Şair, Yazar, Gazeteci

1936 yılında Kütahya’nın Servi Mahallesi’nde doğdu. Babası Hasan Bey, annesi Emine Hanım’dır. İlkokulu Kütahya Barbaros İlkokulu’nda tamamladıktan sonra 1954 yılında Kütahya Erkek Sanat Enstitüsü Metal İşleri / Demircilik bölümünden mezun oldu. Kütahya’nın fakir bir ailesinin çocuğu olarak hayatını kendi kazanmak ve ailesine destek olmak mecburiyetinde olan Ruşen Hakkı, öğrencilik yıllarıyla birlikte tuğla işçiliği, yemenicilik, kahveci çıraklığı, marangozluk, gazete satıcılığı, boyacılık ve demirci çıraklığı gibi birçok işte çalıştı. Aynı zamanda sporla ilgilenmekteydi. Boks yapıyor ve çevresinde 51 kiloda “Ciklet Hakkı” adıyla bir boksör olarak tanınıyordu. Bir süre vekil öğretmenlik yaptı. 1958 yılında Kütahya’da Tapu Fen Memuru oldu. Daha sonra Manisa, Sarıgöl ve Turgutlu’da aynı memuriyeti yaptıktan sonra 1964 yılında Kocaeli’ne atanarak burada Fen İşleri ve Kadastro Dairesi’nde çalıştı. 1982 yılında emekli olana kadar bu görevini sürdürdü ve hem görev süresinde hem de emekliliği sonrası İzmit’te yaşamaya devam etti. Feride Türkan Hanım’la evli ve üç kız çocuk babası olan Ruşen Hakkı 2011 yılında kalp ve böbrek yetmezliği nedeniyle gördüğü tedavi sırasında İzmit’te hayatını kaybetti ve Kocaeli Kent Mezarlığı’na defnedildi. Çocukluk yıllarından itibaren yazmaya başladığı şiir ve yazılarını memuriyet hayatı boyunca sürdürdü. İlk şiirlerini ninesinden etkilenerek ilkokul üçüncü sınıftan itibaren mani şeklinde yazmaya başladığını ifade etmekteydi. “Yollarda” isimli ilk şiiri 1954 yılında Yeşilay dergisinde yayımlandı. Şiir, kitap tanıtımı, günlük ve hikâyeleri Türk Dili, Yeni Ufuklar, Soyut, Varlık, Yeditepe, Güney, Dost, Yansıma, Yeni Adımlar, Türkiye Yazıları, Oluşum, Karşı Öykü, Hürriyet Gösteri, Yazko Edebiyat, Kıyı, Gerçek Sanat, Yaklaşım, Adam Sanat, Biçem gibi birçok dergide yayımlandı. Ayrıca Cumhuriyet, Milliyet, Yeni Ortam ve Kocaeli gazetelerinde yazı ve şiirleri yayımlandı. 1994’ten itibaren de Özgür Kocaeli gazetesinde “Günce” başlıklı köşesinde günlük gazete yazıları kaleme aldı. Aynı şekilde Işık gazetesinde de yazıları yayımlandı. Yazılarında zaman zaman “Torun Balıkçı” ve “R. H.” İmzalarını da kullanmıştır. Çağdaş Gazeteciler Derneği ile birlikte birçok sivil toplum kuruluşu, belediyeler ve basın kuruluşları tarafından çeşitli ödüllere lâyık görüldü. 1994 yılında İzmit’te evinin bulunduğu caddeye ismi verildi. Balkonda Akşamüstü isimli kitabıyla 2006 yılında Cumhuriyet Vakfı tarafından verilen Yunus Nadi Şiir Ödülü’nü kazandı. Türkiye Yazarlar Sendikası, İnsan Hakları Derneği, Dil Derneği, Basın Konseyi ve Edebiyatçılar Derneği üyesiydi. Ayrıca sürekli basın kartı sahibiydi. Toplumcu ve gerçekçi şairler arasında kabul edilen Ruşen Hakkı, kendisini dünya görüşü olarak “Sosyalist ve Sosyal Demokrat” olarak tanımlamaktaydı. “Edebiyatta sevecenliğin temsilcisi” olarak tanımlandığı gibi kendini çağın olaylarından sorumlu olarak gören bir yazı anlayışına sahipti. Yazı, kitap ve şiirlerinin ana temalarının başında “barış” ve “özgürlük” gelmekteydi. Toplumu önemsemekte, yazarın topluma karşı sorumluluklarına vurgu yapmaktaydı. Ayrıca Ruşen Hakkı, ülke genelinde tanınan bir şair ve yazar olmakla birlikte İzmit’le özdeşleşmiş, İzmit sevgisiyle tanınan bir yazardı. Memur olarak geldiği İzmit’i memleketi gibi benimsemiş ve ölümüne kadar İzmit’ten ayrılmamıştı. Vefatından sonra İzmit’te kendisiyle ilgili şiir yarışmaları ve farklı etkinlikler düzenlenerek Ruşen Hakkı’nın İzmit’teki etkisi sürdürülmeye devam edilmektedir. Kızı Nilgün Sezeralp, Ruşen Hakkı’nın Kütahyalı bir tapu memuru olarak İzmit’e gelişini şu şekilde anlatmaktadır: 1964 yılında buraya trenle gelmişiz, babam İzmit’e gelirken o tepelerin ışıl ışıl oluşunu hep anlatırdı. İzmit için “Çenesuyu’nu içen ayrılamaz” derler ama babam hep “Ben İzmit’in insanını, havasını sevdim” derdi. İzmit’in o kirli havasını bile sevdi. Bir hafta dahi ayrılsa şehirden, özlerdi. Ayrıca Nilgün Sezeralp, babasının İzmit’le bütünleşmiş bir kişi olduğunu ve şehre ruhunu kattığını ifade etmektedir: “Ölümünden sonra ilk kez Yürüyüş Yolu’nda yürüyüşe çıktığımda o hep böyle çınarların altında kısa boylu ama yüreği kocaman bir adam olarak duruyordu. Yaşar Kemal der ya, “insan evrende gövdesi kadar değil, yüreği kadar yer kaplar” diye. Babam da öyle bir insandı. Yürüyüş Yolu’nu bir puzzle gibi düşünürsek, babam onun bir parçası gibiydi. Ölümünden sonra o parça eksildi. İçinden trenler geçen bir kentte yaşadı. O her bir vagona duygusunu kattı. Kentin içinden trenler geçerken babamın içinden şiirler geçti. Her vagona bir dizesini ekleyip gönderdi uzaklara. Belki de bundandır babamın İzmit dışında da ses bulması. Babamın bu kente ruhunu kattığını düşünüyorum.

Eserleri

Şiir: Köprü (1962), Yuvarlak Masa Oturumu (1964), Hüznün Dalgın Kuşları (1968), Dağlama (1974), Çakmaktaşı Kav Kıvılcım (1980), Canevimden (1989), Üretimde Sevda (1993), Elini Hünerle – Kuşlara Yelek Giydir (1999), Değirmen (2003), Balkonda Akşamüstü (2005).

Hikâye: Sokağın Ucu Deniz (1977), Irmak (1979), Kentin Konukları (1990), Sırtı Çilçiçeği Bahçesi Kadın (1996), Sokağın Ucu Deniz / Irmak (Bütün Öyküleri I – 2000), Benim Sevgili Papatyam (Çocuk Öyküsü, 2002), Serçeler ve Kediler (Bütün Öyküleri 2 – 2003).

Roman: Umudun Çiçeklendiği Günler (1991).

Günlük: Bir Şafaktan Bir Şafağa (1997), Körfez Güncesi (2003).

KAYNAKÇA

Kadir Güler, Kütahya Şairleri I, Kütahya 2010, Ekspres Matbaası;Kadir Güler, Kütahya Şairleri II, Kütahya 2017, Ekspres Matbaası; Kadir Güler, Kütahya İsimler Sözlüğü, Kütahya 2015, Ekspres Matbaası; Kadir Güler, “Ruşen Hakkı Özpençe”, Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü, Ahmet Yesevi Üniversitesi e-yayın. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/ozpence-rusen-hakki; Hasret Gültekin Kozan, “Ruşen Hakkı’nın Kızı Nilgün Sezeralp ile Mülakat”, Evrensel, 11 Nisan 2018; https://www.biyografya.com/biyografi/13094.

Ramazan Erhan GÜLLÜ