AVNİ ÖZTÜRE

Madde no:142

Şair, Gazeteci, Koleksiyoner

Kocaeli’nin önemli simalarından Avni Öztüre, 19 Eylül 1925’te İzmit’te dünyaya geldi. İlk ve ortaokulu İzmit’te okuduktan sonra lise öğrenimini Tapu Kadastro Teknik Okulu’nda devam ederek sürdürdü. Evliliğinin ardından Numan adında bir oğlu ve Devlet adını taşıyan bir kızı oldu. Bir süre İzmit Belediyesi Fen İşleri Müdürlüğü’nde çalıştı. Daha sonra Yarımca Belediye Başkan Vekilliği görevini üstlendi. Bu görevi sürdürdüğü esnada İzmit’teki yakın dostlarından Hüseyin Avni Şirin’le birlikte 5 bin kişilik Açıkhava tiyatrosu, Yarımca sahildeki Şark Kahvesi ve kendi koleksiyonlarından oluşan eserlerini bir araya getirerek Yarımca Müzesi’ni kurdu. Sonra bir süre ticari hayatta çeşitli faaliyetler sürdürdü. Yurt Sineması, Pina Motel, ve yakın dostlarına dağ evleri yaptı. Yurt Sineması sahne önü, büyük konser orkestraları için özel bölmeye sahipti. Burada konserlerin ve tiyatro oyunlarının sergilenebileceğini düşünmüştü. Marmara Belediyeler Birliği’nde genel sekreterlik görevi yaptıktan sonra 1977’de emekliye ayrıldı.

Çok yönlü kişiliği ile dikkat çeken Avni Öztüre’nin şiirleri, 1938’den sonra Kaynak ve Varlık dergilerinin yanı sıra, kendi çıkardığı Demet (1943) ve Taşra (1955) adlı sanat dergilerinde yayınlandı. Ayrıca 1950’li yıllarda Bizim Şehir (1950) isimli gazetenin, 1980’li yılların başında ise Beldemiz (1980) adlı yerel gazetelerin yöneticiliğini yaptı. Ayrıca Edebiyat Postası adında bir dergi daha yayınladı.

İzmit’in antik dönemden başlayarak Cumhuriyet’e kadar yaşadığı tarihsel süreci ve değişimleri incelediği “Nicomedeia Yöresindeki Yeni Bulgularla İzmit Tarihi” kendi adıyla kurduğu Avni Öztüre Yayınları’ndan 1980’lerin başında yayınlandı. Edebî kişiliğinin oluşmasında şiirin oldukça önemli bir rol oynadığı da kızı Devlet Hanım’ın verdiği bir röportajdan görülmektedir. İlk şiirini henüz 13 yaşında yazsa da profesyonel manadaki ilk şiiri “Yeniden” adlı eseridir. Şiirlerinde duygularını gizlemeden, doğal ve yalın üslup benimsemiş ve bu üslubu eserlerine yansıtmıştır. Öztüre, Türküsüz Dönem isimli şiir kitabında samimi ve yalın söylemleriyle dilini daha etkili kullanmayı başarmıştır. Tematik açıdan ulus sevgisi, yurdu tanıtma ve yüceltme coşkusu şiirlerinde kendini hissettirmektedir. Her iki şiir kitabında da serbest şiir tarzından yararlanmıştır. Araştırmacı yönünü şiir yazarken de kullanan şair, özellikle duygularını ifade ederken yeni ve farklı imgelerin peşinde olmuştur. İnsana özgü duyguları anlatırken sıradan sözcükleri hayal gücünün imbiğinden geçirmiş ve bunun sonucunda da etkili bir şiir dili ortaya koymuştur.

Öztüre’nin edebi kişiliğinin yanı sıra önemli bir koleksiyoner olduğu da, sahip olduğu ve topladığı arşivden anlaşılabilmektedir. Şahsi hayatında olup biten her şeyin kaydını almayı alışkanlık haline getirmesinin yanı sıra gazeteler, gazete küpürleri, kitaplar, hatıralar ve fotoğraflardan oluşan büyük bir arşive sahip olduğu bilinmektedir. Özellikle yaşadığı İzmit ve çevresine dair yerel konularla ilgili her türlü veriyi toplamaya gayret etmiştir. Sahip olduğu bazı evrak ve önemli koleksiyon ürünleri Kocaeli Büyükşehir Belediyesi’nin Kültür Müdürlüğü’ne ailesi tarafından bağışlanmıştır. Türkiye çapındaki sanat çevrelerinde birçok yakın dosta sahipti. Selmi Andak, Judit Uluğ, Saim Akçıl, Onat Kutlar, Bekir Yıldız, Metin Eloğlu, Leyla Erbil, Tarık Dursun K, Mehmet Kemal, Arif Damar, Cahit Kayra, Dr. Erdal Atabek, Prof. Süheyl Ünver, Abidin Nesimi gibi sanat ve düşün insanları bunlardan bazılarıdır. Ayrıca Kocaeli özelinde oldukça önemli bir yere sahip olan Naci Girginsoy, Cemal Turgay,

Ruşen Hakkı da en yakın arkadaşlarıydı.

Ömrünün son yıllarında İstanbul Kadıköy’de “Mühürdar Sanat Galerisi”ni açtı. Burada da başta ressamlar olmak üzere sanat çevresiyle birlikte olmanın mutluluğunu yaşadı. Avni Öztüre 18 Ağustos 1992 tarihinde yaşamını yitirdi.

Eserleri:

Şiirleri: İzmit’in Kurtuluş Destanı (1938), Sahne (1944), Yeniden (1955), Türküsüz Dönem (1971). Araştırma-İnceleme: Resim, Fotoğraf ve Belgelerle Nicomedia (İzmit) Tarihi (1969), Resim, Fotoğraf ve Belgelerle Brunga (Yarımca) Tarihi (1971), Nicomedia Yöresindeki Yeni Bulgularla İzmit Tarihi (1981).

KAYNAKÇA

http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/ozture-avni (Erişim Tar.29.6. 2022); İhsan Işık, (2009). Resimli ve Metin Örnekli Türkiye Edebiyatçılar ve Kültür Adamları Ansiklopedisi. Ankara: Elvan Yayınları; http:// www.biyografya.com/biyografi/2870 [Erişim Tar.26.06.2022]; Mustafa Küpçü, “Çağının Ötesinde Koşan Adam Avni Öztüre”, I. Uluslararası Kocaeli ve Çevresi Kültür Sempozyumu Bildirileri, c: 2, ed. Işıl Altun, Kocaeli, 2007; TDE Ansiklopedisi (c. VII, 1976-98); Türkiye’de Kim Kimdir, (2000); TBE Ansiklopedisi (c. 2, 2001).

Ekrem Mücahit SARI