İzmit’te Kadiri Şeyhi Türbesi, Veli Ahmet Türbesi

Birçok medeniyetin yüzlerce yıldır hüküm sürdüğü İzmit, önemli tarihi şahsiyetlere ve manevi dinamiklere ev sahipliği yapmaktadır. Osmanlı döneminde İzmit’teki önemli tekkelerden birisi olan Himmetzâde Tekkesi’nin şeyhlerinden Numan Efendi’nin türbesi, Veli Ahmet Mahallesi’nde (Osmanlı döneminde Hacı Hasan Mahallesi) bulunmaktadır.19. yüzyılda İzmit’te faaliyet yürüttüğü bilinen Himmetzâde Tekkesi, Bayrâmi Tarikatı’na bağlı bir dergâhtı. Tekke, “Himmetzâde Tekkesi”, “Bayrâmi Dergâhı” ve “Hacı Mahmud Efendi Dergâhı” olarak ta tanınmaktadır. 20. yüzyılın ikinci çeyreğine kadar faaliyetlerini sürdüren Himmetzâde Tekke’si, 1925 yılında tekke ve zaviyelerin kapatılması sonrası kapanmış, 1928 yılında ise malvarlığının büyük bir bölümü şahıs mülkiyetine geçmiştir. Himmetzâde Tekkesi’nden günümüze ulaşan tek yapı kalıntısı olan Şeyh Numan Efendi Türbesi’nin orijinal yapısı hakkında, net bir bilgiye ulaşılamamıştır. Türbenin üst bölümünde mermer sanduka (bir bölümü günümüze ulaşmıştır), alt bölümde ise mezar odası bulunmaktadır. Mermer sandukanın günümüze ulaşan bölümünde, kabartma tekniğinde yapılmış gülbezeklere yer verilmiştir. Etrafı demir korkulularla çevrili mezarın 12 satırlık mezar kitabesi bulunmaktadır.

Kitabe Metni:

Hüve’l-Hallâku’l-Bâkî Çün fenâ meydanında merdâne ermişlerdendir Başa câna bakmayuz cânâna ermişlerdendir Vâsılız rah-ı tarikatla hakikat bahrine Katarımız gark eylemiş ummâna ermişlerdeniz Biz gedâyuz sûretâ amma cihân satavuz Sâlikân-ı Şeyh Abdülkâdir Geylânîyüz Merhûm ve mağfûrun leh Şeyh Numan’ın Meskenidir bu mezar esdi bi bâd-ı Muhâlif hazan idi rûzgâr Rûhiçün el-fâtiha Sene 1227 (M.1812) Şeyh Numan Efendi kabri üzerinde çeşitli devşirme malzemelerde kullanılmıştır. Türbenin çevresinde, Himmetzâde Tekkesi haziresine ait başka mezar taşları da bulunmaktadır. Şeyh Numan Efendi’ye ait olan 1812 tarihli mermer sandukanın ve çevresindeki mezar kitabelerinin bakım, onarım ve restorasyonu, 2019 yılında Kocaeli Büyükşehir Belediyesi tarafından yapılmıştır.

Mülkiyeti Vakıflar Genel Müdürlüğü’ne ait olan Şeyh Numan Efendi Türbesi, Gayrimenkul Eski Eserler ve Anıtları Yüksek Kurulu tarafından 10.11.1979 tarih 11216 sayılı kararla tescillenerek taşınmaz kültür varlığı olarak koruma altına alınmıştır.

KAYNAKÇA

Nihat Durak Kocaeli Dokümantasyon Merkezi Çalışma Grubu, “İzmit Tekkeleri”, Kocaeli Dokümantasyon Merkezi Bülteni, Sayı: 40, Kocaeli, 2000, s.3, 1926 İzmit Planı Paftası, İzmit Belediyesi, Kocaeli, 1926, Kocaeli Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu’nun 19.02.2008 Tarih ve 293 Sayılı Kararı, Kocaeli, 2008, Kocaeli Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu’nun 23.10.2018 Tarih ve 3699 Sayılı Kararı, Kocaeli, 2018,Kocaeli Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu’nun 24.04.2019 Tarih ve 4059 Sayılı Kararı, Kocaeli, 2019,İzmit Şer’iyye Sicili, No:1452, Ahmed Nezih Galitekin, Tarihte İzmit ve İzmit Tarihinde Bir Eşraf Ailesi Soydanlar, İstanbul, 2011, s. 337-341, Kocaeli Büyükşehir Belediyesi İmar ve Şehircilik Dairesi Tarihi Mekânlar ve Kent Estetiği Şube Müdürlüğü KUDEB Kimlik Dosyası “Şeyh Numan Türbesi”, Kocaeli, 2010, Osman Nuri Cebe, İzmit Mezar Kitabeleri, Kocaeli, 2016, s.129-134, Taner Aksoy, Kocaeli Kültür Envanteri, Kocaeli, 2011.

Volkan ŞENEL