Yukarıpazar / Dere / Orta Pazar Hamamı

Akçakoca Mahallesi Orhan Caddesi Çukurçeşme Sokak’ta yer alan çeşme, Doğal ve Kültürel Varlıkları Koruma Envanter kayıtlarına göre Pafta 85, Parsel 1’dedir. T.K.T.V.Y.K.’nın 03.07. 1987 tarih ve 3448 sayılı kararı ile tescil edilmiştir.

15.-16. yüzyıllara ait kayıtlarda, Hamam-ı Köhne (Köhne Hamam) olarak geçmektedir. Bizanslılar ya da Orhan Bey zamanında yaptırılmış olması sebebi ile bu isimle anıldığı belirtilir. Süleyman Paşa vakıfları arasında sayılan eserin ilk inşa sürecinde tek birimli olarak tasarlandığı, Davud Paşa zamanında yapılan ekleme ile çifte hamama dönüştürüldüğü anlaşılmaktadır.

Soğukluk (camekân), ılıklık ve sıcaklık birimleri ile klasik hamam şemasını yansıtır. Merkezine şadırvan yerleştirilmiş, çifter pencereli ve tek girişli soğukluk birimleri 9.5x9.5 m ölçülerinde olup kare planlıdır. Üst örtüsü çatıdır. Traşlık ve hela birimlerinin bulunduğu dikdörtgen planlı ılıklık kısmı ise 3,85x8.60 m ebatlardadır. Çift kubbe ile örtülü olan ılıklık kısmından sıcaklık birimine geçiş yapılmaktadır. D tipi sıcaklık tipolojisine giren sıcaklık birimi, her biri 3.85x3.85 m boyutlarında kare planlı ve kubbe örtülü yıkanma hücrelerinden oluşmaktadır. Yapının kuzey cephesine ise külhan ve su deposu konumlandırılmıştır. Eski resimlerinden oldukça harap olduğu anlaşılan hamam, Kocaeli Büyükşehir Belediyesi tarafından restore edilmiştir. Asli işlevini yitiren hamam, günümüzde sergileme mekânı olarak kullanılmaktadır.

KAYNAKÇA

Ahmed Nezih Galitekin, Kocaeli Su Medeniyeti Tarihinden Sayfalar, İSU Genel Müdürlüğü Kültür Yayınları, İstanbul 2015, s. 351-356; Ekrem Hakkı Ayverdi, Osmanlı Mimarisinin İlk Devri (1230-1402), İstanbul 1966, s. 158, 159; Semavi Eyice, “Hamam”, İslam Ansiklopedisi, C. 15, Diyanet Vakfı Yayınları, İstanbul, 1997, s. 402-430; Taner Aksoy, Özlem İyier, Ebru Postalcıoğlu vd. (haz.), Kocaeli Kültür Envanteri, Kocaeli Büyükşehir Belediyesi Kültür Yayınları, Kocaeli 2011, s. 110.

Ela TAŞ