SEKA Matbaasının Amiri ve Matbaacılık İle İlgili Kitapların Yazarı

Kocaeli, Türkiye basın tarihindeki önemli şehirlerden biridir. Türkiye’nin sanayileşmesi için atılan önemli adımlardan biri olan Sümerbank İzmit Kâğıt ve Karton Fabrikası daha sonra Sümerbank Selüloz Sanayi Müessesesi SEKA olarak anılmaya başlamıştır. Türkiye’de bulunan en büyük endüstriyel plan olan bu fabrika, kuruluşundan 80 yıl sonra, 6 Kasım 2016 tarihinde Kocaeli Büyükşehir Belediyesi tarafından müzeye dönüştürülmüş ve ziyarete açılmıştır. Türkiye’nin ilk, dünyanın ise en büyük kâğıt müzesi unvanına sahiptir. Günümüzde müzede kâğıt üretiminde kullanılmakta olan makine ve malzemelerin yanı sıra çeşitli belge, obje ve fotoğraflar bu müzede sergilenmektedir.

Şefik Ergürbüz, uzun yıllar boyunca Sümerbank Selüloz Sanayi Müessesesi SEKA olarak bilinen müessesenin matbaa amirliğini yapmıştır. Müesseseye büyük katkıları olan Ergürbüz’ün ayrıca “Matbaacılık Lûgatı” ve “Matbaacılık Tarihi” isimli iki kitabı bulunmaktadır. Ergürbüz, hem yazmış olduğu bu eserler hem de matbaacılık alanındaki çalışmaları ile Türk matbaa tarihine büyük katkılar sağlamıştır. Matbaacılık Lûgatı kitabı 1944 yılında Ahmet Fevzi Matbaası’nda basılmıştır. Bu kitabı yazdığı sırada Sümerbank Selüloz Sanayi Müessesesi SEKA’da matbaa amiri olarak işine devam etmektedir. Kitap, özellikle mesleğe girmiş ya da yeni girecek olan kişilere yol gösterecek nitelikte, matbaacılık mesleğine ilişkin bilgileri ve mesleki tabirleri bir araya toplayan teknik bir eserdir. Kitabın Lûgat kısmında matbaacılığa ait terimlerin yazılışı, söylenişi ve ifade ettikleri anlam derlenerek alfabetik olarak sıralanmıştır. Matbaacılık ile ilgili 551 terim ve deyimin açıklaması yapılmıştır. Bu kitap Türkiye’de ilk olması hasebiyle de büyük bir öneme sahiptir. Şefik Ergürbüz bu kitabın önsözünde eksikleri, kusurları bulunsa da ilk olması hususundaki mutluluğunu aktarmıştır.

Şefik Ergürbüz, Matbaacılık Lûgatı isimli kitabını çıkarmasının ardından geriye kalan teknik kısmı ele aldığı Matbaacılık Tarihi kitabını maddi engeller ve zaman yetersizliği nedeniyle ancak 1947 yılında çıkarabilmiştir. Toplam 53 sayfadan oluşan Matbaacılık Tarihi kitabı da İzmit’te basılmıştır. Bu kitabında matbaacılık tarihi hakkında geniş bilgilere yer vererek konu hakkındaki tüm bilgileri bir araya getirmiştir. Kitabın önsözünde, ilk kitabına olan ilgiden söz etmiş ve yeni kitaba olan beklentiyi de vurgulamıştır. Bu eserinde ele aldığı başlıklar şu şekildedir: Matbaacılık Tarihi, Johann Gutenberg, İlk Çıkan Kitaptan Bir Sahife, Avrupa Devletlerinde İlk Matbaa Kuruluş Tarihleri, Türkiye’de Matbaacılık, İbrahim Müteferrika, Şeyhülislam Fetvası, Birinci Matbaamız, Üçüncü Ahmed’in Fermanı, Birinci Kitabımız, Türkiye’de Çıkan İlk Kitaptan Bir Sahife, 2-6’ncı Kitaplar, 7-9’uncu Kitaplar, 10-11’inci Kitaplar, 12’nci Kitap, 13’üncü Kitap, Duraklama Devresi, 14’üncü Kitap, 15-17’nci Kitap, İbrahim Müteferrikanın Ölümü, İbrahim Müteferrikanın Yeni Mezarı Hakkında Bir Vesika, İbrahim Müteferrikanın Mezarı, İbrahim Müteferrikanın Ölüm Tarihi, Ebcet Hesabı, İbrahim Müteferrika Matbaasının Vaziyeti ve Yaptığı İşlerin Kısa Bir Bilânçocu, Sait Mehmet Efendinin Ölümü, İbrahim Müteferrika Matbaası Kadı İbrahim ve Kadı Ahmet tarafından işletiliyor, İbrahim Müteferrika Matbaası sahip değiştiriyor, Türkiye’de Çıkan İlk 24 Kitap Tablosu, İkinci Matbaamız, Üçüncü Matbaamız, Dördüncü Matbaamız, Milli Eğitim Basımevi ve Netice. Başlıklardan da anlaşılacağı üzere bu eser Türk matbaacılık tarihi başta olmak üzere hem Avrupa hem de Türk matbaacılığı hakkında bilgi vermektedir. Şefik Ergürbüz matbaacılığı terimsel anlamda inceleyen “Matbaacılık Lûgatı” ve tarihsel bağlamda inceleyen “Matbaacılık Tarihi” adlı iki eseri ile matbaacılık alanına önemli katkılar sağlamıştır.

KAYNAKÇA

http://sekakagitmuzesi.com/;https://tr.wikipedia.org/wiki/SEKA_K%C3%A2%C4%9F%C4%B1t_M%C3%BCzesi;  Sedat Şimşek (2001), Başlangıcından Bugüne Kocaeli Basın Tarihi 1848-2001, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul; Şefik Ergürbüz, Matbaacılık Lûgatı, Ahmet Fevzi Matbaası, İzmit 1944; Şefik Ergürbüz, Matbaacılık Tarihi, İzmit 1947.

Hülya ÇELİK