Kocaeli ve Çevresinin Tabii Bitki Örtülerinden

Celastraceae familyasındandır. Avrupa, Asya ve Kuzey Amerika’da doğal yaşayan 120 kadar türü vardır. Her zaman yeşil ya da yazın yeşil olan türleri vardır. Her zaman yeşil türler yaprakları için, yazın yeşil türler ise kırmızı meyveleri ve sonbahardaki yaprak renkleri için yetiştirilirler. Genellikle çalı formunda olmakla birlikte ağaç ve sarmaşık formunda olan türleri de vardır. Yaprakları elips şeklinde, karşılıklı nadiren de sarmal dizilmiştir. Çiçekleri küçük ve zor görülür. Meyveleri kapsüldür. Toprak seçmezler. Kireçli topraklarda da yetişebilir. Her dem yeşil türler, soğuklardan zarar görürler.

Euonymus fortunei (E. Radicans)

Bu grup Japonya ve Kore’de doğal yaşarlar. Her dem yeşil olup yayvan çalı ve tırmanıcı karakterdedir. Yaprakları 1-3 cm uzunlukta, üst yüzü yeşil, damarları açık renkli, çiçekleri belirsizdir. 3 çeşit kültür formu vardır: 1) E. fortunei carferri: Büyük yapraklı basık çalı, 2) E. fortunei minima: Yaprakları 5-6 mm (küçük yapraklı), 3) E. fortunei vegeta: Tırmanıcı bir çeşittir.

Euonymus Japonica (Japon Taflanı)

Çin ve Japonya’da doğal olarak yaşar. 1,5-2,5 metre boylanabilen, her dem yeşil çalılardır. Yaprakları elips ve koyu yeşildir. Deniz kenarlarında ve çit yapımında kullanılabilir. Ülkemizde en çok bulunan ve kullanılan türdür. Özellikle alacalı formları çok dekoratiftir. Önemli kültür formları şunlardır: E. Japonica Aurea Variegata: Sarı alacalı yapraklı, E. Japonica Argentea Variegata: Gümüşî alacalı yapraklı.

Taflanlar tohum ve çelikle üretilebilirse de her dem yeşil türler çelikle çoğaltılır. Çelikler eylül ile ekim aylarında 10 cm uzunluğunda ve daha çok uç çeliği şeklinde hazırlanır. Hazırlanan bu çelikler % 0,8’lik toz IBA (indol bütrik asit) ile muamele edilerek iki kısım peat + bir kısım kum içine soğuk yastıklara dikilirler. Müteakip ilkbaharda sökülerek geliştirme yastıklarına aktarılırlar.

Diğer çelik alma zamanı haziran ayıdır. 7,5-10 cm uzunluğundaki uç çelikleri, alçak tünellere dikilirler. Köklendirme hormonuyla toz IBA (indol bütrik asit) hormonuyla muamele gerek yoktur. Sonbaharda % 100 orana yakın köklenme elde edilir. Köklenen çelikler sonbaharda açık alanlardaki geliştirme yastıklarına alınarak bir yıl büyütülürler.

KAYNAKÇA

Yüksel Öztan, Marmara Bölgesi Yeşil Örtüsünün Ağaç ve Çalılarının Tespiti ile Peyzaj Mimarisi Yönünden Kıymetlendirilmeleri, A. Ü. Ziraat Fakültesi Yayınları, No: 200, Ankara 1962; F. Saatçioğlu, Silvikültür Orman Yetiştirme, İstanbul Üniversitesi, Orman Fakültesi Ders Notları, İstanbul 1959.

Şefik ÇELİK