Sinema ve Tiyatro Oyuncusu
Asıl adı Atıf Terzioğlu olan sanatçı 1908 yılında İzmit’te doğdu. Babası Terzizade Emin Bey (Emin Terzioğlu), annesi Nazime Hanım’dır (Nazime Terzioğlu). Çocukluğu İstanbul’da Sultan Mehmet Reşat’ın (V. Mehmet) gelini, Şehzade Ziyaettin Efendi’nin ikinci eşi olan teyzesi Ünsiyar Hanımefendi’nin yanında sarayda geçti. 1915’te iki yıl devam ettiği İttihat ve Terakki Mektebi’ne başladı, ardından bir yıl Nişantaşı Sultanisi’ne gitti. Sultan Mehmet Reşat vefat ettikten sonra İzmit’e babasının yanına gönderildi. İzmit’in düşman işgaline uğraması sonucunda okulun kapatılması nedeniyle bir süre eğitim hayatına evini okula dönüştüren Recep Hoca’nın evinde devam etti. Ardından İstanbul’a dönerek Şişli Terakki Lisesi’nde eğitime başladı.
1926 yılında İstanbul Umum Sigorta Şirketi’nde başladığı memuriyet hayatını kısa sürede bıraktı ve aynı yıl Avrupa’dan dönen Muhsin Ertuğrul’un yanında Darülbedayi’ye girdi. 1928’de “Hamlet” oyunuyla sahne hayatına, 1929’da Muhsin Ertuğrul’un yönetmenliğini yaptığı “Kaçakçılar” filmiyle de sinema hayatına atıldı.
Darülbedayi’den ayrılmasının ardından 1931 yılında Darülbedayi Sanakârları isimli bir tiyatro topluluğuna dahil olarak İzmir’e gitti.
1932’de Muhsin Ertuğrul’un yönettiği “Bir Millet Uyanıyor” filminde Yahya Kaptan rolünde oynadı. Bu rolündeki başarısı sonrasında “Terzioğlu” soyadını “Kaptan”a çevirdi.
“Bir Millet Uyanıyor”u, Vedat Örfi Bengi ile birlikte 1932 yılında kurdukları Film Yıldızları adlı tiyatro ekibiyle birlikte Ege bölgesinde sahneledi. İkili yaşadıkları anlaşmazlık sonrasında yollarını ayırdı. Kurduğu “Kaptan Tiyatrosu” ve çocukluk arkadaşı Hulusi Kentmen ile kurdukları “Atıf Kaptan-Hulusi Kentmen Tiyatrosu” ile turnelere çıkıp, oyunlar sahneleyen sanatçı 1950’den sonra tiyatroyu bırakarak sinemayla ilgilendi.
1932 tarihinde ilk Türk kadın operet oyuncusu Fatma Leman Hanım ile evlenen sanatçı, 1935’te Yıldız Dergisi, 1954’te Türk Film Dostları Derneği tarafından En İyi Aktör ödüllerini kazandı. 1977 yılında film çekimi için gittiği Ürdün’de vefat etti.
Başlıca Filmleri: Kaçakçılar (1929), Bir Millet Uyanıyor (1932), Gençlik Günahı (1946), Seven Ne Yapmaz (1947), Günahım (1948), Çete (1950), Ankara Ekspresi (1951), İki Süngü Arasında (1952), Drakula İstanbul’da (1953), İhtiras Kurbanları (1953), Vahşi Bir Kız Sevdim (1954), Görünmeyen Adam İstanbul’da (1955), Âşıklar Kabesi Mevlana (1956), Bir Avuç Toprak (1957), Günahkarlar Cenneti (1958), Fedakar Kaptan (1959), Aşktan da Üstün (1960), Oy Farfara Farfara (1961), Cengiz Han’ın Hazineleri (1962), Ölüm Pazarı (1963), Suçlular Aramızda (1964), Kadın İsterse (1965), Bir Millet Uyanıyor (1966), Merhamet (1967), İngiliz Kemal (1968), Boş Beşik (1969), Yaşamak İçin (1970), Binbir Gece Masalları (1971), Bitirimler Sosyetede (1972), Mevlana (1973), Kara Murat Kardeş Kanı (1974), Ağrı Dağı Efsanesi (1975), Sevdalılar (1976), Söyleyin Anam Ağlamasın (1976), Akdeniz Kartalı (1977).
KAYNAKÇA
Alim Şerif Onaran, Muhsin Ertuğrul’un Sineması, Ankara 1981, s. 204; “Atıf Kaptan”, IMDB (Internet Movie Datebase), https://www. imdb.com/name/nm0438615/?ref_=fn_al_nm_1; Burçak Evren, Türk Sinema Sanatçıları Ansiklopedisi, İstanbul 1983, s. 90; Giovanni Scognamillo, Türk Sinema Tarihi, İstanbul 2010, s. 124; Mustafa Göksel, “Atıf Kaptan”, Hür Kocaeli, Kocaeli 24 Temmuz 2020, https://hurkocaeli.net/atif-kaptan; Mustafa Göksel, “Usta Sanatçı; Atıf Kaptan Bölüm 2”, Hür Kocaeli, Kocaeli 31 Temmuz 2020, https:// hurkocaeli.net/usta-sanatci-atif-kaptan-bolum-2/; M. Nihat Özön, Baha Dürder, Türk Tiyatrosu Ansiklopedisi, İstanbul 1967,s. 241.
Harun Mustafa TÖLE