Gölcük, Saraylı Köyü Çınar Ağacı

Gölcük ilçesine 5 km, kent merkezine 21 km uzaklıkta yer alan Saraylı köyü ilçenin en büyük ve en eski köylerinden biridir. Köyün adının, sınırları içinde bulunan arkeolojik sit alanında kalıntılarına rastlanan saraydan geldiği düşünülmektedir. Aralıklarla dizili, yarısına kadar toprağa gömülü sütunların bir sarayın yerleşim düzenine benzerliği bu düşünceyi kuvvetlendirmektedir.

Anadolu köylerinin pek çoğunda olduğu gibi cami, kahvehane, bakkal gibi yapıların çevrelediği köy meydanının merkezinde asırlardır yaşamını sürdüren çınar ağacı; İstanbul 2 numaralı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu’nun 18/07/1996 tarih ve 4194 sayılı kararı ile tescilli tabiat varlığıdır.

Koruma altında bulunan anıtsal çınar ağacının yaşı ile ilgili çeşitli bilgilere rastlamak mümkündür. Kocaeli Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Bölge Müdürlüğü tarafından verilen bilgilere bağlı kalınarak hazırlanan Kocaeli Kültür Envanteri adlı eserde 700, Ahmet Nezih Galitekin tarafından kaleme alınan “Gölcük Tarihçe ve Kültür Mirası Eserler” kitabında ise 1800 yıllık olduğu belirtilen çınar ağacının yaş belirleme çalışmaları en son 2016 yılında yapılmıştır.

2016 yılında Kocaeli Gölcük Başiskele Termal Turizm Merkezi Birliği, Kocaeli İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü, Gölcük Kaymakamlığı, Gölcük Belediyesi, Derbent Turizm İşletmeciliği ve Otelcilik Yüksekokulu, Kocaeli Ekolojik Yaşam Derneği, Gölcük Fotoğraf ve Sinema Sanatı Derneği ile Doğu Marmara Kalkınma Ajansı iş birliğinde hayata geçirilen “Saraylı-Örcün Tarih Koridorunda Doğal Yaşam Projesi” kapsamında Anıtsal Çınar Ağacı’nın yaşının tespiti, tedavi, bakım ve koruma işlemleri yapılmıştır. Proje kapsamında orman yüksek mühendisi Teoman Varol tarafından iklim ve çevre koşulları göz önüne alınarak yapılan yaş belirleme çalışmasında çınar ağacının 1224 (2016 yılında) yıllık olduğu tespit edilmiştir. Ağacın gövdesinde zamanla oluşmuş yarıklar, oyuklar yine proje kapsamında kapanmıştır.

5 metre gövde çapında ve 35 metre yüksekliğinde olan ağacın uzun ve geniş dalları köy halkının yanı sıra ziyaretçiler için de doğal bir dinlenme alanı yaratmıştır. Ağacın etrafında bulunan arkeolojik kalıntılar köyün tarihi geçmişini yansıtırken, altı ve çevresi bir kamusal alan halini almıştır.

Saraylı köyü Anıtsal Çınar Ağacı’nın yanı sıra Gölcük ilçesi sınırları içinde Örcün köyü meydanında çapları 1,5 ve 2 metre olan iki çınar ağacı ile Değirmendere Çınarları (Değirmendere Parkı Çınarları) da koruma altında olan tarihi ağaçlardır.

KAYNAKLAR

Taner Aksoy, Kocaeli Kültür Envanteri, Kocaeli Kültür Yayınları, 2011, s.380-381;Ahmet Nezih Galitekin, Gölcük Tarihçe ve Kültür Mirası, Gölcük Belediyesi Kültür Yayınları, s.296-305;Berna Usanmaz, Gölcük-Saraylı Köyü Sit Koruma Projesi: Fiziksel Düzenleme İçin Ön Koşul ve İlkelerin Araştırılması, İstanbul Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, s. 9;Saraylı-Örcün Tarih Koridorunda Doğal Yaşam Projesi Web Sayfaları http://www.golcuksarayliorcunturizm.com/idet/54/103/proje-detayi

Gülten ÖZKAN