Kanun koyucu tarafından “sanayinin uygun görülen alanlarda yapılanmasını sağlamak, çarpık sanayileşme ve çevre sorunlarını önlemek, kentleşmeyi yönlendirmek, kaynakları rasyonel kullanmak, bilgi ve bilişim teknolojilerinden yararlanmak, sanayi türlerinin belirli bir plan dâhilinde yerleştirilmesi ve geliştirilmesi amacıyla, sınırları tasdik edilmiş arazi parçalarının imar planlarındaki oranlar dâhilinde gerekli ortak kullanım alanları, hizmet ve destek alanları ve teknoloji geliştirme bölgeleri ile donatılıp planlı bir şekilde ve belirli sistemler dâhilinde sanayi için tahsis edilmesiyle oluşturulan ve kurulan, planlanan ve işletilen, kaynak kullanımında verimliliği hedefleyen mal ve hizmet üretim bölgeleri” olarak tanımlanan Organize Sanayi Bölgeleri açısından Kocaeli önemli bir uygulama bölgesi haline gelmiş durumdadır. İl genelinde kurulan 14 sanayi bölgesi ile Kocaeli 2020 yılı itibariyle aktif 1120 firma ile bölge ve Türkiye ekonomisine önemli bir katkı sunmaktadır.

Gebze ile birlikte, Dilovası ve Çayırova’yı içine alan alt bölge sanayiin yoğunluğu bakımından Türkiye’nin en yüksek orana ulaşmış bölgesi olan Kocaeli genelinde kurulu 14 Organize Sanayi Bölgesi’nden 9 tanesinin barındığı bölgedir. Sanayi bölgeleri ele alındığında görülür ki her birisi ekonominin önemli bir işlevini üstlenmiş durumdadır. Detaya inildiğinde görüleceği üzere;

Gebze Organize Sanayi Bölgesi TEM otoyolunun kuzey çıkışında, 537 hektarlık alanda kurulu, 2020 yılı itibariyle 175 işyerinin faaliyette olduğu, toplamda yaklaşık 28.000 kişinin istihdam olduğu, Türkiye’nin en gelişmiş OSB’lerinden birisi olarak dikkati çekmektedir. ihracata konu olan mal üretimi 2018 yılında 6,5 milyar, 2019 yılında 9 milyar ve 2020 yılında da 11 milyar dolar olmuştur.

Dilovası Organize Sanayi Bölgesi, Gebze’nin Çerkeşli köyü yakınında 822 hektar alanda kurulu olup, ana ulaşım arteri üzerinde bulunmaktadır. 242 işyerinde 7.000 kişi istihdam imkanı bulmaktadır. Bölgeden 2017 yılında 20,9 milyar, 2018 yılında 36,1 milyar, 2019 yılında da 32,4 milyar dolar değerinde mal ihracatı gerçekleştirilmiştir.

Gebze Güzeller Organize Sanayi Bölgesi, Gebze’nin kuzeyinde 1200 dönüm arazide kurulmuş olup, bölgede 2020 yılı itibariyle 74 işletme faaliyette bulunmaktadır.

Gebze V. (Kimya) İhtisas OSB, Kocabayır tepe çevresinde 250 dönüm arazide kurulu, 2020 yılı itibariyle 36 işletmenin yer aldığı, toplamda 2.235 kişinin istihdam olunduğu bir yapıdadır.

Gebze Kömürcüler Organize Sanayi Bölgesi, Tavşancıl, Çerkeşli ve İMES OSB mevkiinde 78 dönüm arazi üzerinde kurulu olup 2020 yılı itibariyle bölgede 14 işletme yer almaktadır.

	Adı	Yerleşim Yeri	Kuruluş Yılı	Alanı (HA)	İşyeri Sayısı			İstihdam (kişi)
					2014	2017	2020	2014	2017	2018	2020
1	Gebze OSB	Gebze	1986	537	143	166	175	22.000	26.540	22.412	28.039
2	Gebze Plastikçiler OSB	Gebze	2001	137	128	120	185	8.820		9.175	11.500
3	Gebze Güzeller OSB	Gebze	2001	130	54	64	74	4.500	5.754	4.500	7.945
4	TOSB Taşıt Araçları Otomotiv Yan Sanayi İhtisas OSB	Çayırova	1992	280	98	77	134	14.000
5	Gebze VI. (İMES) Makine İhtisas OSB	Dilovası	2006	295	48	138	217	1.024
6	Makine İhtisas OSB	Dilovası	2001	510	8	7	5	2.500	1.980
	Gebze V. (Kimya) İhtisas OSB	Dilovası	1999	250	8	23	36	346	525		2.235
8	Dilovası OSB	Dilovası	2002	822	202	224	242	12.958	9.928		7.000
	Gebze Kömürcüler İhtisas OSB	Dilovası	2003	78	16	16	14	528
10	Aslanbey OSB	Kartepe	2003	141,5			30		1.710
11	Ali Kahya OSB	İzmit	2004	120			2		715
12	Asım Kibar OSB	İzmit	2004	200			8		1.890
13	Kandıra GİOSB	Kandıra	2010	194
14	Kocaeli Kobi Organize Sanayi Bölgesi	Dilovası	2020	270

Tablo No 1: Kocaeli’de Organize Sanayi Bölgeleri

Gebze Plastikçiler Organize Sanayi Bölgesi, 120 dönüm arazi üzerine kurulu olup, 2020 yılı itibariyle bölgede 185 firma faaliyet göstermekte olup 11.500 kişi istihdam olunmaktadır.

Gebze VI. (İMES) Makine İhtisas OSB, 770 dönüm arazide kurulu olup, 2020 yılı itibariyle 217 işletme faaliyet yürütmektedir. Yaklaşık 1.000 kişinin istihdam ortamıdır.

Aslanbey Organize Sanayi Bölgesi, 141 dönüm arazide kurulu olan bölgede, 30 firma aktif durumdadır. 2019 yılında 450 milyon, 2020 yılında da 137 milyon dolar ihracat tutarı elde etmiştir.

Asım Kibar Organize Sanayi Bölgesi, toplamda 200 hektarlık arazide kurulu olup, 8 firma halen aktif durumdadır.

Çayırova TOSB Otomotiv Yan Sanayi İhtisas Organize Sanayi Bölgesi, 280 dönüm arazide kurulu, 134 işletmenin yer aldığı bir büyüklüktedir.

Makine İhtisas Organize Sanayi Bölgesi, 5094 dönüm arazide, 44 firmanın aktif faaliyette bulunduğu bir bölge olarak 2020 yılı itibariyle 3 milyar dolar mal ihracatı gerçekleştirmiş bir bölge durumundadır.

Alikahya Organize Sanayi Bölgesi, kuruluş sürecinde henüz altyapı çalışmaları devam eden, bugün itibariyle 2 işletmenin faaliyette bulunduğu bir bölgedir. Kandıra Gıda İhtisas Organize Sanayi Bölgesi ve Kocaeli Kobi Organize Sanayi Bölgesi, kuruluş çalışmaları devam eden, henüz faaliyete geçmemiş

bölgelerdir.

KAYNAKÇA

Kocaeli Valiliği verileri; Gebze Belediyesi verileri; Gebze Ticaret Odası verileri; Kocaeli Ticaret Odası, Rakamlarla Kocaeli, Kocaeli, 2021; Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, Kocaeli İli, Gebze İlçesi, Yavuzselim, Hürriyet, Ulus Ve Mevlana Mahallelerine İlişkin 1/25.000 Ölçekli Nazım İmar Planı Değişikliği Plan Açıklama Raporu; Makine Mühendisleri Odası, Organize Sanayi Bölgeleri, Küçük Sanayi Siteleri, Teknoparklar Oda Raporu-2017; Organize Sanayi Bölgeleri Kanunu (2000); Organize Sanayi Bölgeleri Uygulama Yönetmeliği (2019)

Gülfettin ÇELİK