Şair, Yazar
“Selmin Güneyli”, “Emin Recepoğlu”, “Borga Ozan” ve “Gözde Ozan” imzalarını da kullanan Muzaffer Uyguner 7 Şubat 1923 tarihinde, Makbule Hanım ile çiftçi Emin Bey’in oğlu olarak, Kocaeli’nin Kandıra ilçesinde doğmuştur. İlkokulu Kandıra Merkez İlkokulu’nda, ortaokulu ise İzmit’te okumuştur. Doğan Hızlan’ın verdiği bilgilere göre, bu dönemde, 1936 yılında, Türk Yolu gazetesinde yayınlanan “Mehmet Akif Üzerine” başlıklı yazısı ile yazarlık yaşamına adım atmıştır. Aynı dönemde İnkılapçı Gençlik, İstanbul, Yaratış, Kaynak, Hisar, Varlık, Türk Dili gibi süreli yayınlarda şiir ve yazıları yayınlanmıştır. Lise öğrenimini Trabzon Lisesi’nde (1941) tamamlamış, ardından girdiği Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi’ni 1945 yılında bitirmiştir. 1947’de girdiği Ticaret Bakanlığı’nda “müfettiş yardımcısı” olarak çalışmış; ardından 1955-1957 yılları arasında Küçük Sanat Kooperatifleri’nde şube müdürlüğü yapmıştır. Bu dönemden itibaren Çağdaş Türk Dili, Kıyı, Defne, Çağrı, Yeni Defne, Çağdaş, Mülkiyeliler Birliği, Beş Sanat, Yazko, Oluşum, Sesimiz, Kemalist Ülkü, Yenilik ve Cumhuriyet Kitap dergilerinde yazıları yayınlanmıştır. Uyguner 1957-1960 yılları arasında Sınai Mülkiyet müdürlüğü, 1960-1966 yılları arasında Sanayi Dairesi başkan yardımcılığı, 1966-1970 yılları arasında Başbakanlık Kanunlar ve Kararlar Tetkik Dairesi üyeliği, 1970-1978 yılları arasında ise İmar ve İskân Bakanlığı Teftiş Kurulu başkanlığı görevlerini yürütmüş, bu görevinin sonunda emekliye ayrılmıştır. Ekseriyetle eleştiri, inceleme, derleme ve biyografi türünde edebi metinler kaleme alan Uyguner, bunların yanı sıra görev aldığı devlet kurumlarında kullanılmak üzere mesleki kitaplar da hazırlamış ve çeviriler yapmıştır. Sait Faik Abasıyanık (1964), Yahya Kemal Beyatlı (1965), Cahit Sıtkı Tarancı (1966), Orhan Veli Kanık (1967), Reşat Nuri Güntekin (1967), Halide Edip Adıvar (1968), Karacaoğlan (1989), Yunus Emre (1989), Pir Sultan Abdal (1989), Âşık Veysel (1990), Dadaloğlu (1990), Ömer Seyfettin (1990), Salâh Birsel (1990), Cahit Külebi (1991), Seyrani (1991), Dertli (1991), Şinasi (1991), Mehmet Âkif Ersoy (1991), Memduh Şevket Esendal (1991), Mehmet Emin Yurdakul (1992), Ziya Gökalp (1992), Sabahattin Ali (1992), Halit Ziya Uşaklıgil (1992), Yaşar Kemal (1993), Yakup Kadri Karaosmanoğlu (1993), Muzaffer İzgü (1994), Necip Fazıl Kısakürek (1994), Neyzen Tevfik (2000) ve Sabahattin Kudret Aksal (2000) üzerine biyografiler kaleme alan yazar, bu eserlerinin yanında çok sayıda edebiyat derlemesi ve Kayın Ağacı (1953) başlıklı bir şiir kitabı da yayınlamıştır.
Biyografilerinden haricen çok sayıda eser incelemesi de kaleme alan yazar, aralarında Octavio Paz, Alessio Bombaci, Bertold Brecht, Jean-Paul Sartre, Franz Kafka, Philipp Hotz, Simone de Beauvoir, Federico García Lorca, Maksim Gorki, Orson Welles, Iris Murdoch, Oktay Rifat, Tarık Buğra, Orhan Kemal, Sait Faik Abasıyanık, Cavit Orhan Tütengil gibi isimlerin eserleri üzerine metinler yayınlamıştır.
Türkiye Yazarlar Sendikası (TYS), Edebiyatçılar Derneği, Türkiye İlim ve Edebiyat Eseri Sahipleri Mesleki Birliği (İLESAM) ve Mülkiyeliler Birliği dergisinin yayın kurulu üyeliğini de yapmış olan yazar; Memduh Şevket Esendal, Sait Faik Abasıyanık ve Ceyhun Atuf Kansu’nun eserlerini yayıma hazırlamıştır. 1955’te Varlık dergisinin tertiplediği bir yarışmada ikincilik ödülü alan Uyguner, 1997’de Edebiyatçılar Derneği Ödülü’ne layık görülmüştür.
Yaşamı boyunca birçok farklı edebi türde toplam 53 kitabı yayımlanmış olan Uyguner, Burhaniye’de (Balıkesir), 16 Eylül 2002 Pazartesi günü geçirmiş olduğu kalp krizi neticesinde, 79 yaşında yaşamını yitirmiş ve burada defnedilmiştir.
KAYNAKÇA
“Yazar ve Eleştirmen Muzaffer Uyguner 79 Yaşında Kalbine Yenik Düştü”, Cumhuriyet, 18.09.2002, ss. 14; Doğan Hızlan, “Muzaffer Uyguner de Aramızdan Ayrıldı”, https://www.hurriyet.com.tr/muzaffer-uyguner-de-aramizdan-ayrildi-98739, 20.09.2002 (Erişim Tarihi: 18.08.2021); Hande Karapınar, “Cumhuriyet Dönemi Edebiyat ve Sanat Dergilerinde Şiir Kuramı ve Şiir Eleştirisi: 1950-1970”, Yüksek Lisans Tezi, Ankara: Hacettepe Üniversitesi Sosya Bilimler Enstitüsü, 2013; Kolektif, “Uyguner, Muzaffer”, Tanzimat’tan Bugüne Edebiyatçılar Ansiklopedisi: Cilt II (K-Z), İstanbul: Yapı Kredi Yayınları, 2010,ss. 1075-1076; İsa Koyuncu, “Muzaffer Uyguner”, http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/muzaffer-uyguner, 15.11.2019 (Erişim Tarihi: 18.08.2021); Behçet Necatigil, “Balkan Ülkeleri Edebiyatlarından Türkçeye Çeviriler”, Türk Dili, Sayı 322 (Çeviri Sorunları Özel Sayısı), 1978, ss. 126-154; Behçet Necatigil, Edebiyatımızda İsimler Sözlüğü, İstanbul: Varlık Yayınları, 1998, ss. 376-377; Atilla Özkırımlı, “Uyguner, Muzaffer”, Türk Edebiyatı Ansiklopedisi, Cilt 3, İstanbul: Cem Yayınevi, 1982, ss. 1187-1188.
Sinan VARDAR