1908 yılında bando, Osmanlı Devleti’nin hemen her yerinde yaygın bir hale gelir. Sancak merkezlerinde, ordu merkezlerinde hatta bazı belediyelerde bandolar kurulur. Osmanlı Devleti’nin genel portresi böyle iken, İzmit’te Fransız misyoner okulunun mutasarrıflıktan izin almadan bando eşliğinde tören yaparak Fransız bayrağını göndere çekmesi, İzmit’te yaşayan Türk halkını rencide eder, bu hareket sonucunda olaylar meydana gelir. Bu olayın ardından 1914 yılında Mutasarrıf Mazhar Müfit Bey zamanında, Yeni Turan (Numune) İlkokulu’nun temel atma töreni için bando-mızıkaya ihtiyaç duyulur. Ancak bu dönemde kentte Fransız misyoner okulunun dışında yalnızca İzmitli Ermenilerden kurulan bando bulunmaktadır. Her türlü etkinlik ve temel atma törenlerinde bu bandodan faydalanılmaktadır. Kısaca Meşrutiyet Devrimi’nden sonra İzmit’te Ermeniler tarafından oluşturulan bando mızıka ile Firerier Mektebi’nin mızıkaları bulunmaktadır.

İlkokulunun temel atma töreninde Ermenilerin bandosunu talep etmemek için ilk bandoya kuruculuk yapacak olan Mızıka-yı Hümâyun mezunu İsmail Hakkı Dinçer askerlik terhisi için İzmit’e geldiğinde, bandonun oluşumu için bir müzisyene duyulan ihtiyaçtan ötürü terhisi ertelenir ve belediye başkanı ile görüştürülür. Bandonun kurulması için gerekenler belediye başkanının neye ihtiyaç olduğunu sorması üzerine İsmail Hakkı Bey, “Çalgılar ve Hevesli Gençler” yanıtıyla karşılık verir. Belediye başkanı gerekli maddi alt yapıyı oluşturmak için kentin ileri gelenlerini biraraya getirir ve toplantıda ilk katkıyı hem maddi hem de manevi olarak oğlunu bando elemanı vererek kendisi yapar. Ve diğer kişilerin de katkılarıyla gerekli para ve insan kaynağı toplanır. Ardından İzmit İttihat ve Terakki Cemiyeti’nin Yukarıpazar Kulübü gençlerinden bir bölümü Dere Cami karşısında Yukarıpazar Hamamı civarında büyük bir evde “İzmit Musiki Heveskâran Cemiyeti”ni 1914 yılında kurarlar. Bu cemiyetin kurduğu İsmail Hakkı Dinçer’in yönetiminde 60 kişilik bando-mızıka takımının gelişmesi için Mutasarrıf Mazhar Müfit Bey, teşkilatı himayesine alarak gelişmesine yardım eder. İlk bandoya çalışmaları için kulüp binası olarak tahsis edilen Yukarıpazar’da evde gizliden çalışmalara başlanır. Bu evin adı uzun süre kulüp evi olarak kalır. Portakal Hafız ve arkadaşlarının katkılarının yanı sıra çalgılar İstanbul Uzunçarşı’daki Rüştü ve Ömer kardeşlerin mağazasından (onlar da Fransa’dan) temin eder. İlk öğrencilerinden bazıları, Ferit Aral, İhsan Akköseoğlu, Kemal Selçuk, Sabri Akçam’dır. Birçok genç bu kulübün müdavimlerinden olurlar. Kulübün ilk açılışında belediye çalışanlarından Mehmet Çavuş da görev yapmaktadır. Cemiyet üyeri hayatları boyunca kulübe devam ederler. İzmitli meraklı gençler türlü yerlerde görev alırlar ve bugün askeri bandolardan emekli ve halen görevde olanları vardır. Bando zaman içerisinde önce Halkevi başkanlığı, ardından İzmit Belediyesi katkılarıyla yaşatılır.

İzmit Musiki Heveskâran Cemiyeti Bandosu Yeni Turan (Numune) İlkokulu’nun temel atma merasimine bir marş ile katılımda bulunur. Bando milli mücadelenin her evresine tanıklık yapan bir müzik topluluğudur. Heveskâran-i Musiki Cemiyeti’nin kuruluş amacı, milli mücadele sürecinde söylenen bağımsızlık içerikli marşlar ile günün ve yaşanılanların bir anlamda tanığı olması ve bu tanıklık müessesesini müzik yoluyla yapması dönemin ruhunu anlamak açısından önem taşımaktadır.

KAYNAKÇA

Atilla Oral, “Milli Mücadeleden ve Cumhuriyet Döneminde İzmit’te Bando”, Özgür Kocaeli gazetesi-Pazar Eki, 2003, s. 6; Hayrettin Ekmel Dinçer, “İzmit Belediye Bandosu Kurucusu İsmail Hakkı Bey”, Kocaeli Dokümantasyon Merkezi’nden Haberler, Sayı-49-50, Haziran 2001; Ahmet Oğultekin, “Cumhuriyet’in 10. Yılı’nda İzmit’te Bayram Kutlamaları ve Resmi Açılışlar”, Kocaeli Dokümantasyon Merkezi’nden Haberler, Sayı: 78, Ekim 2003; Gülşen Erdal, “İzmit Tarihi’nin Sesli Tanığı: İzmit Kent Müzik Kültüründe Tarihi Bir İmge Olarak Bando”, Uluslararası Gazi Süleyman Paşa ve Kocaeli Tarihi Sempozyumu Bildirileri, Cilt:3, Kocaeli Büyükşehir Belediyesi Kültür ve Sosyal İşler Dairesi Başkanlığı Yayınları, 2017, s. 2733-2741; Gülşen Erdal, Osmanlıdan Günümüze Kulaktaki Tınılar: Kocaeli’de Müzik Kültürü, Cinius Yayınları, İstanbul, 2019; Nail İnal, İzmit Sancağı 1333 Büdcesi, Kocaeli Dokümantasyon Merkezi Yayını, Kocaeli, 2010, s. 55; Salih Gül vd., Kocaeli 1973 Yıllığı: Cumhuriyetimizin 50. Yılında Kocaeli, Kocaeli Valiliği Yayını, Kardeşler Matbaacılık 1973, s. 131; Rıfat Yüce, “Şehir Bandosu Nasıl Kuruldu?”, Türk Yolu gazetesi, 24 Aralık 1949.

Gülşen ERDAL