İzmit Memleket Hastanesi Başhekimi (1932-1944) ve Operatörü

Sağlık Bakanlığı’nda genel müdürlük, müsteşarlık, Dünya Sağlık Örgütü toplantılarında delegasyon şefliği görevlerinde de bulunmuş olan Dr. Nail Karabuda’nın İzmit Memleket Hastanesi başhekimliğine -en geç1932 yılında başladığını bir gazete haberinden öğrenmekteyiz. Cumhuriyet gazetesinde 21 Ekim 1932 tarihli haber İzmit Memleket Hastanesi baş doktoru Nail Bey’in İzmit eşrafından Kapanizade Tahir Beyin kızı Atıfet Hanımla evlenmesi hakkındadır. “İndim Zaman Bahçesine” isimli eserinde de Güneş Karabuda bir yıl sonrasına ait fotoğraflarını anlatır: “… annem Atıfet Hanım, Muazzez teyzem ve babam Dr. Nail Bey. Ayakta, Perihan hemşirenin kucağındaki yeni doğmuş bebek de, benim. Burası İzmit Memleket Hastanesi, bir kış günü, yıllardan 1933.” Oğul Karabuda anılarında, ulaşımı zor Memleket Hastanesi’ne babasının iki atlı bir fayton olan görev arabasıyla Arabacı Mustafa’nın gayretleriyle ulaştıklarını anlatır. Galatasaray Lisesi’ni bitirdikten sonra 1913 yılında hariciyeci olma idealiyle Mülkiye’ye giren Karabuda, Birinci Dünya Savaşı’nın başlaması nedeniyle Mülkiye kapanınca Tıbbiye’ye geçiş yapar. “Zoraki girdiği” bu mesleğe hayatı boyunca ısınamasa da mesleğini mükemmel şekilde icra etmesini sağlayan sorumluluk duygusu ve disiplini vardır. Kurtuluş Savaşı başladığında cerrah olarak orduya katılır. Dr. Karabuda’nın babası İsmail Bey bir miralay, dedesi de doktordur.

Dr. Karabuda SEKA Kâğıt Fabrikası’nın da doktoru olduğu için aile fabrikasının evlerinde oturmaktadır. Hastanenin tamamen yandığı 1943 yangınında gece gelen telefonla uyanıp “yüksek bir tepede olduğu için, bahçeden alevler içindeki hastaneyi” görebilmişlerdir. Gelen bir arabayla hastaneye giden Dr. Karabuda yangının kısa zamanda söndürüldüğünü, can kaybı olmasa da mal kaybının büyük olduğunu aktarmıştır ailesine. Oğlunun anlatımıyla, özel muayenehanesi olmayan, hatta hastalarının getirdiği hediyeleri dahi rüşvet sayarak kabul etmeyen, tepesi atmadıkça ağzını bozmayan efendi ve kibar bir adamdır Dr. Karabuda. İzmit Memleket Hastanesi başhekimliğinden 11 Mayıs 1944’te Hudut ve Sahiller Sıhhat Umum Müdür Muavinliğine atanan Karabuda, ardından sırasıyla, Sağlık ve Sosyal Yardım Bakanlığı Sosyal Yardım İşleri Genel Müdür Yardımcısı (22 Mayıs 1946); Genel Müdür (30 Nisan 1948); Müsteşar Yardımcısı (30.03.1949) ve Müsteşar (12.04.1952) olarak atanmıştır.

İsviçre’nin Cenevre kentinde, 24 Haziran-24 Temmuz 1948 tarihleri arasında toplanan İlk Dünya Sağlık Asamblesi’ne ve 1950-1957 yılları arasında sekiz Dünya Sağlık Asamblesine önce müsteşar yardımcısı ardından müsteşar olarak ve beşinde heyet başkanı olarak katılmış, dört Avrupa Bölge Komite Toplantısı’nda da görev almıştır.

Sağlık Bakanlığı Müsteşarlığı görevini yürütürken 20 Ocak 1956 tarihli ihtisas tüzüğünde anesteziyolojinin ayrı bir ihtisas alanı olarak yer almasında desteği bulunmuştur. Dr. Karabuda, 1957 seçimlerinde Hürriyet Partisi’nden adaylığını koymak üzere 23 Eylül 1957 tarihinde istifa ederek vazifesinden ayrılmıştır. Fransızcadan çeviriler de yapan Karabuda’nın, Dr. Hamdi Dilevurgun ile birlikte çevirdiği Alphonse Abaza’ın kitabı “Tıpta Yenilikler” adıyla 1948 yılında; kendisinin çevirdiği René Leriche’in kitabı ise “Şirurjinin Felsefesi” adıyla 1960’ta yayımlanmıştır. Eşi Atıfet Karabuda’nın 21 Haziran 1982 tarihli vefat ilanında “merhum Dr. Nail Karabuda’nın eşi” olarak anılması, bu tarihten önce vefat ettiğini göstermektedir.

KAYNAKÇA                      

1948’den 2020’ye Dünya Sağlık Asambleleri https://www.healthworldnews.net/1948den-2020ye-dunya-saglik-asambleleri/ (Erişim: 20/09/2021); Milliyet gazetesi, 21 Haziran 1982, s. 11; Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi (BCA) Yer: 30-11-1-0 / 167 13-13 Tarih: 11.05.1944; Yer: 30-11-1-0 / 183 17 14 Tarih:  22.05.1946; Yer: 30-11-1-0 / 198 11 18 Tarih: 30.04.1948; Yer: 30-111-0/204-8-10, Tarih: 30.03.1949; Yer: 30-11-1-0/230-9-14 Tarih: 12.04.1952; Cumhuriyet gazetesi, 21 Ekim 1932, s. 3; Dünya Sağlık Örgütü ve Türkiye ile İlişkileri. Türkiye Cumhuriyeti Sağlık Bakanlığı Dış İlişkiler Dairesi Başkanlığı, 1997 https://sbu. saglik.gov.tr/Ekutuphane/kitaplar/dsoandturkey.pdf; Eski Ticaret Bakanı Zeyyat Mandalinci hakkında Meclis Soruşturması açılmasına dair. Resmî Gazete 19/06/1963, sayı: 11432, s. 3; Güneş Karabuda, İndim Zaman Bahçesine, YKY, 1998; Kutay Akpir. Türk Anestezi Tarihi, Lokman Hekim Journal, 2013;3(2):53-67.

Aslıhan AKPINAR