İzmit’te Hacıhasan Mahallesi’nde Tarihî Bina
Aslen gayrimüslim bir aileye ait olan Pembe Köşk 20. yüzyılın başlarında inşa edilmiştir. Osmanlı İmparatorluğu’nun ardından Cumhuriyet’in kuruluşu ile birlikte önce devlet hazinesine devredilmiş ve ardından Manastır Muhacirlerinden Mehmet Efendi’nin oğlu Avukat Tevfik Bey’e tahsis edilmiştir. Evin sahibi Gülten Hanım, Tevfik Bey’in kızıdır. Köşk’ün zaman içinde gerçekleşen yapısal bozukluğunun ardından İl Özel İdaresi tarafından restore edilerek 3.7.1987 tarihinde alınan 3448 sayılı karar ile Korunması Gerekli Kültür Taşınmaz Kültür ve Tabiat Mirası olarak tescil edilmiştir. 1990’lı yılların sonlarında Kocaeli Valiliği tarafından cafe ve restaurant olarak hizmete açılmış ve 2002’den itibaren de özel bir teşebbüsün girişimi ile işletilmiştir. Köşk, günümüzde Hacıhasan Mah. Tezer Sokak’ta yer almaktadır.
Pembe Köşk, kendisine ait bahçe içinde, sokaktan merdiven ile ulaşılan ve birden fazla girişe sahip bir yapıdadır. Bodrum katına iki giriş, zemin katına bir giriş, 1. kata arka bahçe girişi, zemin katta mutfak girişi ve ana girişi güney yönünden sağlanmaktadır. Köşk, zemin kat, 1 kat çatı katı ve bodrum katı olmak üzere 4 katlıdır. Zemin katında 2 yatak odası, bir mutfak, bir lavabo ve hol bulunur. “L” şeklindeki sofanın kuzey yönünde 1.kat ve çatı katına erişim sağlayan merdiven bulunmaktadır. Güney yönünde pabuçluk yer almaktadır. Mutfak, batı yönünden kapı ile hole ve merdivene, oradan da bodrum katta yer alan depolara erişim sağlamaktadır. Pembe Köşk’ün 1.katında 3 yatak odası ve bir lavabo yer alır. Kuzey yönünden bir kapı ile de bahçeye erişim sağlamak mümkündür. Kuzey yönündeki yatak odasından yaklaşık 45cm yükseklikteki mermer döşemeli banyoya geçilebilmektedir. Çatı katında “I” şeklinde sofaya 4 sandık odası ve bir balkona sahiptir. Balkon güney yönünde yer almaktadır. Son olarak bodrum katında ise güney yönündeki bahçeden iki girişe sahip olduğu gözlemlenebilir. Her iki giriş de birer depoya açılmakta olup depolar arası geçiş yapılabilmektedir. Depolardan merdiven aracılığı ile zemin kattaki hole ulaşılır. Köşk’ün odalarının büyüklüklerine bakıldığında ise odalar içindeki kenar boyutları en kısa oda 1,9 m ile sandık odasıdır. En uzun oda ise 5.1 m’dir. Konut içindeki en büyük mekân 1.katta yer alan başodadır. Odaların en uzun kenarı 5.10 m’dir. Kat yükseklikleri 3,05 m ile 3.70 m arasında değişkenlik göstermektedir. Bodrum kat yüksekliği 1.95 m’dir.
Mekânların iç özelliklerine bakıldığında ise zemin katta mermer döşemeler bodrum katta ise taş döşeme ve sofalarda ise ahşap döşemeler yer alır. Sofanın hem oturma alanı hem de geçiş alanı olarak kullanıldığı görülebilir. Zemin katta yer alan yatak odaları da aynı zamanda oturma odasıdır. 1. kattaki odalar sıklıkla yatak odası olarak kullanılırken odaların bir bölümünde yüklük alanları da yer alır. Çatı katındaki balkon, Pembe Köşk’ün seyir alanı olarak kullanılmıştır. Odaların tamamında ahşap döşemeler yer almaktadır. Aynı mahalle içerisindeki birçok konut ve köşkte de görülebileceği üzere, Pembe Köşk’te de
8.Tip Giyotin Pencereler yer alır. Ayrıca ikinci katı dışa çıkmalı, eliböğründeli, kat silmeleri saçaklı, ön cephesi kendisine has süslemelere sahiptir.
Pembe Köşk, Kocaeli Büyükşehir Belediyesi’nin “K.B.B. İzmit İlçesi 400 Ada 8 Parseldeki Tescilli Pembe Köşk Restorasyonu İkmal İnşaatı Yapım İşi” ihalesi ile birlikte 2018 yılında yeniden restore edilmiştir. Daha önceki restorasyonlar nedeni ile mevcut çatı katının geleneksel İzmit konut mimarisinde çevrenin görülebilecek biçimde yapıldığının anlaşılması nedeniyle camlı çatı katının (cihannüma) değiştirilmesi sağlanarak orijinal haline kavuşmuştur. Pembe Köşk, özgün mimari tarzını koruyabilen nadir eserler arasında yer almasının yanı sıra oldukça iyi durumdadır. Günümüzde özel bir vakfın işletmesinde olup kullanımına devam edilmektedir.
KAYNAKÇA
Nevnihal Erdoğan, Mehtap Özbayraktar, Sonay Ayyıldız, Tarihi İzmit Kent Merkezi Geleneksel Konutları, Kocaeli Büyükşehir Belediyesi Kültür Yayınları, İstanbul, 2011; https://www.kocaeli.bel.tr/tr/main/news/haberler/3/pembe-kosk-ilk-gunku-gibi-guzel-olacak/35327, (Erişim Tar. 20.10.2021); https://www.kulturportali.gov.tr/turkiye/kocaeli/gezilecekyer/pembe-kosk-zmit. (Erişim Tar. 20.10.2021); https://www.ozgurkocaeli.com.tr/haber/4408254/pembe-kosk-restore-edilecek. (Erişim Tar.20.10.2021); https://kocaeli. bel.tr/tr/main/news/haberler/3/pembe-kosk-restore-ediliyor/32, (Erişim Tar. 20.10.2021); http://www.artnicomedia.org.tr/index. php/74-tanitim-katagorisi/izmit-tarihi/40-pembe-koesk.html (Erişim Tar. 20.10.2021).
Mücahit Ekrem SARI