Milletvekili

1908 yılında Maraş’ta dünyaya gelmiştir. Kocaeli’nin Ömerağa Mahallesi nüfusuna kayıtlı olan Saadettin Bey’in babası, Ziraat Bankası müdürlerinden Mustafa Bey, annesi ise ev hanımı Fitnat Hanım’dır. 1927 yılı Eylül ayında Selim-Ayşe kızı Hikmet Süheyla Hanım (1909-1995) ile hayatını birleştirmiştir. Bu evlilikten Suat Yılmaz (1928), Hatice Solmaz (1934) ve Mustafa Sabri (1941) adlarında üç çocuğu olmuştur. İlkokulu İzmit Merkez Numune Okulu’nda tamamlamış, sonraki tahsilini ise Mondros Mütarekesi akabinde memleketinin önce İngiliz, ardından da Yunan işgaline uğramasından ötürü devam ettirmemiş, erken yaşta ticarete atılmıştır. Bu alanda kitap, kırtasiye ev büro malzemelerinin alım satımı ile uğraşmıştır. 1927 yılında İzmit Ticaret Odası’na kaydolan Ömer Saadettin Bey, askerlik görevini de ticari faaliyetlerinden dolayı 1931 yılında bedelli olarak yerine getirmiştir. Saadettin Bey, devam ettirdiği ticari hayatında çeşitli spor kulüpleri ile hayır kurumlarının yönetim kurul üyeliklerinde bulunmuş, önemli çalışmalar yapmıştır. Ayrıca yine İzmit Halk Bankası Meclis İdare Heyeti üyeliğine de seçilmiştir. Milli Mücadele sonrasında Cumhuriyet Halk Fırkası (CHF) üyesi olarak aktif siyasete dâhil olan Saadettin Bey, 1934’te çıkarılan kanun gereğince ailesi ile birlikte “Yalım” soy ismini almıştır. 20 yıla yakın CHF yönetiminde görev yapan Yalım, bu görevde iken bir müddet İzmit Halkevi başkanlığını da üstlenmiştir. Demokrat Parti’nin (DP) kuruluşunda Kocaeli Teşkilatı’nın ilk kadrosu arasında bulunmuştur. Bu dönemde gazetecilik mesleği ile de ilgilenmeye başlayan Saadettin Yalım, Akşam ve Son Posta gazetelerinin İzmit muhabirliğini yapmıştır. 1950 yılındaki belediye seçimlerinde Kocaeli belediye başkanlığına seçilmiş ve 9 Aralık 1952 tarihine kadar görev yapmıştır.

Belediye başkanlığı görevinin sona ermesinden sonra 1954 yılı Genel Seçimlerinde DP’den Kocaeli milletvekili adayı olmuştur. Seçimlerde 126.494 oy alarak Kocaeli Milletvekili seçilmiştir. 4 Mayıs 1954 tarihinde mazbatasını alan Yalım, 14 Mayıs 1954’te TBMM’ye dâhil olmuştur. Saadettin Yalım, “10. Dönem” olarak da adlandırılan bu dönemde önce Dâhiliye Encümeni (İçişleri Komisyonu) üyeliğine daha sonra da komisyon kâtipliğine seçilmiştir. Yalım ayrıca; yapı ve imar kanun teklifi, Belediye Kanunu’nun değiştirilmesi, Millî Korunma Kanunu’nun değiştirilmesi, Gerze’nin yeniden ihyası, neşir (basın) ve radyo yoluyla işlenecek suçlar, Aydın ve civarında 1956’daki tabiî afetten zarar görenlere yardım yapılması gibi konularla ilgili çalışmalar yapmak üzere kurulan geçici komisyonlarda da görev almıştır.

Bu ilk milletvekilliği döneminde TBMM’de oldukça aktif olduğu görülmüştür. 1955 yılında; devlete ait olan şirket veya kurumlarla belediyelere ve bağlı teşekküllere ait iş yerlerinde çalışan işçilere ilâve tediye yapılması, devlet kitapları mütedavil sermayesi, İnhisarlar Umum Müdürlüğünce tütün bakım evleri yapılması, Devlet Su İşleri ve Karayolları Umum Müdürlükleri ile Çalışma ve Nafıa Vekâletlerinin 1955 yılı bütçeleri, İstanbul Kapalı Çarşı’nın tamiri, belediye kanunda değişiklik yapılması, Türkiye selüloz ve kâğıt fabrikaları kanunu, gayrimenkul kiraları, Esnaf Vergisi Kanunu’nun kaldırılması ve Millî Korunma Kanunu’nda değişiklik yapılması gibi konularında hazırlanan kanun teklifleri üzerine yapılan müzakerelerde Genel Kurul’da konuşma yapmıştır.

1956 yılı içerisinde de; vatani hizmet karşılığı maaş alanlarla emekli, dul ve yetim maaşı bağlanmış olanlara tahsisat verilmesi, İmar Kanunu, devlet memurlarına tahsisat verilmesi, Diyanet İşleri Başkanlığı, Maarif Vekâleti, Üniversiteler, Beden Terbiyesi Umûm Müdürlüğü ve Çalışma Vekâleti gibi kurumların 1956 yılı bütçeleri, devlet borçlarına ait 1956 yılı bütçesi, Millî Koruma Kanunu ile Basın Kanunu’nda değişiklik yapılması, basın veya radyo ile işlenecek suçlar hakkındaki kanunda değişiklik yapılması, işçilere ilâve ödeme yapılması, İstimlâk ile Esnaf Vergisi Kanunlarında değişiklik yapılması, şehir ve kasabalarda muhtar ve ihtiyar heyetleri teşkilini öngören kanun çıkarılması, Halk Bankası ve Halk Sandıkları hakkındaki kanunda değişiklik yapılması hakkındaki kanun teklifleri dâhilinde görüş bildirmiştir.

1957 yılında ise; Köy Enstitüleri ile ilköğretmen okullarının birleştirilmesi, malûliyet, ihtiyarlık ve ölüm sigortaları kanununun çıkarılması, ateşli silahlar ve bıçaklar hakkındaki kanuni düzenlemeler, iş kazalarıyla meslek hastalıkları ve analık sigortaları kanununda değişiklik yapılması, Diyanet İşleri Başkanlığı, Toprak ve İskân İşleri Genel Müdürlüğü, Çalışma Vekâleti gibi kurumların 1957 yılı bütçeleri, Atatürk Orman Çiftliği arazisinden toprak satılması, Emekli Sandığı Kanunu’nda değişiklik yapılması ile ilgili kanun teklifleri veya mazbatalar üzerine yapılan müzakerelerde görüşlerini beyan etmiştir. 10. dönemde Genel Kurul’da 43 farklı konuda toplam 109 konuşma yapan Ömer Saadettin Yalım, bu dönemde ayrıca; Emekli Sandığı Kanunu’nun bazı maddelerinin değiştirilmesi ve eklemeler yapılması, jet tayyareciliği uçuş hizmetleri tazminat kanununa ekleme yapılması ve maaş kanununa bazı maddeler eklenmesi ile ilgili olmak üzere TBMM’ye 4 önerge sunmuştur.

1957 yılı genel seçimlerinde DP’den ikinci kez Kocaeli milletvekili adayı olan Ömer Saadettin Yalım, seçimler sonucunda 49.672 oy alarak Kocaeli milletvekili olmuştur. 11. dönem olarak bilinen bu dönemde Yalım, Dâhiliye Encümeni ile Gümrük ve İnhisarlar Encümeni üyeliklerine seçilmiştir. Milletvekilliğinin ikinci döneminde de oldukça aktif olduğu görülen Saadettin Yalım, 1958 yılında; sıtma ve frengi ilaçları kanununun tadili, Maarif Vekâleti, Ankara Üniversitesi, İstanbul Üniversitesi, İstanbul Teknik Üniversitesi, Ege Üniversitesi ve Beden Terbiyesi Umum Müdürlüğü gibi kuruluşların 1958 yılı bütçeleri ile İngiliz ihtiyat filosuna mensup 4 büyük muhribin satın alınmasına ilişkin müzakerelerde Genel Kurul’da söz alarak görüşlerini belirtmiştir. Yalım, 1959 yılında da; doğal afetler dolayısıyla alınacak tedbirlerle yapılacak yardımlar, Temyiz Mahkemesi teşkilâtına dair kanunda değişiklik yapılması, Limanlar inşaatı kanunu, teknik okullarda yetiştirilecek askerî mühendisler kanununa ek yapılması, Türkiye Elektrik Kurumu kanun lâyihası, Veraset ve İntikal Vergisi Kanunu, Uçuş Tazminatı kanunda değişiklik yapılması, hazineden belediyelere devredilecek arazi ve arsalar hakkındaki kanun, Emniyet Umum Müdürlüğü ile Dâhiliye ve İmar İskân Vekâletlerinin 1959 yılı Bütçeleri, Ordu mensupları, Emniyet Genel Müdürlüğü ve Gümrük muhafaza sınıfı kadrolarında çalışanlara verilen tayın istihkaklarının artırılması, Sanayi Vekâleti ile Petrol Dairesi’nin 1959 yılı bütçeleri, Harçlar Kanununda değişiklik yapılması gibi önerge ve kanun teklifleri ile ilgili yapılan müzakerelerde konuşmalar yapmıştır. Yalım 1960 yılında ise; Maaş Kanununda düzenleme yapılması, Maarif Vekâleti, Ankara Üniversitesi, İstanbul Üniversitesi, İstanbul Teknik Üniversitesi, Ege Üniversitesi, Beden Terbiyesi Genel Müdürlüğü, Çalışma Vekâleti, Sanayi Vekâleti, Petrol Dairesi Reisliği, Diyanet İşleri Reisliği ve İmar-İskân Vekâleti gibi kuruluşların 1960 yılı bütçeleri ile Belediye Kanununda düzenlemeler yapılması hususlarını içeren kanun teklifleri ve önergeler üzerine de Genel Kurul’da konuşmalar yapmıştır.

Saadettin Yalım 11. dönemde TBMM Genel Kurulu’na birçok teklif de sunmuştur. Bunlar; Maaş Kanununa ilave yapılması, Emekli Sandığı Kanunu’nda değişiklik yapılması, Emekli Sandıkları Kanunları ile İhtiyarlık Sigortası Kanunu’na tabi işlerde geçen hizmetlerin birleştirilmesi, Dâhiliye Memurları Kanunu’nda değişiklik yapılması, teknik okullarda yetiştirilecek askeri mühendisler kanununa ek yapılması, Üsküdar vapurunun batmasıyla ölenlere ve kaybolanlara yardım yapılması gibi tekliflerdir. Yalım ayrıca; Askerî Fabrikalar Tekaüt ve Muavenet Sandığına bağlı işçilere mesken yaptırılması için borç para verilmesi, Selçuk Üniversitesi’nin kurulması, Gelir Vergisi Kanununda değişiklik yapılması gibi teklifleri de desteklemiştir.

27 Mayıs 1960 tarihindeki askeri darbe sonucunda 11. dönem milletvekilliği sona eren Yalım’a Yassıada Yüksek Adalet Divanınca, Anayasa’yı çiğneme suçuyla 5 yıl ağır hapis cezası verilmiştir. Yalım, bu cezayı çektikten sonra kitap ve kırtasiye işleriyle uğraşmıştır. 1 Ekim 1986 tarihinde emekliye ayrılmıştır. Emekli olduktan sonra sakin ve siyasetten uzak bir hayat yaşamaya başlayan Ömer Saadettin Yalım, 26 Aralık 1992’de Kocaeli’de vefat etmiştir. Cenazesi Kocaeli/ İzmit Bağçeşme Mezarlığı’nda toprağa verilmiştir.

KAYNAKÇA

Türk Parlamento Tarihi, TBMM-X. Dönem (1954-1957), II. Cilt,III. Cilt, Milletvekillerinin Özgeçmişleri (haz. Kazım Öztürk), TBMM Yayınları, Ankara 2011; Mehmet Kaya-Abdullah Özdağ, “Saadettin Yalım Bey’in Hayatı ve Türkiye Büyük Millet Meclisi’ndeki Faaliyetleri”, Uluslararası Gazi Süleyman Paşa ve Kocaeli Tarihi Sempozyumu-III, (ed.: Haluk Selvi-M. Bilal Çelik-İbrahim Şirin-Ali Yeşildal), Kocaeli Belediyesi Yayınları, Kocaeli 2017, Cilt III, s. 1353-1370; TBMM Zabıt Ceridesi, Devre: 10, Cilt: 4, İçtima: 1, 32. İnikad (26.01.1955); 34. İnikad (31.01.1955); 48. İnikad (24.02.1955); 50. İnikad (26.02.1955); 54. İnikad (23.03.1955); 66. İnikad (20.04.1955); 67. İnikad (25.04.1955); 74. İnikad (11.05.1955); 75. İnikad (13.05.1955); 76. İnikad (16.05.1955); 78. İnikad (20.05.1955); Cilt: 8, İçtima: 2, 4. İnikad (21.11.1955); Cilt: 9, İçtima: 2, 25. İnikad (18.01.1956); Cilt: 10, İçtima: 2, 38. İnikad (17.02.1956); İçtima: 2, 42. İnikad (23.02.1956); İçtima: 2, 43. İnikad (24.02.1956); İçtima: 2, 45. İnikad (26.02.1956); İçtima: 2, 46. İnikad (27.02.1956); İçtima: 2, 47. İnikad (28.02.1956); TBMM Zabıt Ceridesi, Devre: 10, Cilt: 11, İçtima: 2, 55. İnikad (18.04.1956); TBMM Zabıt Ceridesi, Devre: 10, Cilt: 12, İçtima: 2, 73. İnikad (06.06.1956); TBMM Zabıt Ceridesi, Devre: 10, Cilt: 13, İçtima: 2, 104. İnikad (01.09.1956); TBMM Zabıt Ceridesi, Devre: 10, Cilt: 14, İçtima: 3, 4. İnikad (16.11.1956); TBMM Zabıt Ceridesi, Devre: 10, Cilt: 15, İçtima: 3, 21. İnikad (26.12.1956); TBMM Zabıt Ceridesi, Devre: 10, Cilt: 16, İçtima: 3, 27. İnikad (18.01.1957); TBMM Zabıt Ceridesi, Devre: 10, Cilt: 17, İçtima: 3, 48. İnikad (27.02.1957); TBMM Zabıt Ceridesi, Devre: 10, Cilt: 18, İçtima: 3, 56. İnikad (08.04.1957); TBMM Zabıt Ceridesi, Devre: 10, Cilt: 19, İçtima: 3, 71. İnikad (22.05.1957); TBMM Zabıt Ceridesi, Devre: 11, Cilt: 1, İçtima: 1, 5. İnikad (22.11.1957); TBMM Zabıt Ceridesi, Devre: 11, Cilt: 13, İçtima: 3, 64. İnikad (04.05.1960)

Mevlüt YÜKSEL