Avukat, Yazar

Kafkasya’dan Kocaeli’ye gelmiş Çerkes kökenli bir ailenin çocuğu olarak 10 Haziran 1926’da İzmit’te doğdu. Babası Hüseyin Bey, Düyûn-ı Umumiye’nin İzmit Müdürü olarak görev yapmıştı. Henüz on yaşındayken bir yıl ara ile anne ve babasını kaybeden Nihat Türel’i ablası Münevver büyüttü. İlkokulu İzmit’te tamamladı. Liseyi İstanbul’da Haydarpaşa Lisesi’nde yatılı olarak okudu. Yükseköğrenimine 1945’te İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi’nde başladı. Üniversite öğrenimi sırasında İzmit’te Kocaeli Yüksek Öğrenim Derneği’nin kuruluşunda aktif görev aldı. İlk genel kurulda da derneğin başkanlığına seçildi. 1949’da Hukuk Fakültesi’nden mezun olduktan sonra lisansüstü eğitim yapmak üzere Paris’e gitti. Fransa’da da Şükrü Elekdağ, Metin Toker ve Coşkun Kırca gibi isimlerle Paris Türk Öğrenci Derneği isimli bir derneğin kurucusu oldu. Türel, doktora tezini Avrupa Birliği’nin temelini oluşturan Ortak Pazar’ın fikir babalarından Prof. Paul Reuter’in danışmanlığında Milletlerarası Hukuk alanında hazırladı. Tezini savunarak, 1953’te Paris-Sorbonne Üniversitesi’nde Hukuk Doktoru unvanını aldı. Türkiye’ye döndü, İstanbul Yassıviran’da asteğmen rütbesiyle askeri hâkim olarak askerlik hizmetini tamamladı. Haydarpaşa Lisesi’nden öğretmeninin kızı avukat Ayten Hanım’la 1955’te evlendi ve bürosunu açarak avukatlık mesleğine başladı. Mesleğinin ilk yıllarından itibaren yabancı dil bilgisi ve doktor unvanı önemli firmaların hukuk danışmanlığını almasını sağladı. Ahmet Emin Yalman, İlhan Selçuk, Çetin Altan, Nadir Nadi ve Doğan Koloğlu gibi gazetecilerin avukatlığını yaptı. 1956’da Cumhuriyet Halk Partisi’ne (CHP) üye oldu. Aynı yıl Vatan gazetesinde başladığı yazı hayatına Ulus, Yeni Tanin ve Cumhuriyet gazetelerinde devam etti. 1958’de Zekeriya Sertel’in Moda’daki iki katlı evini kiraladı ve burada faaliyet göstermek üzere kurulan ve başkanlığını Falih Rıfkı Atay’ın yaptığı Lozan Kulübü isimli derneğin kurucuları arasında yer aldı. Bu kulüp Cemil Sait Barlas, Kemal Tahir, Şevket Süreyya Aydemir gibi birçok ünlü kişiyle tanışmasını sağladı. 1964’te hem Akşam gazetesinin hem de Cumhuriyet gazetesinin hukuk danışmanlığına getirildi. 2 Haziran 1968’de yapılan mahalli idareler seçimlerinde CHP’den İstanbul Belediye Meclisine adaylığını koydu. Yapılan önseçimi birinci olarak tamamladı ve CHP Belediye Meclisi aday listesinin ilk sırasında yer aldı. İstanbul Belediye Başkanlığı’nı Adalet Partisi (AP) adayı Dr. Fahri Atabey kazansa da Belediye Meclisi’nde Nihat Türel ile birlikte CHP’nin 30 üyesi yer aldı. Ancak Seçim Kanunu’nun ihlal edilmesi gerekçesiyle AP’li belediye meclis üyelerinin seçim kurulunca iptal edilmesi üzerine CHP, İstanbul Belediye Meclisi’nde çoğunluğa sahip oldu. İstanbul Belediye Meclisi de, belediye başkanının ölümü, hastalığı, gezileri ve izin hallerinde ona vekâlet etmek üzere Nihat Türel’i İstanbul Belediye Başkanvekilliğine seçti. Türel, beş buçuk yıl süre bu görevde kaldı. Görevi sırasında İstanbul, sağlıksız yapılaşma, gecekondulaşmanın artması ve şehir estetiğinin bozulması başta olmak üzere sorunlar yumağı ile boğuşuyordu. Türel ayrıca siyasi ve bürokratik engeller yüzünden nazım imar planlarının uygulanamaması, metro yapılamaması, ekmek zammı, çöp toplama, dolmuş zammı gibi sorunlarla da uğraşmak zorunda kaldı. Ancak kendi ifadesiyle makam arabaları, polislerin selam durması, makam-mevki, koltuk kendisine hiç sıcak gelmedi. Dürüstlüğü ve hukukun üstünlüğüne olan inancıyla tanındı. Belediye başkanvekilliğinden sonra avukatlık mesleğine ve hukuk danışmanlığı yaptığı kuruluşlara ağırlık verdi. İsmiyle özdeşleşen ve otuz yıl süreyle yazarlığını, avukatlığını ve yönetim kurulu üyeliğini yaptığı Cumhuriyet gazetesinden 1990’lı yıllarında yaşanan yönetim krizinin ardından ayrıldı. Saint Joseph Lisesi Eğitim Vakfı Mütevelli Heyeti Kurucu Üyesi olarak uzun yıllar görev yaptı. 1990’lı yılların sonunda emekli oldu, 2006’da anılarını topladığı “Hukuk, Siyaset, Medya, Arenasında Yaşadıklarım 1945-1995” isimli kitabı yayımlandı. Yücel isimli bilişim suçları uzmanı ve bilgisayar mühendisi oğlu akademisyen olarak görev yapmaktadır. Nihat Türel 11 Temmuz 2014’te vefat etti.

KAYNAKÇA

Cahit Kayra, Telefon Defteri, Erciyaş Yayınları, İstanbul 2006; Hasan Pulur, Hukuk, siyaset ve basında geçen 50 yıl…, Olaylar ve İnsanlar, Milliyet gazetesi, 23 Mart 2006; Nihat Türel, Hukuk, Siyaset, Medya, Arenasında Yaşadıklarım 1945-1995, Erciyaş Yayınları, İstanbul 2006.

Mustafa Serhan YÜCEL