Kocaeli ili İzmit Körfezi’nin iki kıyısında Marmara Denizi’nin doğusunda anakara içine derin bir şekilde sokulmuş olan İzmit Körfezi’nin çevresinde yer alır. Marmara Denizi’ne 130 km., Karadeniz’e 49 km. ve Sapanca Gölü’ne 13 km. olmak üzere yaklaşık 200 km. kıyı uzunluğuna sahiptir. İzmit Körfezi 50 km uzunluğunda, derinliği ortalama 60 m. olup, en derin yeri giriş kesiminde 277 m.dir. İstanbul Boğazı’ndan hızlı bir şekilde gelen Karadeniz yüzey suları Marmara Denizi’nde yavaşlayarak üst akıntı halinde İzmit Körfezi’nde 0,5 mil/s hızla batı-doğu yönünde hareket eder. Alt su kütlesi sıcaklığı yıl boyunca 14° C civarındadır. Genel olarak denizin tuzluluğu ‰ 26-27 arasındadır, ancak ilkbahar döneminde Karadeniz’den gelen az tuzlu sular ile beslenince ‰ 22-24 oranlarına düşer. En yüksek gel-git aralığı 4 cm.dir. Kuzey kıyılarında ise Karadeniz’in oşinografik ve klimatik etkileri görülür. İl topraklarından kaynaklanan akarsuların bir bölümü Karadeniz’e, bir bölümü de Marmara Denizi’ne ulaşır. Bu akarsular 88 adet anadere ve yandere niteliğinde olup, ulaşıma, su ürünleri üretim ve avcılığa elverişli değildir. Ayrıca Kocaeli’de akarsu havzalarında 14 adet gölet bulunmaktadır. Kocaeli ili deniz suyu Biyolojik Kalite Elemanı (fitoplankton, makro alg ve bentik omurgasızlar) ile diğer destekleyici parametrelerin (besin elementleri; toplam fosfor, nitrat + nitrit, seki disk derinliği) ekolojik kalite değerlendirmesine göre İzmit Körfezi (İç) Zayıf / Kötü, İzmit Körfezi (Orta ve Dış) Zayıf / Zayıf, Karadeniz (Kandıra) İyi / İyi olarak belirlenmiştir. Körfez bölgesinde gemi demirleme ve liman alanı olarak ilan edilmesi nedeniyle balıkçılık alanları daraltılmıştır. İlde balıkçılık ve su ürünleri ile ilgili faaliyetler Kocaeli İl Tarım ve Orman Müdürlüğü Balıkçılık ve Su Ürünleri Şube Müdürlüğü sorumluluğundadır. Kocaeli’de 1 adet su ürünleri kooperatifleri birliği ve 11 adet su ürünleri kooperatifi bulunmakta, bu kooperatiflerden 9 tanesi Marmara Denizi’nde, 2 tanesi Karadeniz kıyısında faaliyetine devam etmektedir. Karadeniz kıyısında 2 adet balıkçı barınağı, 1 adet barınma yeri ve 2 adet çekek yeri; Marmara Denizi kıyısında ise 5 adet balıkçı barınağı, 2 adet barınma yeri, 11 adet çekek yeri olmak üzere balıkçılık yapıları mevcuttur. Ayrıca Karamürsel / Ereğli ve Başiskele ilçelerinde 2 adet balık hali bulunmaktadır.
Günümüzde Kocaeli ili iç su sistemlerinde 10 farklı aileye ait 27 farklı balık türünün bulunduğu tespit edilmiştir. En fazla avcılığı yapılan iç su balıkları çapak, tatlı su kefali, sazan, yayın ve turna balığıdır. Kocaeli’de iç sularda yetiştiriciliği yapılan başlıca tür ise alabalık / gökkuşağı, az miktarda ise sazandır. İl genelinde 15 adet su ürünleri yetiştiriciliği tesisi bulunmaktadır. Bu tesislerin 2 adedi Karamürsel, 10 adedi Kartepe, 1 adeti Körfez, 1 adeti Başiskele, 1 adeti Gölcük ilçelerindedir. İşletmeler, üretim yöntemi olarak beton havuz kullanmakta olup, 2021 yılı itibariyle toplam üretim kapasitesi yıllık 210.000 kg.dır. Beton havuz üretim türünde Fiili Yumurta Kapasitesi 950.000 adet, Fiili Yavru Kapasitesi 750.000 adettir. Alabalık işletmeleri üretmiş oldukları balıkları lokanta, restoran, otel ve diğer tesislerde tüketiciye sunarak ildeki turizm sektörünün gelişimine katkı sağlamaktadır.
İzmit Körfezi’nde 45 balık, 12 omurgasız türü olmak üzere 57 tür canlı bulunduğu tespit edilmiştir. İlde avlanan deniz balıkları hamsi, istavrit, palamut, lüfer, çinakop, kolyoz, tekir, dil, kırlangıç, izmarit, kefal, tirsi, zargana, mezgit, levrek, isparidir. Balıklar içerisinde miktar olarak en fazla istavrit, hamsi ve sardalya avlanmaktadır. Balık avcılığının yanı sıra beyaz kum midyesi ve deniz salyangozu avcılığı da yapılmaktadır ve 2020 yılı miktarı 12.087 tondur. İlde Kocaeli Liman Başkanlığı’na kayıtlı 2.823 balıkçı teknesi bulunurken, bu teknelerden 281’i balık avlama teknesidir. Balıkçı tekneleri genelde 25 m. altında olup, içlerinde donanım olarak buz makinesi, soğuk muhafaza odası, telsiz, radar, sonar, echo sounder, GPS, fish pump, akıntı ölçere sahip olanlar bulunmaktadır. Kocaeli balıkçılarının çoğunluğu il kooperatiflerine üyedir. Kocaeli’de deniz balıkçılığının en büyük sorunu genel olarak Marmara Denizi’nde ve Karadeniz’de deniz kirliliğinin artması ve buna bağlı olarak avlanan balık türlerinin ve miktarının azalmasıdır. İzmit Körfezi’nde doğal yaşamın korunması ve kontrol altında tutulabilmesi için kirliliğe neden olacak, doğal yaşam dengesini bozacak faaliyetlerin ve yasadışı avcılığın önüne geçebilmek için denetimler gerçekleştirilmektedir. Bununla birlikte İzmit Körfezi’nde canlı popülasyonunu arttırabilmek amacıyla 2017 ve 2018 yıllarında 12.000 adet, 2020 yılında 5.000 adet çipura, levrek, karagöz, mercan ve kalkan balığı körfeze bırakılmıştır ve doğal yaşamın sürdürülebilirliği için çalışmalar yürütülmektedir.
KAYNAKÇA
Sürekli İzleme Merkezi https://sim.csb.gov.tr/; Deniz Ticaret Odası 2021 Deniz Ticareti Dergisi; Kocaeli Liman Başkanlığı https://kocaeliliman.uab.gov.tr/; Kocaeli Tarım ve Orman Müdürlüğü Balıkçılık ve Su Ürünleri Şube Müdürlüğü https://kocaeli.tarimorman.gov.tr/ Menu/55/Balikcilik-Ve-Su-Urunleri; Kocaeli Büyükşehir Belediyesi https://www.kocaeli.bel.tr/tr/main/pages/su-urunleri-yetistiriciligi-faaliyetleri/913
Yasemin NEMLİOĞLU KOCA