Kocaeli’de Profesyonel Spor Faaliyetleri

Kocaeli’de profesyonel anlamda spor, 1909-1910 yıllarında futbolla başlamıştır. O tarihlerde İzmit’teki Fransız mektebi talebelerinden Ferit ve Süreyya Beylerin öncülüğü ile futbol takımı kurulmuş ve talebelerin spor yapmaları sağlanmıştır. 1927 yılında İzmit Sultaniyesi’nin açılması ile İzmit Sultaniyesi Futbol Takımı kurulmuştur. Mektepler dışında İttihatspor kulübü ilk sivil spor kulübü olarak kurulmuştur. Daha sonra İttihatspor’un ikiye ayrılması ile 1932 yılında İdmanyurdu, 1935 yılında da Akyeşil Spor kulüpleri kurularak futbol dışında farklı spor dallarında faaliyet göstermeye başlamışlardır. Bu kulüpler aralarındaki rekabet sonucu olarak Kocaeli’ne birçok Türkiye Şampiyonlukları kazandırdıkları gibi çeşitli branşlarda milli sporcular yetiştirmişlerdir.

İzmit Bahçecik’teki Amerikan Koleji’nde İzmit’teki misyonerlerin kurduğu kolejde de spor kulüpleri mevcuttu. Batıda gelişen çeşitli sporlar, jimnastik ve beden terbiyesinin ilk uygulamaları ve futbol sporunun İzmit’te ilk kez uyanışı bu kolejlerde başlamıştı. İzmit’te ilk futbol maçları da yabancıların kurduğu misyoner kolejlerinin öğrencileri arasında yapılmıştır. İzmit’teki Türk gençlerinin spora karşı yakın ilgisi olmasına rağmen o devrin şartları altında herhangi bir etkinlik göstermesine imkân yoktu. Türkiye İdman Cemiyetleri İttifakı l923’de kurulmuş, 16 Ocak 1924 tarihinde toplum yararına bir kuruluş olarak kabul edilmiş ve Türkiye genelinde faaliyetlerine devam etmiştir.

1936 yılında Türkiye İdman Cemiyetleri İttifakı’nın faaliyet sahası 28 mıntıkaya bölünmüştü. Bu 28 mıntıka dahilindeki kulüplerin sayısı 178’di. Bu kulüplerden altı tanesi ise askeri kulüptü. Cemiyetin genel merkezine kayıtlı 172 kulübün idmancı mevcudu, 1 Şubat 1935 tarihine kadar 15.383 kişi idi. Altı tane askeri spor kulübünün 600 sporcusunun da bu sporcu sayısına eklemesi ile toplam sporcu sayısı yaklaşık

16.000 kişiye ulaşmıştı. Kocaeli Mıntıkasının da dahil olduğu 28 bölgenin her birine ait mıntıka renkleri bulunuyordu. Kocaeli Mıntıkasının rengi “kahverengi” idi. 1936’da Türkiye genelinde en fazla kulüp İstanbul Mıntıkasında idi. İstanbul’da toplam 24 kulüp ve toplam 3.700 sporcu bulunmaktaydı. Kocaeli Mıntıkası Türkiye sıralamasında ikinci sırada idi. Kocaeli’de toplam 12 kulüp ve 1343 sporcu bulunmaktaydı. Listenin üçüncü sırasında ise Ankara Mıntıkası bulunmaktaydı. Kocaeli Vilayeti’nin Adapazarı ilçesinde Adapazarı İdman Yurdu, Adapazarı Yeni Hilal Spor Kulübü, Adapazarı Gençler Birliği ve Sakarya Spor Kulübü İdman Cemiyetleri İttifakına kayıtlı spor kulüpleriydi. Kocaeli’deki diğer eski kulüpler Hereke İdman Yurdu, Karamürsel İdman Yurdu, Geyve’de Geyve İdman Yurdu, Akhisar (Pamukova) İdman Yurdu, Kandıra’da Yılmaz Spor Kulübü, Sapanca’da Yeşilyurt Spor Kulübü İdman Cemiyetleri İttifakına kayıtlı spor kulüpleriydi.

Kocaeli Vilayeti’nde spor faaliyetlerinde bulunan ve İdman Cemiyetleri İttifakına kayıtlı olmadığı halde kuruluş tarihleri eski olan diğer spor kulüpleri Gölcük Spor Kulüpleri, İzmit Kağıt Spor Kulübü, Gebze İdman Yurdu, Danca İdman Yurdu, Karasu İdman Yurdu, Hendek İdman Yurdu ve bunun gibi. Ayrıca Kocaeli Bölgesi’nde görev yapan askeri birliklerin de spor kulüpleri vardı. Yavuz gemisi personeli tarafından kurulan Yavuz İdman Yurdu, Jandarma Zabitan İdman Yurdu, Deniz Filotilası, Donanma Deniz Gücü ve bunun gibi. Kocaeli’de kurulmuş başka spor kulüplerinden biri de Darülmüallimin İdman Yurdu, Kocaeli Emniyet ve Adliye personeli tarafından kurulmuş Emniyet Spor Kulübü’nün de yetmiş yıllık bir geçmişi bulunmaktadır.

Kocaeli’de son yıllarda artan spor tesisleri ve hizmetleri ile birlikte birçok spor dalında faaliyet yapılmaktadır. Kocaeli Büyükşehir Belediyesi ve ilçe belediyelerimiz, halka spor ve egzersiz yapma alışkanlığı kazandırmak için ilin genelinde çalışmalar yapmaktadır. Ayrıca çocuklarda ve gençlerde spor kültürü ve sevgisi oluşturmaya çalışılmaktadır. Bu amaçla özellikle belediyeler ve spor kulüpleri çocuk ve gençler için spor okulları açmıştır. Kocaeli’de ilkokul ve ortaokul çağındaki çocuklara hizmet veren spor okullarında voleybol, basketbol, izcilik, masa tenisi, yüzme, atletizm, satranç, badminton, güreş ve jimnastik branşlarında eğitim verilmektedir. Bunun yanında Kocaeli Büyükşehir Belediyesi, Gençlik ve Spor Hizmetleri İl Müdürlüğü ve İl Millî Eğitim Müdürlüğü, Kocaeli’deki öğrencilere sporun hayattaki yerini ve önemini vurgulamaya çalışmaktadır. Bu kapsamda masa tenisi, satranç, atletizm, basketbol branşlarında okullar arası spor ligleri düzenlenmektedir.

Kocaeli Üniversitesi Spor Bilimleri Fakültesinde geleceğin spor yöneticileri, antrenörleri, rekreasyon uzmanları ve beden eğitimi öğretmenleri yetiştirilmektedir. Aynı zamanda üniversitenin spor tesisleri, ildeki spor faaliyetlerini desteklemektedir. Üniversitenin spor tesislerinde 1 futbol, 3 basketbol, 4 voleybol sahası, 4 tenis kortu ve 1 atletizm pisti yer almaktadır. Ayrıca üniversitenin kapalı yarı olimpik yüzme havuzu bulunmaktadır.

Kültürün, gelenek ve göreneklerin genç nesillere aktarılmasında geleneksel sporlar önemli bir yere sahiptir. Geleneksel Türk sporları birlikte yaşama kültürünün oluşmasında, toplumsal dayanışma ve yardımlaşmanın güçlenmesinde etkilidir. Ayrıca geleneksel Türk sporlarının doğasında var olan dostluk, kardeşlik ve saygı gibi değerler spor aracılığıyla da gelecek nesillere aktarılır. Kocaeli’deki geleneksel Türk sporlarının tanıtılması, yaşatılması ve geliştirilmesi için son yıllarda önemli faaliyetler yapılmaktadır. Kocaeli’de geleneksel Türk sporları içinde yer alan güreş, okçuluk, binicilik ve atıcılık branşları öne çıkmaktadır. İlde bulunan kulüplerin tesislerinde bu spor dalları yapılmakta ve bu spor dallarının genç nesillere tanıtımı sağlanmaktadır. Ata sporu olarak bilinen güreş ve son yıllarda yapılan çalışmalarla tanıtılan geleneksel okçuluk ilde dikkat çekmektedir. Pehlivanlar kenti olarak bilinen Karamürsel başta olmak üzere ilin birçok yerinde yağlı güreş yarışmaları düzenlenmektedir. Özellikle Hergeleci İbrahim Yağlı Güreşleri ve Sekapark Yağlı Güreşleri örnek organizasyonlardandır.

Belediyelere, Gençlik ve Spor Hizmetleri İl Müdürlüğüne, okullara ve kulüplere bağlı spor tesislerinde başta futbol olmak üzere çeşitli branşlarda birçok spor faaliyeti yapılmaktadır. Kocaeli’de 89 bin metrekare arazi üzerine kurulu Kocaeli Stadyumu, sporun ve sporseverlerin hizmetine sunulmuştur. 33 bin koltuk kapasiteli stadyumda, engellilere özel bir bölüm ayrılmıştır. İzmit, Gölcük ve Gebze’de bulunan buz pistleri, buz sporlarının yapılmasına imkân tanımaktadır. İzmit Olimpik Buz Sporları Salonu’nun seyirci kapasitesi 3.600’dür. Kandıra sahilleri, ilde su sporlarının yapılabileceği mekânlardan biridir. Su sporu tutkunlarına ev sahipliği yapabilecek mekânların bir kısmı da İzmit ve Kartepe’de bulunmaktadır. Buradaki tesisler hem yeni başlayanlara hem de profesyonellere farklı su sporlarının yapılabilmesi için olanak sağlar. Ayrıca İzmit Körfezi, yelken sporları için son derece elverişlidir.

Gençlik ve Spor Hizmetleri İl Müdürlüğü, belediyeler ve yelken kulüplerinin düzenlediği su sporları yarışmaları, ilin spor faaliyetlerini zenginleştirmektedir. Koceli’de açık su yüzme yarışmaları da düzenlenmektedir. Kocaeli’nin birçok yerinde bulunan yüzme havuzları, farklı yaş gruplarındaki genç yüzücülerin yetişmesine olanak sağlamaktadır. Kocaeli doğa sporlarının yapılması için elverişli bir ildir. Kartepe’deki kayak tesisleri temel ve ileri kayak eğitimi verilebilecek imkânlara sahiptir. Kocaeli’nin birçok yerinde bulunan yürüyüş parkuru, günübirlik doğa yürüyüşü yapılmasına imkân sağlarken insanların doğayla iç içe olmasına da fırsat vermektedir. İlde otomobil sporları (offroad, motocross vb.), binicilik, dağcılık, dağ bisikletçiliği gibi faaliyetler de yapılmaktadır.

KAYNAKÇA

Levent Atalı, Kocaeli’nin Spor Tarihi, Kocaeli Büyükşehir Belediyesi Yayınları, Kocaeli, 2007; Şehrimiz Kocaeli, Kocaeli İl Milli Eğitim Müdürlüğü Yayınları, Kocaeli, 2020.

Levent ATALI