Kandıra Döngelli Köyü Camii

Cami, Kandıra ilçesine bağlı Döngelli köyünde yer almaktadır. Döngelli İzmit-Kandıra arasında, İzmit’in 39 kilometre kuzeyinde bulunur. Döngelli köyünün bir mahallesi olan Kütükçüler’in hemen yakınında yol kenarında, ağaçlık bir alan üzerine inşa edilen cami, Döngelli, Keçiler, Yusufça, Ferizli, Kütükçüler ve Süllü gibi köy ve mahallelin ortak kullandıkları bir cuma camii hüviyetindedir. Ayverdi bu camiinin sadece ismini vermiş, plan, mimari vb. özelliklerine değinmemiştir. Cami günümüzde oldukça harap vaziyettedir. Bölge sakinleri caminin 20-25 yıl öncesine kadar kullanıldığını belirtmektedir. 1999 İzmit depreminde hasar gören yapı bu depremin etkisiyle kaderine terk edilmiş ve çevre köylere yeni camilerin yapılması sebebiyle yıllar içerisinde kullanılmaz hale gelmiştir. Bölgede bu caminin yanı sıra Osmanlı’nın fetih dönemlerinden kalan çantı tekniğinde camiler de mevcuttur. Kandıra yöresinde Kandıra Orhan Gazi Camii, Kandıra Akça Koca Camii, Küçük Kaynarca Şeyh Muslihüddin Camii, Melen Orhan Gazi Camii ve Emir Ali (Emirler) köyü Orhan Gazi Camii bunlardan bazılarıdır. Söz konusu camilerin bir kısmı zamanla kâgir malzemeyle yenilenmiştir. Bazı camiler ise günümüze ulaşamamıştır.

Caminin çatısı çökmüş, beden duvarları büyük oranda yıkılmış vaziyettedir. Kalan bölümlerinden doğu-batı doğrultulu dikdörtgen planlı olduğu anlaşılan yapının harimi 6.50x4.74 cm. ölçülerindedir. Harimin kuzeyinde ve batısında revakların bulunduğu mevcut izlerden anlaşılmaktadır. Kuzeydeki revak 5.80 cm.; batıdaki 2.37 cm. enindedir. Köy sakinleriyle yapılan konuşmada söz konusu revakların ahşap tahtalarla kaplı kapalı birer mekândan ibaret oldukları öğrenilmiştir. Cami bu haliyle dikdörtgen bir harim ve bu harimi kuzey ve batı cephelerden kuşatan kapalı revaklardan ibarettir. Bu şemanın benzerinin Döngelli’nin 11 km. güneybatısında bulunan Emir Ali (İmrallar) köyünde inşa edilen camide de uygulandığı eski fotoğraflarından anlaşılmaktadır. Camiye ait iki girişin olduğu görülmektedir. Söz konusu girişlerden ilki kuzeydeki revağa geçişi sağlamaktadır. Harimi girişi de aynı aks üzerindedir. Harim cephelerinde görülen üçgen deliklerin aydınlatma maksatlı açıldıkları düşünülebilir. Ayrıca yine köy halkından alınan bilgilere göre cami çatısında harim aydınlatması için iki tepe penceresi yer almaktadır. Camiye ait eski fotoğraflarda güney cephenin ortasında harime doğru çıkıntı yapan sivri kemerli bir mihrabın varlığı görülür. Bunun yanı sıra mihrabın hemen yanında yine ahşap bir minber yer almaktadır. Günümüzde mihrap ve minberden bir iz kalmamıştır. Caminin orijinalde ahşap tavanlı olduğu, tavanda ana ve tali kirişlerle yer verildiği söylenebilir. Ayrıca yıkık vaziyetteki tahtalar arasındaki kiremit parçaları, çatının kiremit örgülü olduğunu göstermektedir. Revakların üzerinin ise Emir Ali köyü Orhan Gazi Camii’nde olduğu gibi meyilli bir tavan ve çatı ile örtülü olması ihtimal dâhilindedir. Yapının inşasında tümüyle ahşap malzeme kullanılmıştır. Beden duvarları 10 cm. eninde tahtalarla çantı tekniğiyle inşa edilmiştir.

Caminin doğusunda ufak bir hazire bulunur. Hazirede H.1320/M.1902-1903 tarihli bir mezar taşı bulunmaktadır. Ayrıca caminin 300 metre kadar batısında camiye ait olduğu söylenen bir çeşme yer almaktadır. Günümüzde faal durumda olan çeşme yuvarlak kemerli, tek cepheli kuruluşuyla 19. yüzyıl özellikleri sergiler.

2.70 cm. eninde, 1.70 cm. yüksekliğindeki çeşme kesme taş malzemeyle inşa edilmiştir. Döngelli köyü Orhan Gazi Camii gün geçtikçe orijinal malzemesini kaybetmekte olup acil onarıma ihtiyaç duymaktadır.

KAYNAKÇA

E. Hakkı Ayverdi, İstanbul Mi’mâri Çağının Menşe’i Osmanlı Mimârîsinin İlk Devri 630-805 (1230-1402), İstanbul Fetih Cemiyeti İstanbul Enstitüsü, 1966, İstanbul, s.120-132.

Erkan ATAK