerini sürdürmektedirler. Zamanlarının bilim, sanat ve deneyiminin sessiz tanıkları olan köprüler, su mühendisliği, malzeme, yapı teknik ve teknolojileri ile mimari estetik özellikleri bir arada bulunduran yapılardır.
Kocaeli bölgesi, içinde bulunduğu coğrafya dolayısıyla binlerce yıllık bir geçmişe sahiptir. Gerek tarih öncesi ve gerek tarih çağlarında insan topluluklarına ve çeşitli medeniyetlere ev sahipliği yapmış bölgede geçmişin izlerini hem kültürel hem de fiziki olarak görmek mümkündür. Özellikle Roma dönemi yapıları dikkat çekici niteliktedir. Roma Dönemi boyunca Anadolu coğrafyasına birçok eser inşa edilmiştir. Bu eserler içinde Taşköprüler gerek sayı gerek mimari özellikleri ile ön plana çıkmaktadır. Diğer eski eserlere göre köprüleri sınıflandırmak özellikle zordur. Çünkü köprüler yıpranmak gibi savaş ve tabii unsurların etkilerine sıklıkla maruz kalırlar. Çağlar boyunca köprülerin tamir gereksinimleri sıklıkla onları melez yapılara dönüştürmüş ve bu nedenle bir köprünün görünen orijinal parçasının gerçek tarihini belirlemek hemen hemen imkânsız hale gelmiştir.
Kocaeli ili Körfez ilçesinde bulunan ve tarihi, milattan sonra 50 yılına kadar giden tarihi Taşköprü, Romalılar döneminde Gök Su üstüne inşa edilmiştir. Kutça ya da Kutluca köyü ile Duranlı köyleri arasına yapılmış olup Geudos adı verilmiştir. Tarihi ticaret yollarından biri olan İpek Yolu ile Nikomediya’ya yani İzmit’e ulaşan yolun üzerinde olan köprü sonraki yıllarda Taşköprü adıyla anılmaya başlanmıştır.
Bu tarihi köprü Taşköprü bölgesine de ismini veren önemli Roma yapılarından biri olarak kayıtlara geçmiştir. Antik Nikomedya şehrinde dönemin yöneticileri tarafından bastırılmış sikkelerde bir köprü resmi yer almaktadır. 2 bin yıllık Nikomedya sikkelerinde resmedilen köprü, bugün hâlâ tüm heybetiyle ayakta duran Taşköprü’dür.
Günümüzde ise Kocaeli Büyükşehir Belediyesi, ilin Roma dönemine ait tek köprüsü olan Kutluca Köprüsü’nü gün yüzüne çıkartmak için çalışmalara başlamış durumdadır. Uzman kişilerden oluşan ekipler tarihi köprünün; rölöve, yeniden tasarımlama ve yenileme projelerini tamamlamıştır. Tamamlanan bu projelerle tarihi Roma yolu üzerinde bulunan Kutluca Köprüsü’nün yenilenmesine başlaması için Karayolları Genel Müdürlüğü’ne teslim edilmiştir
Günümüzde Karayolları Genel Müdürlüğü mülkiyetinde bulunan Taşköprü ya da Kutluca Köprüsü diye anılan tarihi Roma Köprüsü, düzgün kesme blok taşlar ile inşa edilmiş ve yaklaşık 25 metre uzunluğundadır. 1940 yılında Kocaeli’de araştırma yapan Alman Karl Dörner Kutluca Köprüsü’nün mimari özelliklerine bakarak köprünün İmparator Cladius Dönemi’nde inşa edildiğini belirtmiştir. Yedi gözlü ve beş kemerli olan köprü yöresel kesme taş malzeme kullanılarak yapılmıştır. Milattan sonra birinci yüzyılda inşa edilmiş olan köprünün duvar işçiliği ve kemer tekniği dikkat çekmektedir. Kutluca köyünde bulunan Kutluca Köprüsü, Kocaeli Tütünçiftlik’in kuzeyinde ve Tütünçiftlik merkeze 15 kilometre uzaklıktadır. Şehir merkezine 30 kilometre mesafede bulunmaktadır.
KAYNAKÇA
http://www.korfez.gov.tr/tarihi-taskopru, Erişim Tarihi 11.08.2021; https://www.kulturportali.gov.tr/turkiye/kocaeli/gezilecekyer/kutluca-koprusu, Erişim Tarihi 11.08.2021; https://tr.wikipedia. org/wiki/Roma_k%C3%B6pr%C3%BCleri_listesi, Erişim Tarihi 11.08.2021; https://www.imo.org.tr/resimler/ekutuphane/ pdf/16924_04_23.pdf, Erişim Tarihi 11.08.2021.
Bora YENİHAN