Tren İstasyonu Mimarı

İzmit Tren İstasyonu’nun mimarı olarak bilinen Otto Ritter’in birkaç aşamada son şeklini alan İzmit Tren İstasyonu’nun hangi aşamasını planladığına dair kesin bir bilgi yoktur. 1873 yılında hizmete giren Haydarpaşa-İzmit demiryolu hattının 1889 yılında Ankara’ya, 1902 yılında da Bağdat’a kadar uzatılarak Haydarpaşa yolcu binasının yenilenmesine karar verilmiştir. Yeni inşa edilecek yolcu binası için açılan proje yarışmasını aynı zamanda Haydarpaşa-Ankara hattını inşa edecek iki şirketten biri olan Philipp Hollzmann & Cie. çalışanlarından Otto Ritter ve Helmut Cuno’nun hazırlamış olduğu ortak proje kazanmıştır. Otto Ritter, Haydarpaşa gar binasının yapıldığı dönemde Philip Holzmann & Cie. şirketinde genel müdürlük de yapmaktadır.

Tüm bunlara karşılık, Otto Ritter’in yaşamı hakkında bunlar dışında bilgi bulunmamaktadır. Daha da önemlisi, Bağdat Demiryolu’nun yapımı ile ilgili Alman arşivlerinde yapılan araştırmada bu dönemde hattı inşa eden bahsi geçen Alman şirketi çalışanları arasında Otto Ritter adına rastlanılamamıştır. Buna karşılık 1889-1915 yılları arasında şirketin teknik bürosunda görev yapan Otto von Kühlmann’ın 1888 yılında şövalye (Ritter) unvanı almış olmasından dolayı “Şövalye Otto” anlamında Otto Ritter adını kullanmayı tercih etmesinin mümkün olduğu belirtilmektedir.

Otto von Kühlmann’ın üst düzey yönetici olarak 25 yıl Anadolu Demiryolları’nda görev yapmış olması da bu görüşü doğrulamaktadır. Ayrıca internet erişimli bir kaynakta da aynı kişi, Otto von Ritter Kühlmann şeklinde geçmektedir. Tüm bunlardan Otto Ritter’in İzmit Tren İstasyonu’nun inşa edildiği 1870’lerden itibaren Osmanlı topraklarında demiryolu yapımı konusunda aktif rol oynadığı anlaşıldığından, güzergâh üzerindeki istasyon yapılarını tasarlamış ya da bunlar için tip projeler hazırlamış/hazırlatmış olması mümkün gözükmektedir. 1915 yılına kadar İstanbul’da görev yapan Kühlmann, aynı yıl Almanya’ya ölmüştür. Osmanlı İmparatorluğu’nda uzun yıllar görev yapan Otto Ritter ve Helmut Cuno’ya ait Kadıköy’de 1915 yılında yaptırdıkları bir köşk bulunmaktadır.

KAYNAKÇA

M. M. Fındıkgil Doğuoğlu, 19. Yüzyıl İstanbul’unda Alman Mimari Etkinliği, (İstanbul Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü yayınlanmamış Doktora Tezi), İstanbul 2002; M. Yavuz, Eine Vergleichende Studie über den Bahnbau und die Bahnhofsarchitektur der Anatolischen Bahnen und der Bagdadbahn mit ihren Vorbildern im Deutschen Reich, Ruhr Unıversıtät Bochum, Fakultät für Geschıchtswıssenschaft, Bochum 2005; https://www.deutsche-biographie.de/gnd130651974.html#ndbcontent (Erişim: Ağustos 2021); https://kulturenvanteri. com/yer/otto-ritter-helmut-conu-kosku/#16/40.994412/29.032009 (Erişim: Ağustos 2021)

Şennur KAYA