Kocaeli Büyükşehir Belediyesi Birimi
Kocaeli Büyükşehir Belediyesi (KBB) Zemin ve Deprem İnceleme Müdürlüğü’ne bağlı Sismolojik İzleme ve Deprem Eğitim Merkezi (SİDEM) Sekapark Kültür Alanı’nda 7 Ocak 2012 tarihinde kurulmuştur. Sismolojik İzleme Merkezi ve Deprem Eğitim Merkezi olmak üzere iki kısım olarak faaliyetlerini sürdürmektedir (Şekil 1).
Sismolojik izleme (deprem yer hareketi) çalışmaları, Kocaeli Büyükşehir Belediyesi ve Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı arasında yapılan protokol doğrultusunda yapılmaktadır. Sismolojik izleme merkezine bağlı Kocaeli’nin farklı özelliklerdeki zeminlerine konuşlandırılmış 41 adet kuvvetli yer hareketi ivme ölçüm istasyonu bulunmaktadır. Sürekli kayıt alan istasyonlardaki sismometreler deprem sırasında yer hareketinin ivmesini ölçmektedir. Sanayi ve insan yoğunluğunun yüksek olduğu, aynı zamanda zayıf zemin olarak tanımlanmış alanlara kurulmuş istasyonlardan elde edilen verilerle Kocaeli ili sınırları içerisinde deprem-zemin davranışına yönelik bilgiler içeren haritalar hazırlanmaktadır (Şekil 2). Acil müdahale ve erken uyarı sistemi altlığını oluşturmak ve ilin deprem tehlike haritasının hazırlanması, risklerin tespiti ve deprem senaryolarının oluşturulması için önemli veri kaynağı SİDEM tarafından sağlanmaktadır.
Sismolojik İzleme ile İlgili Gerçekleştirilen Faaliyetler
Kocaeli Afet Zararlarının Azaltılmasında Akıllı Kent Uygulaması Projesi: Kocaeli Büyükşehir Belediyesi, Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı ve Gebze Teknik Üniversitesi ortaklığıyla Afet Zararlarının Azaltılmasında Akıllı Kent Uygulaması Projesi 2018 yılında protokol imzalanarak çalışmalara başlanmıştır. Proje kapsamında deprem erken uyarı ve erken müdahale sistemleri kurulması planlanmaktadır. Erken uyarı sisteminden alınacak sinyallerle Kocaeli ilinde bulunan kritik tesisler ve sanayi kuruluşlarının elektrik, gaz, su vb kesilerek afet sonrası olası kazaların ve patlamaların önüne geçilmeye çalışılacaktır. Proje çalışmaları devam etmektedir.
Kocaeli Büyükşehir Belediyesi tarafından 2004 yılından itibaren deprem eğitimleri verilmeye başlanmış olup, 2011 yılında SİDEM’in kurulmasıyla birlikte simülasyon tekniği de eğitim kapsamına eklenmiştir. Gerçek bir deprem yaşamamış başta öğrenciler olmak üzere eğitime gelen gönüllülere deprem tecrübesinin aktarılması amacıyla Deprem Eğitim Merkezi’nde bulunan simülasyon cihazıyla farklı büyüklüklerdeki deprem sarsıntıları ile ev ortamında deprem tecrübesi kazandırılmaktadır. Deprem eğitimleri yaklaşık 1 saat olarak planlanmış olup, 40 dakika teorik ve 20 dakika uygulamalı eğitimlerden oluşmaktadır. SİDEM’de afet ve deprem eğitimleri ile ilgili olarak gerçekleştirilen faaliyetler:
Yılda yaklaşık 10.000 kişiye deprem simülasyon eğitimi verilmesi; köy okulları öncelikli olmak üzere okullarda öğrencilere deprem eğitimi verilmesi (Şekil 3A); Ayrıca okullardan gelen istekler üzerine deprem tahliye tatbikatları gerçekleştirilmesi; Öğrencilerin deprem bilincinin artırılması amacıyla ‘Kıpırdayan Dünya’ isimli tiyatro oyunu gösterimi yapılması (Şekil 3B); Görme, işitme ve hafif zihinsel engelli öğrencilere özel eğitim materyalleri hazırlanarak eğitimler düzlenmesi; Afete Hazır Anneler Eğitimi’ ile deprem eğitim merkezinde eğitim alan öğrencilerin annelerine okul aile birliği ve okul yönetimi aracılığıyla ulaşılarak okulların toplantı salonlarında afet bilinci eğitimleri verilmesi; Yaklaşık olarak 1000 anneye eğitim verilmesi; ‘Kocaeli Mahalle Halkı Afetlere Hazırlık Eğitimi’ ile mahalle halkına yönelik olarak afet eğitimleri verilmesi şeklindedir.
Kocaeli Üniversitesi ve Kocaeli İl AFAD Müdürlüğü ile ortaklaşa gerçekleştirilen ‘Kocaeli Mahalle Halkı Afetlere Hazırlık Eğitimi’ projesi kapsamında mahalle gönüllülerine afet öncesi, sırası ve sonrasında bilinmesi ve yapılması gerekenlerle ilgili eğitimler verilmiştir (Şekil 3C). Afet öncesi için hazırlık ve zarar azaltma eğitimleri, gözlemsel mahalle tehlike analizi ve yapısal olmayan risklerin azaltılması ile ilgili uygulamalar yapılmış olup proje kapsamında hazırlanan güvenli yaşam odası ile toplumda depreme karşı yapısal olmayan risklerin azaltılması konusunda farkındalık oluşturulmuştur (Şekil 3D). Eğitimler kapsamında toplam 895 gönüllüye eğitim verilmiştir. Bu eğitimler sayesinde afetlere karşı halkın bilinçlendirilmesinde önemli bir görev merkez tarafından yürütülmektedir.
UCLG (United Cities and Local Goverment) tarafından Çin’in Guangzhou şehrinde düzenlenen 56 ülkeden 153 şehrin 255 projeyle katıldığı yarışmada Sismolojik İzleme ve Deprem Eğitim Merkezi faaliyetlerini anlatan ‘Prepare before its too late: learn to live with earthquake’ projesi kentsel yenilik alanında dünya birinciliği ödülü kazanmıştır (16 Kasım 2012) (Şekil 1). Ayrıca Marmara Belediyeler Birliği’nin 8. kez düzenlediği Altın Karınca Ödülleri’nde ‘Kocaeli Mahalle Halkı Afetlere Hazırlık Eğitim Projesi’ afet yönetimi konusunda birincilik ödülü de kazanmıştır (19 Kasım 2020).
Fadime SERTÇELİK