Servetiye Karşı Köyü Tarihî Camii
Başiskele ilçesinin en eski köylerinden Servetiye’nin Karşı Mahallesi’nin tarihî camisidir. Mahalle içinde Hasanağa/Hasanağalar Mevkisindedir. İlçe merkezine 20 km ve il merkezine 25 km uzaklıkta olup Bahçecik üzerinden asfalt yolla ulaşım sağlanmaktadır. Köyün kuruluşu diğer Servetiye köyünde (Cami Mahallesi) olduğu gibi 1877-78 Osmanlı Rus Savaşı (93 Harbi) sonrasında kaybedilen Batum Vilâyeti’nin kasaba ve köylerinden getirilen göçmenler eliyledir. Lâz kökenli muhacirlerce yapılan Caminin kitabesinde yapım tarihi 1885 olarak geçmektedir ve ismini de bölgedeki taş ocaklarından çıkarılan kara taşlarla yapılmasından dolayı almıştır.
90 metrekarelik bir alana sahip ve ayrıyeten 36 metrekarelik bir kadınlar mahfili de bulunan Cami, kaliteli kesme taş tekniğiyle ve sade bir mimarî üslupla inşa edilmiştir. Üzeri kiremitle örtülü beşik çatıya sahip olan Cami 2 katlıdır. Ahşap giriş kapısı sade dikdörtgen formdadır ve özgündür. Caminin mihrap yerinde yuvarlak ve basık kemerli pencereler bulunmaktadır. Taş Cami’nin iç kısmı ahşap sütunlarla desteklenmiştir. Ahşap tavanla çevrili ana kubbenin kök boyalarla yapılan iç süslemeleri orijinal olup yeşil ve mavi desenleri bölgesel karakteristiğini yansıtmaktadır. (Ahşap tavan ortasına ahşap iskeletli ve Bağdadî kubbe adı verilen yapı geleneğinin benzerlerine Borçka ve Hopa gibi Doğu Karadeniz yerleşkelerindeki camilerde de rastlanılmaktadır). Caminin el işçiliğiyle yapılan ahşap minberi de özgün motifleriyle dikkat çekmektedir.
Taş Cami’nin depremlerle hasar alan ilk minaresi 1958 yılında köy sakinlerinden Salim Usta tarafından taş malzemeyle yeniden yapılmıştır. Durağan bir cephe anlayışına sahiptir ve minare külâhına bitişik tek bir şerefesi vardır. Minarenin hemen yanındaki ulu ağaçlar da yedek minare görünümündedir. 4 buçuk dönümlük yemyeşil ve vadi manzaralı bir alana sahip olan Cami; mezarlık, şadırvan ve imamevi gibi eklentilere de sahiptir. 2017 yılında Kocaeli Büyükşehir Belediyesi Fen İşleri Daire Başkanlığı’nca kapsamlı bir restorasyona alınan Taş Cami’nin sade görünümlü ve yuvarlak formlu şadırvanı yıkılarak yerine 2 katlı bir şadırvan yapılmış, imamevi yeniden yapılmış, Cami bahçesinin sırt kısımları benzer formda taş duvarla çevrelenmiş ve Cami ile minaresi tabandan tavana elden geçirilerek son şeklini almıştır.
Halen ibadete ve ziyaretlere açık olan Servetiye Karşı Tarihî Taş Cami, Bahçecik Kurtuluş Savaşı Siperleri ile Yuvacık Barajı Havzası ve Tarihî Taş Köprü’ye çok yakın bir mesafede; Beşkayalar Tabiat Parkı’yla Naldöken Tepesi’nin karşı kıyısında; Subatum ve Menekşe Yaylaları ile Armutboğazı ve Sıcakdere Kanyonları güzergâhında yer almaktadır. T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından İstanbul II Nolu Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu’nun 09.01.2007 tarih ve 271 sayılı kararıyla tarihî eser olarak koruma altına alınan Cami, aynı zamanda Avrupa Konseyi’nin Doğal ve Kültürel Varlıkları Koruma Envanteri’ne kayıtlı bulunmaktadır.
KAYNAKÇA
KKB Kültür ve Sosyal İşler Daire Başkanlığı, Kocaeli Kültür Envanteri, Kocaeli 2011, s. 352; Saliha Tanık, “Kocaeli Hereke Dokuma Fabrikası Yerleşkesi’ndeki Hümâyûn Camii”, Vakıflar Dergisi, Sayı 54, Ankara 2020, s. 242; Süleyman Pekin Murat Bayram, Bahçecik Tarihi, Ankara 2011, s. 393 ve 493-494; “Servetiye Karşı Köyü Cami” (http://kocaelitarihi.com); “Servetiye Karşı Köyü Taş Cami” (https://basiskelegezi.com); “Servetiye Taş Camii şekilleniyor” (https://www.kocaeli.bel.tr)
Süleyman PEKİN