İzmit’te Tarihi Bir Konak

Kocaeli ili, İzmit ilçesi, Hacıhasan Mahallesi, yukarı Pazar Caddesi, 20 pafta, 390 ada, 1 nolu parselde yer alan yapı ilk olarak, Gayrımenkul Eski Eserler ve Anıtlar Yüksek Kurulu Başkanlığının 27/04/1979 tarih ve 11144 sayılı kararıyla 41 envanter no ile korunması gerekli taşınmaz kültür varlığı olarak tescillenmiştir. Hafız Mustafa Efendi’nin oğlu, İzmit Fevziye Camii şerifi imam ve hatibi ve reisu’l kurrası Hacı Hamza Celalleddin Efendi 1845 yılında Isparta’da dünyaya gelmiştir. 1876 yılında İzmit’e gelerek Fevziye Camii’nde imam ve hatip olarak göreve başlamış ve vefatı olan 1910 yılına kadar görevini sürdürmüştür. İzmit’e geldikleri 1876 yılından itibaren Yukarı Pazar Caddesi’nde bulunan 390 ada 1 parselde yer alan bugünkü adı ile Sirkeciler Konağı olarak bilinen ahşap kâgir yapıda ikamet ettikleri bilinmektedir. Hacı Hafız Hamza Celaleddin Efendi’nin oğulları olan Hafız Hüseyin Sezgin, Hafız Ahmet Sezgin ve Mustafa Efendiler de merhum babaları gibi Fevziye Camii’nde görev yapmışlardır.

Hoca’nın ilk oğlu olan Hafız Hüseyin Sezgin 1884 yılında bu konakta dünyaya gelmiştir. 1910 Babasının vefatından sonra 20 Ekim 1910 tarihinde babasından boşalan imamlık görevine getirilmiştir. İmamet beratı için vesikası yirmi altı yıl bu camide görev yaptıktan sonra kendi isteği ile Akça Camii imamlığına getirilmiştir. On iki yıl burada görev yaptıktan sonra emekliye ayrılmıştır. Önceleri Kapalı Çarşı (Adalar Çarşısı)’da bakkal dükkânı çalıştırırken sonraları sirkecilik ile uğraştığı bilinmektedir. Bu yüzden bu aile eski İzmitliler ve yöre halkı tarafından Sirkeci Hocalar olarak anılmaktadır.

1942 ve 1947 tarihli tapu kayıtlarına göre önceleri kiracı olarak ikamet ettikleri bu konağı 4 Eylül 1947’de Sezgin kardeşler satın alarak tescillemişlerdir. 2020 yılında dönemin İzmit Belediyesi Kültür Müdürü Dr. Ali İhsan ENGÜR tarafından Kültür ve Sosyal İşler Müdürlüğü haline getirilmiş olup 2022 itibari ile halen müdürlük bu binada hizmet vermektedir.

Yapı geleneksel Türk evi planimetrisine göre inşa edilmiştir. Yapı inşa edildiği dönem özelliklerini halen korumaktadır. 451.82 m2 lik ahşap-kagir yapı elemanlarından oluşan konak 3 katlı geleneksel konut dokusunu yansıtmaktadır. 2008 yılında kamulaştırması tamamlanan tarihi konak 2009-2010 yılları arasında projelendirilerek koruma kurulu onayına sunulmuş, fakat geçirdiği yangın sonucu projeleri revize edilmiştir. Rekonstrüksiyon projesi esas alınarak aslına uygun olarak yeniden inşa edilen tarihi konak günümüzde İzmit Belediyesi Kültür ve Sosyal İşler Müdürlüğü olarak hizmet vermektedir.11 oda 2 sofa 3 wc ve 3 depo alanından oluşmaktadır. Restitüsyon esaslı projesinde belirtilen sirke küpleri yangın sonucu tahrip olduğundan ve onarılamadığında özgün yerlerinde sergilenememektedir.

KAYNAKÇA

Osman Nuri Cebe, İzmit Mezar Kitabeleri, Rotary Kulübü Kültür Yayınları-33, İzmit 2016, s.17; Ahmet Nezih Galitekin, İzmit Mehmet Bey Nam-ı Diğer Fevziye Camii Şerifi, Saray Bahçe Belediyesi Yayınları -3, İzmit 2007, s.94; İzmit Belediyesi İmar ve Şehircilik Müdürlüğü Arşivi, Kent Planları, 1926, Pafta 2F; İzmit Belediyesi Emlak İstimlak Müdürlüğü Arşivi, Tapu Kayıtları

Ali İhsan ENGÜR