Kefken’de Jeomorfoturizm

Pembe Kayalar, Kocaeli ilinin Kandıra ilçesine bağlı Kefken Mahallesi’nde yer alır. Kefken ile Pembe Kayalar arasındaki uzaklık yaklaşık 3 kilometredir. Kefken gibi Pembe Kayalar da Marmara Bölgesi’nin turizm sahalarından biridir. Günümüzde bu turizm sahasını hem coğrafi özellikleri hem de tarihi değeri önemli kılar. Pembe Kayalar’ın oluşumu incelendiğinde binlerce yıllık geçmişe sahip olduğu anlaşılmaktadır. Zira yer şekilleri açısından yaşlı “Akveren Formasyonunun Çangaza Volkanitleri” özelliğini taşımaktadır. Kefken ve Pembe Kayalar’daki kayaçlarda, Sermi kireç taşları ve yer yer yastık yapılı lavların içerisinde kırıntılı kireçtaşlarından oluşan özellikler göze çarpar. Bu taş ve kayalarda krem, bej, açık gri ve pembe renkler mevcuttur. Pembe Kayalar’a rengini veren bu kayaç oluşumudur.

Kefken-Şile hattında uzanan kıyılar, genellikle boyuna uzanan kıyı özelliğine sahiptir. Buna karşın Kefken ve çevresi enine kıyı tipindedir. Bu durumun nedeni ise taşın özelliğidir. Bu özelliğinden dolayı Pembe Kayalar’da falez adı verilen kıyı şekilleri oluşmuştur. Falezler; dalgaların etkisi, suyla taşınan malzemenin kayalara sürtmesi ve kimyasal çözülme sonucunda aşınmaya uğramaktadır. Pembe Kayalar da dalgaların etkisiyle ıslanarak aşınmaya devam etmiş ve zaman içerisinde bu kayaçta petek şeklinde çözülme şekilleri, alveoller ve tafoniler meydana gelmiştir. Ayrıca Pembe Kaya’nın burun kısmında dalga erozyonun etkisiyle falez çentikleri oluşmuştur. Tüm bu jeolojik özelliklerinden dolayı Pembe Kayalar, Kandıra’nın dikkate değer bir jeomorfoturizm (yer şekillerine ve peyzaja dayalı turizm) sahası olmuştur.

Pembe Kayalar, jeolojik özelliklerinin yanı sıra tarihi açıdan da öneme sahiptir. Zira Pembe Kayalar’ın yer aldığı Kefken, tarih öncesi dönemlerde de bir yerleşim yeriydi. Pembe Kayalar, Antik Çağ’dan itibaren taş ocağı olarak kullanılmıştır. Bu durumun nedeni ise Pembe Kayalar’dan elde edilen taşın su içerisinde yumuşak olması, işlendiğinde ise sertleşmesidir. Pembe Kayalar’ın bulunduğu saha, Osmanlı Devleti zamanında da taş ocağı olarak faaliyetini sürdürmüştür. Bu ocağın bulunduğu yerden günümüze sadece dikdörtgen şeklinde taş alınan katmanlar kalmıştır. Pembe Kayalar’dan elde edilen kesme taşlar, İstanbul başta olmak üzere Anadolu’nun pek çok şehrinde mimaride kullanılan temel malzeme olmuştur. Nitekim Fatih Sultan Mehmed, Rumeli Hisarı’nın inşası sırasında çeşitli taş ocaklarından taş temin etmiştir. Kefken’den de düzgün kesme taşları, Karadeniz yoluyla Rumeli Hisarı’nın bulunduğu alana getirtilmiştir. Bu taşlar ile Kayalar mevkiinden elde edilen taşlar Rumeli Hisarı’nın inşasında temel malzeme olarak kullanılmıştır. Sultan Ahmed Camii’nin inşasında da Pembe Kayalar’dan elde edilen taşlar kullanılmıştır. Pembe Kayalar’da yer alan taş ocağı, XIX. yüzyılda da Osmanlı Devleti’nin taş ihtiyacını sağlamaya devam etmiştir. Günümüzde taş ocağından geriye kalan izler mevcuttur. Pembe Kayalar, sahip olduğu tarihi ve jeolojik özelliklerinden dolayı buraya gelen ziyaretçilerin ilgi odağı olmaya devam etmektedir.

KAYNAKÇA

Ali Uzun, “Bir Açık Alan Kıyı Dersliği: Kandıra Kıyıları” (Kocaeli Türkiye), Türkiye Jeoloji Bülteni, Cilt 60, Sayı 1, Ocak 2017, s. 121122; Dağhan Çelebi, Nezihi Köprübaşı, Türkiye Jeoloji Bülteni, Cilt 50, Sayı 1, Nisan 2007, s. 17-19; https://www.google.com/maps/ dir/Pembe+Kayalıklar,+Kefken,+41600; Kandıra Sempozyumu ve Kandıra Kurultayı 25-26 Aralık 2004, Kocaeli 2005, s. 22; Metin Kartal, “Anadolu’nun Epi-paleolitik Dönem Buluntu Toplulukları: Sorunlar, Öneriler, Değerlendirmeler ve Çeşitli Yaklaşımlar”, Anadolu/Anatolia, Sayı 24, 2003, s. 35, 39; Süleyman Faruk Göncüoğlu, Osmanlı İstanbul’unun İlk Yapıları Hisarlar ve Mahalleleri, İstanbul 2016, s. 179; T. Ahmet Ertek, “Kuzeybatı Anadolu Kıyılarında Jeomorfolojik Araştırmalar (Şile-Kefken)”, Türk Coğrafya Dergisi, Sayı 27, İstanbul 1992, s. 139-140.

Gülcan MEMİŞ