İzmit’in Tarihi Okullarından Biri

İzmit Necatibey İlkokulu’nun tarihi 19. yüzyıla dayanmaktadır. 1887 yılında Mıhitiryan Tarikatı tarafından İzmit’te Venedik Mıhitiryan Ermeni İlkokulu açılmıştır. Muhtemelen okulun yıpranması nedeniyle 1912’de istasyon karşısında Ermeni Katolik Kilisesi, Murahhashanesi ve bitişiğinde okul inşa edilmiştir. 1921-1922 tarihli kent haritalarında Ermeni Katolik Kilise ve Murahhashanesi olduğu belirtilen yapının Bahçecik’ten 1885’te Adapazarı’na, 1920’de de İzmit’e taşınan Amerikan Koleji olduğu anlaşılmaktadır.

Vali Eşref Sait döneminde (1927-1934) Amerikan Koleji restore edilerek Necatibey İlkokulu’na dönüştürülmüştür. Ancak ismi o yıllarda Necatibey İlkokulu olarak geçmemektedir. Hür Fikir gazetesinin 18 Aralık 1930 ve 8 Ocak 1931 yıllarındaki sayılarında “İstasyon karşısındaki altıncı ilk mektep” ifadesiyle geçen okula 1929 yılında vefat eden Milli Eğitim Bakanı Necati Bey’in adı verilmiştir. 1933’te açılan İzmit Halkevi Şubesi’nin binası olmadığından Cumhuriyet Halk Fırkası İdare Heyeti tarafından Necati Bey Okulu’nun Halkevine tahsis edilmesine karar verilmiştir.

Necati Bey Okulu’nun bir bölümü uzun yıllar Milli Eğitim Müdürlüğü olarak kullanılmıştır. Okul, ayrıca şehirde müze olmadığından arkeolojik buluntuların saklanması için de kullanılmıştır. 1955 yılında Necatibey Okulu Koruma Derneği kurulmuştur. Aynı yıl D-100 karayolunun sahilden geçmesi hususunda alınan karar gereği yolun geçeceği bölümde istimlake başlanmış, deniz doldurularak Necatibey Okulu yıkılmış ve üzerinden yol geçmesi kararlaştırılmıştır. Eski Necatibey İlkokulu yerine, Kâğıt Fabrikası Stadı ile Sümer Camii arasında tekrar aynı isimle yeni bir okul inşa etme kararı alınmıştır. Okula ek olarak Yetiştirme Yurdu ve Kapalı Spor Salonu binası da inşa edilmiştir. 22 Temmuz 1967 tarihli depremde Necatibey İlkokulu, yetiştirme yurdu binası ve spor salonu hasar görmüş ve onarılmıştır. 1999 Marmara depreminde az hasarlı olan okul binası tadilattan sonra eğitim vermeye bir süre daha devam etmiştir. Günümüzde Necatibey İlkokulunun yerinde Öğretmenevi binası bulunmaktadır.

KAYNAKÇA

Şennur Kaya, Tanzimattan Cumhuriyet’e İzmit Kenti (1839-1938), Kocaeli BŞB Kültür Yayınları, 2009; Fügen Avdan, Cumhuriyet Dönemi Kentleşme Sürecinde Planlama Deneyimi: 1930-1980 İzmit Planları, KOÜ Yüksek Lisans Tezi, Kocaeli 2009; Berna Kaya, Bir Halk Eğitim Kurumu Olarak İzmit Halkevi 1933-1951, SAÜ-SBE Yüksek Lisans Tezi, 2008; Oya Şenyurt, 1923-1960 İzmit Cumhuriyet’in Tanıkları Binalar ve Kentten Haberler, TMMOB Mimarlar Odası Kocaeli Şubesi, İstanbul 2010; Özden Senem Binici, İzmit›te 19361966 yılları arasındaki yapı üretiminin kentin gelişimine etkileri, KOÜ, Fen Bilimleri, Mimarlık ABD Yayımlanmamış YLS Tezi, 2012.

Hülya ÇELİK