Kocaeli’de Ekolojik, Açık ve Yeşil Alanlar

Park ve bahçeler, ait olduğu dönemdeki toplumun kamusal ve kentsel yaşam kültürünü, o toplumun bilinç düzeyini mimarisinde ve peyzajındaki taşıdığı sembolik ve simgesel değerleriyle yansıtan oldukça önemli destinasyonlardır. Park ve bahçelerin peyzaj düzenlemesi, kültürel nitelik kazanarak, o toplumun tarihsel, kültürel ve doğal değerlerinin sürdürebildiğinde önemli rol oynayan, kurulması, korunması ve yaşatılması gereken önemli yapılar olarak önem kazanmaktadır. Anadolu’ya gelen Selçuklular ve Osmanlılar kendilerine has doğu kültürlerini de beraberlerinde getirmişlerdi. “Bahçe Kültürü” de bu unsurlar arasında yer almaktadır. Osmanlı’da bahçe kültürünün öne çıktığı en önemli dönem, Edirne’nin başkent olduğu döneme rastlamaktadır. Edirne ve bütün Trakya’da bulunan kentlerde bahçelere çok önem verilmiştir. İstanbul’un başkent olması ve batının etkisiyle birlikte, Osmanlıların kendi bahçe kültürlerini terk ederek batıya ait park sistemlerine yöneldikleri görülmektedir. Yönetim biçiminde değişimin yaşandığı dönemde Avrupa’da ortaya çıkan park kavramı, Osmanlı’da Sultan Abdülaziz döneminde uygulanmış, “Millet Bahçesi” adı verilen halka açık, umumi bahçeler yapılmıştır. Fransa’daki halk bahçelerinden esinlenerek yapılan Millet Bahçeleri bireylerin ve toplumun sosyalleştirilmesi ve kontrol edilmesi amacıyla inşaa edilmiştir. II. Meşrutiyet dönemine kadar Millet Bahçeleri’ne bulunduğu semtin, bölgenin ismi verilirken, daha sonraları “Millet-Hürriyet” gibi isimler eklenerek yaygın kullanımıyla “Millet Bahçesi” şeklinde kullanım yaygınlaşmıştır.

İstanbul’daki ilk millet bahçesi, 1866 yılında Sultan Abdülaziz döneminde açılan Taksim Millet Bahçesidir. 1868-1869 yılında, Üsküdar’da Sarıkaya Millet Bahçesi yapılmıştır. 1871-1872 yılında Sultan Ahmet Meydanı’na yaptırılan Sultan Ahmet Millet Bahçesi İstanbul’daki üçüncü millet bahçesidir. Daha sonra Tepebaşı Millet Bahçesi ve Kısıklı Millet Bahçesi yapılmıştır. Anadolu kentlerine doğru yaygınlaşan Millet Bahçeleri, Adana, Ankara, Aydın, Bursa, Edirne, Erzurum, Kars, Kayseri, Konya, Mersin, Sinop ve Sivas gibi illerde de yapılmıştır.

Kentsel dönüşüm ve kentlerde yeşil alan ihtiyacının karşılanması, deprem gibi olağanüstü durumlarda halk için toplanma alanlarının oluşturulmasına yönelik modern kentleşme hedefi kapsamında, 2018 yılında Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın yaptığı açıklama ile Cumhuriyetin 100. Yılı olan 2023’te “81 ilde 81 Milyon Metrekare Millet Bahçesi” kazandırma hedefiyle birlikte “Millet Bahçeleri” projesi başlamıştır.

Kocaeli Büyükşehir Belediye Başkanı Doç. Dr. Tahir Büyükakın’ın ülke genelindeki “Millet Bahçeleri” projesi kapsamında, Çevre ve Şehircilik Bakanı Murat Kurum ile gerçekleştirdiği istişare ve görüşmeler sonucunda Kocaeli’ye Millet Bahçeleri yapılması için adım atılmış, yaklaşık 2 buçuk milyon metrekare yeşil alanın Kocaeli’ye kazandırılması hedeflenmiştir. Daha sonra bu hedef, 23 milyon 569 bin metrekareye yükseltilmiş, böylece kentte kişi başına düşen yeşil alan miktarı hedefi 12,36 metrekareye yükselmiştir.

Darıca Millet Bahçesi

Kocaeli’deki millet bahçelerinin ilki olan Darıca sahilindeki millet bahçesinin yapımı Büyükşehir Belediyesi tarafından 2021 yılında tamamlandı. Darıca’daki Kocaeli Büyükşehir Belediyesi ve Darıca Belediyesi’ne devredilen ve yaklaşık 900 dönüm büyüklüğündeki askeri alan üzerine inşaa edilmiştir. Millet Bahçesinde spor alanları, yeşil alanlar, sosyal tesisler, kafeler ve günü birlik ziyaretçilere açık tesisler bulunmaktadır. Sahil uzunluğu 3 bin 325 metre olan park içerisinde bulunan hobbit evleri ve çocuk oyun alanları, sosyal tesisleri ile halka hizmet sunmaktadır. Sahil parkındaki bisiklet yolunun uzunluğu 3 bin 450 metre olup, 4 bin 450 metre uzunluğunda yürüyüş yolu bulunmaktadır. 3 bin 600 metrekare alanda 2 adet kumsal (plaj), 425 araç kapasiteli iki adet, 350 araç kapasiteli bir adet olmak üzere toplam üç adet otoparkı ile ziyaretçilerine hizmet sunmaktadır. Sahil parkında diş budak, çınar, manolya, vişne, kiraz, sarmaşık, yasemin, süs elması, leylak, alıç gibi pek çok türde toplamda 50 bin adet fidan dikilmiştir.

Derince Millet Bahçesi

Yapımına başlanacak olan Eski İsmetpaşa Stadyumu alanında yer alacak olan Derince Millet Bahçesi yaklaşık 72 bin metrekarelik bir alanda inşa edilecek olup, bahçenin içerisinde millet kıraathanesi, ahşap oturma platformu, çocuk oyun alanı, şifalı bitkiler bahçesi, biyolojik gölet, bisiklet yolu, koşu yolu, sağlıklı yaşam parkuru, etkinlik çayırı, millet çayırı, çok amaçlı spor alanı, koku bahçesi ve koruların yer alması hedeflenmektedir. TOKİ’nin ihalesini alarak yapımını üstlendiği Millet Bahçesi yapım sürecindedir. TOKİ’nin ihalesini alarak yapımını üstlendiği Millet Bahçesi yapım sürecindedir.

Gölcük Millet Bahçesi

Yaklaşık 56 bin m2 alana kurulacak olan Gölcük Millet Bahçesi, Örcün Mahallesi sınırları içerisinde yer alacak olup, bir dönem enkaz döküm sahası olarak kullanılan, Gölcük Belediyesi Rahvan At Yarışı Tesisleri’nin altında, Koray Aydın Parkı’nın hemen üstünde konumlandırılacaktır. Kocaeli Gölcük Millet Bahçesi’nde millet kıraathanesi, çınar meydan, çocuk oyun alanı, fitness alanı, şifalı bitkiler bahçesi, lalezar bahçesi, gülizar bahçesi, etkinlik çayırı, bisiklet yolu, koşu yolu, sağlıklı yaşam parkuru, gezinti yolu, kameriyeler, oturma basamakları, oturma noktaları, etkinlik çayırı, millet çayırı / afet toplanma yeri, meşe korusu, kayın korusu gibi birçok doğal, kültürel ve sportif alan yer alacaktır. Millet Kıraathanesi 560 metre kare kapalı alana sahip olacak ve bünyesinde kafetarya, kütüphane ve benzeri sosyal ihtiyaç alanları bulunacaktır. TOKİ’nin ihalesini alarak yapımını üstlendiği Millet Bahçesi yapım sürecindedir.

Gebze Millet Bahçesi

Gebze’de 65 bin metrekare büyüklüğünde bir alanda yapılacak olan Gebze Millet Bahçesi, iş merkezleri, toplu konut alanları ve yüksek hızlı tren istasyonunun ortasındaki bir alanda, Gebze merkezde hizmete açılacaktır. Gebze Millet Bahçesi içerisinde; cami ve külliye, millet meydanı, millet kıraathanesi, ziyaretçiler için otopark, orman kafe, futbol sahası, spor kafe, doğal gölet, göl kafe, yürüyüş ve bisiklet yolları, çocuk oyun alanı, sosyal tesisler ve tematik bahçelerin yapılması hedeflenmektedir. TOKİ’nin ihalesini alarak yapımını üstlendiği Millet Bahçesi yapım sürecindedir.

Körfez-İlimtepe Millet Bahçesi

Çevre ve Şehircilik Bakanlığı Toplu Konut İdaresi Başkanlığı tarafından Kocaeli Körfez’de 397 bin 581 metrekarelik alanda yapılması planlanan millet bahçesi, İlimtepe’de hizmete açılacaktır. Körfez-İlimtepe Millet Bahçesi’nde farklı işlevlere sahip açık hava fitness alanı, yürüyüş alanları, yürüyüş ve bisiklet yolları, çocuk oyun alanları, tenis kortu ve futbol sahası gibi birçok sosyal alan da yer alacaktır.

Dilovası Millet Bahçesi

Dilovası ilçesinde yapılacak olan Millet Bahçesi’nin yapımı TOKİ tarafından üstlenilmiş ve yapım süreci devam etmektedir. Dilovası’nda 218.652,51 metrekare alanda yapımı devam eden Dilovası Millet Bahçesi, yeşil alanları, yürüyüş alanları, yürüyüş ve bisiklet yolları, spor tesisleri, çocuk oyun alanları, sosyal tesisleri gibi donanımıyla imalat sanayiinin çok yoğun olduğu Dilovası’nda yaşayan halkın soluklanacağı,spor aktiviteleri gerçekleştirebileceği bir alan olarak hizmet sunacaktır.

Başiskele Seymen Millet Bahçesi, Kartepe Millet Bahçesi, İzmit Fuar Alanı Millet Bahçesi gibi birçok ilçeye yapılacak olan Millet Bahçeleri ile Kocaeli’de 23 milyon 569 bin metrekare alanda 9 adet Millet Bahçesi hedefi ile “81 ile 81 milyon metrekare Millet Bahçesi” projesine yönelik çalışmalar devam etmektedir.

Toplumların gelişmişlik düzeyleri ile ilişkili olan Millet Bahçeleri günümüzde sosyalleşme; kent hayatının stresi ve gürültüsünden uzaklaşarak huzurlu ve sakin bir dinlenme, eğlenme; sağlıklı yaşam için açık havada spor yapabilme; halkın aile ve sevdikleriyle birlikte doğal ve göze hitap eden bir mekanda birlikte vakit geçirme gibi ihtiyaçların karşılanmasına önemli katkılar sağlama özelliğine sahiptir. Kocaeli ilinde yapımı halen devam eden Millet Bahçelerinin tamamlanarak hizmete açılması ile birlikte, toplumun yaşam kalitesine değer katması ve başta İstanbul olmak üzere yakın illerden ziyaretçi de alması bakımından önemli destinasyon alanları olacaktır.

KAYNAKÇA

T. Gürkaş.“Bir Mimarlık Tarihi Alanı Olarak Türkiye’de Peyzaj Mimarlığı Tarihi ve Peyzaj Mimarlığı-Devlet İdeolojisi İlişkisi”, Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi, (2009), 7(13): s. 171-190; http://www. toki.gov.tr/illere-gore-projeler; Erişim Tarihi: 01.11.2021; https://emlakkulisi.com/kocaelinin-millet-bahceleri-icin-ilk-adim-atildi/646674; Erişim Tarihi: 20.092021; https://harmonigd.com.tr/tr/haber/kocaeli-2021de-9-millet-bahcesine-kavusacak/; Erişim Tarihi: 19.10.2021; https://m.dilovasi.bel.tr/icerik/4/14/dilovasi-millet-bahcesi.aspx; Erişim Tarihi: 02.11.2021; https://www.kocaeli.bel.tr/tr/main/news/haberler/3/kocaelinin-millet-bahceleri-icin-ilk-adimlar-/36835; Erişim Tarihi: 11.11.2021; Y. Memlük, Bulvarın Yeşil Parçaları, (ed. H. Çağatay Keskinok), Cumhuriyet Devrimi’nin Yolu: Atatürk Bulvarı, Ankara: Koleksiyoncular Derneği Yayını. 2009 Ankara; Y. Memlük, Anadolu’da Türk Bahçesi ve Bahçe Kültürü, Plant Dergisi, (2013). 51; F. Çelik, Geç Osmanlı Dönemi Kentsel Mekanda Batılılaşma Etkileri: Konya Millet Bahçesi, SUTAD, (2018), Güz (44 ):331-350; Y. Memlük, Osmanlı Modernleşmesi ile Ortaya Çıkan Bir Kentsel Mekan Olarak Millet Bahçeleri, ya-cikan-bir-kentsel-mekan-olarak-millet-bahceleri-s25212k/; Erişim tarihi: 10.11.2021; Turgut, G. N., (2015). Batılılaşmanın Uzantısında Kent Bahçeleri; Giresun Memleket-Millet Bahçesi, I. Ulusal Peyzaj Mimarlığı Kongresi, 15-17 Ekim 2015, Ankara, 7-14.

Bilsen BİLGİLİ