Tabip, Asker

Murat Cankat 1886 yılında Karaman’da doğmuştur. İlkokul öğrenimi Karaman’da tamamladıktan sonra, orta ve lise öğrenimini Kuleli Askeri Rüştiyesi ve Tıbbiye İdadisi’nde yapmıştır. 1910 yılında yüzbaşı olmuş, bir sene Gülhane’de staj yapmış, daha sonra burada cerrahi asistanı olmuştur. Uzmanlığını kazandıktan sonra bilgi ve becerilerinin geliştirilmesi için Almanya’ya gönderilmiş, Hamburg’da Eppendorf hastanesinde patolojik anatomi ve cerrahi asistanı olarak çalışmıştır. Balkan Savaşları nedeniyle ülkesine dönen Dr. Cankat, Edirne Müstahkem Mevki Hastanesi operatörlüğü, sonradan da tümen cerrahi müşavirliğinde, seyyar hastane başhekim ve operatörlüğünde çalışmıştır.

Dr. Cankat, Birinci Dünya Savaşı’na da katılmış,2. Kolordu Komutanlığı Cerrahi Müşavirliğinde bulunmuş, Çanakkale Savaşı sonuna kadar da cephede başhekim ve operatörlüğünde, son olarak da Kafkas Cephesi’nde görev yapmıştır. Daha sonra bir süre Halep’te görev yapan Dr. Cankat, savaş sonrasında 1918 yılında Gülhane’de harp cerrahisi, “2. Seririyat-ı Hariciye Kliniği ve Ortopedi” muallimliğine getirilmiştir. Bir müddet burada çalıştıktan sonra İstiklal Savaşı nedeniyle Anadolu’ya geçmiş, milli mücadeleye katılmıştır. İstiklal Savaşı’nda bir süre “Batı Cephesi Başkomutanlık Cerrahi Müşavirliği” görevini üstlendikten sonra Gülhane’deki görevine geri dönmüştür. 1940 yılında kurulan “Gülhane Askeri Tıp Tatbikat Okulu Klinikleri”nin 2. Hariciye Profesörü olmuştur. Genel cerrahinin yanı sıra, plastik cerrahi ve periferik sinir cerrahisi konuları ile ilgilenmiş, savaş cerrahisi konusunda Mim Kemal ile birlikte otör olmuştur. 1944 yılında aktif çalışma hayatını bırakarak emekli olmuştur. 13 Aralık 1963 tarihinde vefat etmiştir.

Katıldığı ulusal ve uluslararası kongreler: Milli Türk Tıp Kongreleri, Cerrahi Cemiyeti Kongreleri, Uluslararası Askeri Hekimlik ve Eczacılık Kongresi (Bükreş/Romanya), Uluslararası Askeri Hekimlik Kongresi (Philadelphia-ABD), Balkan Tıp Haftası.

Üyesi bulunduğu kuruluşlar: Etibba Muhadenet Cemiyeti Kurucu Üyeliği, Etibba Odası Üyeliği, Katipliği, Reisliği, Uluslararası Cerrahi Derneği Üyeliği, Yüksek Sağlık Şurası Üyeliği, İstanbul Genel Şehir Meclisi Üyeliği.

Sahip olduğu madalyalar ve nişanlar: Birinci Dünya Savaşı Gümüş Liyakat Nişanı, Alman Harp Madalyası, Kılıçlı Mecidi Nişanı, İstiklal Harbi Madalyası, Askeri Tıp Akademisi Nişanı, Amerikan Ordusu Fahri Nişanı.

Makaleler: Cüruh-ı Nariyeden Mütevellid Azım ve Ümmüssülbe Ziyai Maddelerinin Plastik Suretiyle Tamiri. Askeri Tıp Mecmuası 51 (8): 229-238, 1338 / 1922; Dai Pot’un Tababet-i Askeriye Nokta-i Nazarından Mütalâası. Askeri Tıp Mecmuası, 52 161-172, 1339/1923; Kise-i Safraviye Taşını İltibas Eden İltihab-ı Pankreas, Askeri Tıp Mecmuası 54 139-141, 1341/ 1925; Türkiye’de Cerrahi Tederrünün İçtimai Nokta-i Nazarından Mütalâası. Birinci Milli Tıp Kongresi Tutanakları. S: 207-218, 1927; Asab-ı Muhitiye Cüruhunun Tedavi-i Cerrahisi Hakkında Bazı Mütalaat ve Müşahadat-ı Zatiye. Türk Cerrahi Mecmuası 2 (7): 323-330, 1928; Mideye Fistülize Olmuş Kolesistit Kalküloz Neticesi Kay ile Huruc Eden Safra Kesesi Vakası. Askeri Tıp Mecmuası 57 271-273, 1928 (Mustafa Şaban Erden ile birlikte); Harbdeki Cerrahlığın Telakkisi. Sıhhat Almanakı. 1933, ss: 652-656; Eski Mirfak Çıkıklarında Osteo-Tandinöz Plastik Usulü ile Tedavi, Dördüncü Milli Türk Tıp Kongresi Tutanakları. ss: 276-286; Bir Had Pankreas Nekrozu Vakası. Askeri Tıp Mecmuası 66 (17): ss. 57-60, 1937 (İzzet Birant ile birlikte; Fahiz Kist İdatiği: Şirürji 1(3 veya 5): ss. 152-153, 1947

Kitaplar: Harpde İlk Yara Tedavisi, Ahmet İhsan Basımevi, Ankara, 1935; Türk Cerrahi Cemiyetinin İkinci Kurultayına Sunulan Rapor; Muhit Sinirler Cerrahisi, M. Sadık Kağıtçı Matbaası, Ankara, 1946; Dördüncü Türk Cerrahi Kongresi’ne Sunulan Rapor. Dr. Murat Cankat Servet-i Fünûn Dergisi’nin sahibi Ahmet İhsan Tokgöz’ün damadı, Hakkı Devrim’in eşi Gülseren Devrim’in babasıdır.

KAYNAKÇA

Sait Naderi, “Gülhane’den Ayrılışının Kırkıncı Yılında Prof. Dr. Murat Cankat ve Nöroşirürjikal Uygulamaları”, Tıp Tarihi Araştırmaları Dergisi, 2004, (12), ss. 58-62; Bilge Ercülasun, Ahmet İhsan Tokgöz, Kültür Bakanlığı, Ankara, 1996; https://www.hurriyet.com. tr/gundem/sevenleri-gulseren-devrim-i-son-yolculugunda-yalniz-birakmadi-8796779.

Burhan SAYILIR