Körfez’de Tarihî Mezar

Lahit kelime olarak Arapça “Lahd” olup, Türkçe olan ve anlaşılan karşılığı ismi “Gömüt, Taş veya mermer gömüt” anlamına gelmektedir. Türkiye’de bulunan Lahitler, Arkeoloji Müzelerinde günümüzde sergilenmektedir.

Lahitler, Antik Çağda Zengin ya da Kral ya da ailesinden insanların ölülerini gömdükleri sandık şeklindeki mezardır. O dönemde Lahitler, mermer ya da bölgede bulunabilecek diğer taş türlerinden yontularak yapılırdı. Mısır’ın Antik çağlarında mumyalar lahitlerin içine konularak, üzerinde genellikle ölünün kabartma heykeli bulunurdu. Yunan Antik çağına bakıldığında ise lahitler genelde dönemin tapınaklarına benzer şekillerde yapılırdı. Lahitlerin üzerinde ise o zamanki el işçiliği ile tapınaklarda görülen çeşitli süslemeler, alçak veya yüksek kabartma şeklinde oyularak yapılırdı.

Lahitler ölen kişinin ziynet, para, kıymetli eşyaları ile gömülmesi bir adetti. Düşüncelerine göre öldükten sonra yeni hayatlarına başladıklarında sevdiği ve gerekli bu eşyalara yine ihtiyaç duyabilirdi. Oda şeklinde olmasının da sebebi bundandır. Lahitlerin içinde değerli eşyaların olması, Lahit arayan mezar soyguncuların dikkatini çekmiştir. Bu yüzden arkeologların buldukları halleri ise genelde tahrip edilmişlerdir.

Lahit mezarlar, geçmişin izlerini, adetlerini, inançları ve ölü gömme anlayışlarını yansıtmaları açısından büyük önem taşımaktadır. Bu açıdan geçmişten günümüze kültürel mirasın aktarılmasında çok önemli bir yere sahiptirler.

Kocaeli ili ve çevresi MÖ 3 bin yılından itibaren insanların yaşamış olduğu, tarihi ve kültürel mirası çok zengini bir bölgedir. İzmit’e ait ilk delillerin 12. yüzyıla dayandığı kentimizde Kocaeli’nin her noktasına serpilmiş durumda tarihi eserler yer almaktadır. Bu olgunun bilinci içinde yerel yönetimler tescili yapılmamış tarihi eserlerin tescillenmesini sağlamaktadırlar.

Bu kapsamda tarihe ışık tutacak ve gelecek nesillere miras bırakılacak eserlerin tescilinin sağlandığı çeşitli çalışmalar Körfez İlçesi’nde de sürdürülmektedir.

Körfez İlçesi Şemsettin köyünde Büyükşehir Belediyesi Tarihi Mekânlar ve Kent Estetiği Şube Müdürlüğü tarafından yapılan çalışmalar esnasında bir vatandaşın bahçesinde lahit mezar bulunmuştur. İki bin yıllık olduğu tahmin edilen lahidin tescil edilmediğini fark eden yetkililer gerekli girişimlerde bulunarak kentin tarihini yansıtan eserin korunması için Koruma Kurulu’na başvuruda bulunmuştur. Türklerden önce önemli bir yerleşim yeri olduğu aradan yıllar geçmesine rağmen çok sayıda kalıntının ayakta kalması ile anlaşılan Körfez İlçesi Şemsettin köyünde bulunan lahit mezarın böylece tescil edilmesi sağlanmıştır.

Şemsettin köyü Lahidi, Körfez ilçesinin Şemsettin köyünde bulunmaktadır. Yüksek platform üzerine oturtulmuştur. Üzerindeki Grekçe (Eski Yunan Dili. Bugünkü Yunancanın atası sayılmakla beraber gerek farklı harfler ihtiva etmesi gerek telaffuz farkları gerekse gramer yapısı ve oldukça gelişmiş bir vurgu sistemi ile bugünkü Yunancadan oldukça farklıdır) yazıt okunur Roma Dönemine tarihlenen lahit in-situ (Orijinal yerinde) buluntudur. Lahdi görmek isteyenler için karayolu ile ulaşım imkânı bulunmaktadır.

Lahdin üzerinde sekiz satır Grekçe yazıt bulunmaktadır. Bölge tarihi açısında önemli bir bulgu olan lahit in-situ (orijinal kullanım yerinde) durumdadır. Lahit sandukası dört sıra blok taş üzerinde durmaktadır. Doğu batı yönünde uzanan lahdin sandukasının doğu kısmında güney ve kuzey cephelerinde boydan boya çatlaklar vardır. Lahdin sandukasının batı cephesinde üst kısmında kare şeklinde bir açıklık yer alır. Lahdin kapağı kısmen tahrip olmuş olsa da büyük bir bölümü sağlam durumdadır

KAYNAKÇA

Kitap Kaynağı, Aksoy, Taner Aksoy, “Kocaeli Kültür Envanteri”, Kocaeli Büyükşehir Belediyesi, Kültür ve Sosyal İşler Dairesi Başkanlığı Kültür Yayınları, Kocaeli 2011; https://tr.wikipedia.org/wiki/ Grek%C3%A7e, Erişim Tarihi 11.08.2021; https://www.yenisafak. com/yerel/2-bin-yillik-lahit-gun-yuzune-cikti-219367, Erişim Tarihi 11.08.2021; https://www.haberler.com/kocaeli-nde-2-bin-yillik-lahit-mezar-bulundu-haberi/, Erişim Tarihi 11.08.2021; https:// www.gelgez.net/lahit-nedir-lahitlerin-turleri-nelerdir/, Erişim Tarihi 11.08.2021.

Bora YENİHAN