Halkçı Parti Genel Başkanı, Milletvekili, Başbakanlık Müsteşarı, Vali

1922 senesinde Kocaeli’nin Karamürsel ilçesinde doğdu. Annesi F. Nedime Hanım, babası Bekir İlhami Bey’dir. Necdet Calp, ilkokulu Karamürsel Merkez İlkokulu’nda, ortaokulu İzmit’te lise tahsilini ise Ankara Erkek Lisesi’nde tamamladı. 1944 yılında Ankara Siyasal Bilgiler Fakültesi’nden mezun oldu. Mezuniyetinden bir yıl sonra ise fark sınavlarını vererek Ankara Hukuk Fakültesi’ni bitirdi.

1947 yılında Kütahya’nın Altıntaş ilçesi kaymakamlığına atandı. Askerlik görevinin ardından sırası ile Çınar, Kaman ve Haymana kaymakamı olarak görev yaptı. 1954 yılında Mülkiye Müfettişliğine tayin edilen Calp, İçişleri Bakanlığı tarafından 1956-1958 yılları arasında İngiltere’ye gönderildi. Mahalli idarelerin maliyesi ve ekonomik faaliyetleri üzerine incelemeler yapmak amacıyla, London School of Economics’de konu ile ilgili seminer ve dersleri takip etti. Aynı zamanda İngiltere Mahalli İdareler Bakanlığı ve birimlerinde staj yaptı.

Necdet Calp, Türkiye’ye döndükten sonra 1960 yılında Siirt Valisi oldu. Bu görevden Başbakanlık Özel Kalem Müdürlüğü’ne getirildi. 1965 yılında Sevil Hanım ile hayatını birleştiren Necdet Calp, 1976 yılında İçişleri Bakanlığı Müşaviri, 1978 de ise İzmir valisi oldu. Bürokraside oldukça deneyim kazanan Calp, 1980 yılı Ekiminde Başbakanlık Müsteşarlığı görevine getirildi. 1982 Anayasası’nın kabulünden sonra yeniden sivil rejime dönüş çabaları devam ederken, bir yandan da seçim hazırlıkları başlamıştı. 12 Eylül sonrasında kapatılan siyasi parti yöneticileri ve mensuplarının yeni kurulacak partilerde görev alamayacak olmaları Türk siyasetine yeni isimlerin katılmasının da önünü açmıştı. Bu anlamda tecrübeli bir bürokrat olan, daha önce İsmet İnönü ile birlikte çalışmış ve 12 Eylül döneminde de görev yapmış olan Necdet Calp için siyasetin yolu açılmış oldu.

11 Nisan 1983 tarihinde emekli olan Necdet Calp, 9 kişiden oluşan kurucu grupla 20 Mayıs 1983 tarihinde Halkçı Parti’nin kuruluş bildirgesini İçişleri Bakanlığı’na sundu. Sol muhalefeti yerine getireceği düşünülen HP’nin genel başkanlığına, oybirliği ile Necdet Calp getirildi. Calp yaptığı konuşmasında, HP’nin “sosyal adalete, sosyal güvenliğe ve devletçiliğe ağırlık veren özgürlükçü parlamenter demokrasiye taraftar sosyal demokrat bir parti” olduğunu kamuoyuna duyurmuştu.

HP’nin seçim propagandasının ilk durağı Malatya oldu. İsmet İnönü’ye olan hürmeti ve yakınlığı bilinen Calp’ın bu tercihi bir tesadüf değildi. Seçim gezileri sırasında en yoğun ilgiyi ise İzmir ve Samsun’da gördü. Necdet Calp, televizyonda diğer parti liderleri ile birlikte yer aldığı oturumlarda başarılı bir performans sergiledi. Özellikle Anavatan Partisi Genel Başkanı Turgut Özal ile tartışmaya giren Calp’ın “Köprüyü satamazsınız” sözü hafızalara kaydedildi.

6 Kasım 1983’te yapılan genel seçimler neticesinde, ANAP birinci parti olurken HP %30,46 oy ile 117 milletvekilliği kazanarak ikinci sırada yer aldı. Böylece HP ana muhalefet partisi olurken Necdet Calp de Ankara milletvekili olarak parlamentoya girdi. ANAP’ın hükümet programına karşı en sert muhalefeti Necdet Calp gösterdi. Solda birlik çağrısı yapıldığı sırada yerel seçimlerin önemine dikkat çeken Calp, birleşmenin ancak yerel seçimlerden güçlü çıkanın yanında olacağı görüşünü savunmaktaydı. Yerel seçim propagandası sırasında eğer başarısız olursa istifa edeceğini sık sık vurgulayan Necdet Calp, 3 Nisan 1984’te istifasını verdi. Ancak Kurucular Kurulu toplantısında 80 oy ile tekrar genel başkan seçildi.

HP’de parti içi hizipleşmeler su yüzüne çıkarken diğer yandan kamuoyu sol partilerin birleşmesi tartışmaları ile meşgul oluyordu. Bu süreçte yapılan I. Büyük Kurultay sonrasında Necdet Calp, genel başkanlığı 1 Temmuz 1985’te Aydın Güven Gürkan’a devretti. 1987 seçimlerinde aday olmayan Necdet Calp, 13 Eylül 1998 günü Ankara’da vefat etti.

KAYNAKÇA

(TBMM üyelerine ait özgeçmiş bildirimi 24.07.1984); Armağan Seçkin, Türk Siyasi Yaşamında Halkçı Parti, Yayımlanmış Yüksek Lisans Tezi, İzmir, 2019; Ayfer Özçelik, “1960’tan Günümüze Türk Siyasal Hayatı”, Yakın Dönem Politik Tarihi, Ankara, 2011, s. 170; Milliyet; 01.07.1965, 02.07.1985,14.09.1998.

Sedef BULUT