Kocaeli İl Eğitim Radyosu
Türkiye’de de ilk radyo yayın deneyimleri 19211923 yılları arasında amatörler tarafından gerçekleştirilmiştir. Ancak milli mücadele sırasında iletişimin önemi iyice anlaşılmış ve bu alanda büyük bir boşluk olduğunun farkına varılmıştı. Bunun üzerine 1925’te yürürlüğe konan “Telsiz Tesisi Hakkında Kanun” isimli yasayla Ankara’da büyük bir telsiz istasyonu kurulması, ülke genelinde de bir telsiz ağı döşenmesi kararlaştırılmıştır. Söz konusu yasayla Türkiye’de ilk radyo istasyonlarının kurulması kararını alan iktidar, radyoyu işletme hakkını “Telsiz Telefon Türk Anonim Şirketi” (TTTAŞ) isimli, Fransız ortaklı şirkete vermiş, şirket de ilk radyo yayınlarını 1927 yılı itibariyle Ankara ve İstanbul’dan yapmaya başlamıştır. Radyo yayınları, takip eden yıllarda sırasıyla PTT’ye, Matbuat Umum Müdürlüğü’ne, Umumi Müdürlük bünyesinde kurulan Radyo Dairesi ile Radyo Fen Heyeti’ne ve nihai olarak 1 Mayıs 1964 tarihli Türkiye Radyo Televizyon Yasası ile TRT’ye devredilmiştir. SEKA Radyosu’nun serüveni de TRT Yasası’nın hemen akabinde Eskişehir Hava Üs Komutanlığı’nın İzmit İnkılâp Orta Okulu Koruma Derneği’ne bir radyo yayın cihazını hibe etmesiyle başlamıştır. Ancak derneğe hibe edilen cihazla radyo yayıncılığı işinin yürütülemeyeceği kısa süre içerisinde anlaşılmış ve konu Kocaeli Valisi Bekir Suphi Aktan’a iletilmiştir. Vali Aktan’ın da meseleyi SEKA Genel Müdürü Cemal Köstem’e havale etmesiyle o zamana değin Kocaeli’nin gelişimine hemen her konuda katkıda bulunan SEKA, radyo konusunda da devreye girmiş oluyordu. Genel Müdür Cemal Köstem, 15 Aralık 1964’te radyo vericisiyle ilgili olarak yayınladığı bildiride şu ifadelere yer vermekteydi: “Radyo verici istasyonu, 13.11.1964 tarihinde Valilik makamında yetkili temsilcilerin aldıkları kararla Kocaeli Eğitim Radyosu olarak çalıştırılmak üzere işletmemize teslim edilmiş bulunmaktadır. Gayesi tamamen amme hizmeti görmeye matuf olan cihaz öğrencilere, halkımıza eğitim programlarını ön planda yayınlayacak beş yıllık kalkınma planı ile turizm ve sosyal davalara ait neşriyat yapacaktır.”
Bildiriden anlaşıldığı üzere radyo vericisi yaklaşık bir aylık hazırlığın sonucunda SEKA’da kurulmuştu. Nitekim 18 Aralık 1964’ten itibaren deneme yayınlarına başlayan Kocaeli İl Eğitim Radyosu 12.00-13.00 ve 18.00-19.00 arasında olmak üzere günde sadece iki saat yayını yapılabilmiştir. Mehter Marşı ile başlayan program, Türk ve Batı müziğinden eserlerle devam ediyordu.
Bu süreçte radyo yayıncılığının teknik bilgi gerektiren bir iş olduğunu fark eden SEKA yönetimi, radyoda görevlendirmek üzere spiker ve programcı istihdamı için ilana çıkmıştır. Çünkü kısa bir süre içerisinde deneme yayınlarından esas yayına geçilecek, öğrenci saati, sağlık, spor, halk eğitimi, ziraat, sanayi, tiyatro, edebiyat, kadın ve çocuk saati gibi kuşak programlar yayınlanacaktı. Hatta bu çerçevede Kocaeli Türk Musikisi Derneği, İzmit Orduevi Caz Orkestrası, İzmit Belediyesi ve Kolordu Komutanlığı ile anlaşmaya bile varılmıştı. Nitekim radyonun resmi açılışı, bütün hazırlıkların tamamlanmasını müteakip görkemli bir törenle 30 Nisan 1965’te yapılmıştır.
Bu süreçte SEKA Radyosu olarak anılmaya başlayan Kocaeli İl Eğitim Radyosu yukarıda ifade edilen rutin programlarının yanı sıra okullar arası bilgi yarışmaları ve sportif faaliyetler de yayınlamıştır. İzmit Lisesi ile Erkek Sanat Enstitüsü öğrencilerinin katıldığı yarışma kayıtlarının yayınlanması ve Cumhurbaşkanlığı Bisiklet Turu ile Kâğıtspor’un final maçlarının dinleyicilere canlı olarak aktarılması gibi...
Kısa bir süre içerisinde önemli bir mesafe kat eden SEKA Radyosu, yayınlarını PTT onayı ile sürdürmekteydi. Oysa TRT Yasası’na göre ülke genelinde yayın yapma hakkı sadece TRT’ye aitti. Söz konusu nedenlerden dolayı önce radyonun yayınları durdurulmuş, ardından da cihazları TRT’ye devredilmiştir. Bu gelişmeler SEKA Radyosu’nun faaliyetlerinin sona ermesi anlamına gelmekteydi.
KAYNAKÇA
Mehmet Sarıoğlu, SEKA POSTASI’nın Işığında İzmit’te Kültürel Yaşam, Kocaeli 2013; Mehmet Sarıoğlu, “Mehmet Ali Kâğıtçı ve SEKA’nın Kocaeli’ne Katkıları”, Uluslararası Gazi Akça Koca ve Kocaeli Tarihi Sempozyumu, Kocaeli 2015; SEKA Postası, 15 Aralık 1964; SEKA Postası, 1 Mart 1965; SEKA Postası, 1 Nisan 1965; SEKA Postası, 1 Mayıs 1965; SEKA Postası, 1 Ağustos 1965; Uygur Kocabaşoğlu, Şirket Telsizinden Devlet Radyosuna TRT Öncesi Dönemde Radyonun Tarihsel Gelişimi Türk Siyasal Hayatı İçindeki Yeri, İstanbul 2010; levizyonsinema_ue/radyoyayinciligi.pdf Erişim Tarihi: 23.08.2021.
Kadri UNAT