ATİLLA ORAL

Madde no:138

Tarihçi, Yazar

Atilla Oral 3 Kasım 1962 tarihinde, 93 Harbi’nin (1877-78 Osmanlı-Rus Savaşı) ardından Karamürsel’e yerleştirilen Saraybosna göçmeni bir ailenin ferdi olarak, Kocaeli’nin Karamürsel ilçesinde doğmuştur. İlköğrenimini Hereke’de (Kocaeli), ortaöğrenimini de İzmit’te tamamladıktan sonra, Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi’ne girmiş ve burada yükseköğrenimi tamamlamıştır. Demkar Yayınevi’ni (İstanbul) kuran ve Özgür Kocaeli gazetesinde yayınlanmış yazıları bulunan Oral, halen serbest araştırmacı-yazar olarak tarih araştırmalarını sürdürmektedir.

Bir tarihçi olarak, Oral’ın çalışmalarının odak noktasını Osmanlı Devleti’nin son dönemi, Mütareke yılları, Kurtuluş Savaşı, Atatürk devrimleri ve Cumhuriyet dönemi siyasal olayları ve simaları oluşturur. Mustafa Kemal Atatürk’ün yanı sıra, özellikle Osmanlı-Türk siyasal yaşamında yer etmiş Yörük Ali Efe, Charles Harington, Selim Sırrı Paşa, Şakir Zümre, Nuri Killigil, Kazım Özalp, Niyazi Yelkencioğlu ve Can Kıraç gibi simalara ilişkin olarak hazırladığı derlemeleri ve monografik çalışmaları literatüre sunduğu önemli katkılardandır.

Oral’ın bir diğer odak noktasını da Kocaeli tarihi oluşturur. 1 Mart 1958 tarihinde, İzmit-Gölcük arasında batan Üsküdar Vapuru’nun [SS Üsküdar] ve bu kazada yaşamını yitiren yüzlerce mürettebat ve yolcunun öyküsünü anlattığı Üsküdar Faciası (2008), Atatürk’ün askeri ve siyasal kariyerinde Kocaeli’nin yerini ve önemini ele aldığı Atatürk ve Kocaeli (2009) ve Rıfat  Yüce’nin Cumhuriyet’in ilk yıllarında Kocaeli’de çıkan Türk Yolu gazetesinde yayınlanan yazılarından derlediği Kocaeli Tarihi ve Rehberi (1945) eserini ve aynı gazetede yayınlanmış tarih ve hatırat konulu çeşitli yazıları derleyerek sunduğu Kocaeli Tarihi ve Rehberi (2007) eseri bu çerçevede önemli çalışmalar arasındadır. Oral’ın yayınladığı, 1880-1893 yılları arasında Düyûn-ı Umûmiye genel sekreterliği görevini de yürüten coğrafyacı Vital Cuinet’nin ünlü La Turquie d’Asie eserinin dördüncü cildinde bulunan İzmit idari işlerine ilişkin değerlendirmelerinden ve verdiği istatistiki bilgilerden hazırladığı İzmit Mutasarrıflığı (2012) çalışması, İzmit tarihine bir diğer önemli katkısıdır. Oral, 1906-1910 yılları arasında İstanbul Alman Lisesi’nde Doğa Bilimleri öğretmeni olarak dersler veren ve 1906 yılında gerçekleştirdiği İstanbul ve Anadolu seyahatleri esnasında gezdiği birçok bölgenin içerisinde Darıca, İzmit Körfezi, Karamürsel, Tepeköy, Ereğli ve Değirmendere’ye ilişkin izlenimlerine de yer veren Dr. Wilhelm Endriss’in seyahatnamesini de Demkar Yayınevi’nden yayınlamıştır. Niyazi Yelkencioğlu’nun hatıratını da Kurtuluş Savaşı Anıları: Kurtuluş Savaşı’nda Kandıra (2010) başlığıyla hazırlamış ve yayınlamıştır. Oral ayrıca Kocaeli eğitim tarihine bir katkı olarak, Karabey Aydoğan’ın Arifiye Köy Öğretmenleri Tarihi (2015) çalışmasını literatüre sunmuştur. Oral’ın Kocaeli tarihini ilgilendiren bir diğer eseri ise, 1888’de atandığı İzmit Mutasarrıflığı görevi boyunca İzmit’te önemli bayındırlık faaliyetlerinde bulunan Selim Sırrı Paşa’nın hayatını ve İzmit yıllarını işlediği Selim Sırrı Paşa (2010) başlıklı çalışmasıdır. Oral’ın, tüm bunlardan haricen, yine Üsküdar vapuru kazası üzerine, Orhan Berent ile Murat Koraltürk’ün derlediği İskeleye Yanaşan...: Denizler, Gemiler, Denizciler (2013) kitabında “Deniz Ulaştırma Tarihimizin En Büyük Felaketi: Üsküdar Faciası” ve Tuncay Bilecen’in hazırladığı Gri Yeşil: İzmit (2018) kitabında “Altmışıncı Yılında Üsküdar Faciası” makalelerinin yanı sıra, Özgür Kocaeli gazetesinde de Kocaeli tarihi konulu çok sayıda makalesi yayınlanmıştır.

Geç Osmanlı Dönemi, I. Dünya Savaşı, Erken Cumhuriyet Dönemi ve Kocaeli Tarihi üzerine önemli çalışmalar ortaya koymuş olan Oral, çalışmalarına devam 14 Ekim 2021 tarihinde vefat etmiştir.

KAYNAKÇA

“Nuri Killigil’in Mezarı Onarıldı”, https://www.aa.com.tr/tr/kultur-sanat/nuri-killigil-pasanin-mezari-onarildi/654675, 28.09.2016 (Erişim Tarihi: 13.08.2021); Şükrü Oğuz Alpkaya, Yörük Ali Efe, der. Atilla Oral, İstanbul: Demkar Yayınevi, 2009; Karabey Aydoğan, Arifiye Köy Eğitmenleri Tarihi, İstanbul: Demkar Yayınevi, 2015; Yalçın Bayer “Nuri Paşa, 67 Yıl Sonra Mezar Taşına Kavuşuyor”, https://www. hurriyet.com.tr/yazarlar/yalcin-bayer/nuri-pasa-67-yil-sonra-mezar-tasina-kavusuyor-40233559, 28.09.2016 (Erişim Tarihi: 13.08.2021); Cuinet, Vital, İzmit Mutasarrıflığı, çev. Pelin Koç, İstanbul: Demkar Yayınevi, 2012; Oğuz Çetinoğlu, “Nuri Killigil”, http://www.kocaeliaydinlarocagi.org.tr/Yazilar/YaziDetay/8925, 11.07.2018 (Erişim Tarihi: 13.08.2021); Ali Dağlar, “Erdoğan’ın ‘Şehit Edildi’ Dediği Nuri Killigil’in Kayıp Mezarı 67 Yıl Sonra Bulundu”, https://www. indyturk.com/node/8181/haber/erdoğan’ın-“şehit-edildi”-dediği-nuri-killigil’-kayıp-mezarı-67-yıl-sonra-bulundu, 14.01.2019 (Erişim Tarihi: 13.08.2021); Wilhelm Endriss,, Türkiye’de Gezintiler: 1906’da İstanbul ve Anadolu, çev. Güray Beken, İstanbul: Demkar Yayınevi, 2014; Atilla Oral, “Altmışıncı Yılında Üsküdar Faciası”, Gri Yeşil: İzmit, der. Tuncay Bilecen, İstanbul: İletişim Yayınları, 2018, s. 379-396; Atilla Oral, “Deniz Ulaştırma Tarihimizin En Büyük Felaketi: Üsküdar Faciası”, İskeleye Yanaşan...: Denizler, Gemiler, Denizciler, der. Orhan Berent & Murat Koraltürk, İstanbul: İletişim Yayınları, 2013, s. 369-380.; Atilla Oral, Atatürk ve Kocaeli, İstanbul: Demkar Yayınevi, 2009; Atilla Oral, Atatürk’ün Sansürlenen Mektubu, İstanbul: Demkar Yayınevi, 2013; Atilla Oral, Can Kıraç’ın Canhıraş Mektubu, İstanbul: Demkar Yayınevi, 2014; Atilla Oral, Charles Harington, İstanbul: Demkar Yayınevi, 2013; Atila Oral, İşgalden Kurtuluşa İstanbul, İstanbul: Demkar Yayınevi, 2013; Atila Oral, Nuri Killigil, İstanbul: Demkar Yayınevi, 2016; Atilla Oral, Selim Sırrı Paşa, İstanbul: Demkar Yayınevi, 2010; Atilla Oral, Şakir Zümre, İstanbul: Demkar Yayınevi, 2012; Atila Oral, Üsküdar Faciası, İstanbul: Demkar Yayınevi, 2008; Niyazi Yelkencioğlu, Kurtuluş Savaşı Anıları: Kurtuluş Savaşı’nda Kandıra, İstanbul: Demkar Yayınevi, 2010; Rıfat Yüce, Kocaeli Tarih ve Rehberi, der. Atilla Oral, İstanbul: Demkar Yayınevi, 2007; “Atilla Oral vefat etti”, https://www.ozgurkocaeli.com.tr/haber/8236055/atilla-oral-vefat-etti#, 14.11.2021 (Erişim Tarihi: 22.02.2023).

Sinan VARDAR