MTA 14 Haziran 1935 yılında TBMM’de kabul edilen, 22 Haziran 1935 yılında Resmî Gazete’de yayınlanan 2804 Sayılı kanunla kurulmuştur. Türkiye Cumhuriyeti kurulduktan sonra, madenlerimizin gerekli jeoloji ve madencilik yöntemleriyle sistemli olarak araştırılması ve işletilmesi amacıyla 22 Haziran 1935 tarihinde 2804 sayılı yasayla Maden Tetkik ve Arama Enstitüsü kurulmuştur. Enstitü, kuruluş kanununa göre; yurdumuzun maden ve taş ocakları KAYNAKLARını aramak, bulmak ve işletmeye uygun olup olmadığını tespit amacıyla gerekli etütleri, kimyasal ve teknolojik analizleri yapmak ve sektöre mühendis, yardımcı personel ve kalifiye işçi yetiştirmekle görevlendirilmiştir. MTA Enstitüsü önce Ankara Adliye Sarayı karşısında bir apartman katında, her biri birkaç personelden oluşan Muhasebe, Laboratuvar, Kömür, Petrol ve Diğer Metaller olmak üzere beş üniteli küçük bir kuruluş olarak göreve başlamış bir süre sonra da Akköprü Tesisleri’ne taşınmıştır. MTA Enstitüsü’nün hızlı gelişimi karşısında Akköprü Tesisleri ihtiyacı karşılayamamış, 1967 yılında bugünkü yeri olan Balgat Kampüsü’ne taşınmıştır. Arazi çalışmalarının daha verimli olmasını sağlamak amacıyla bugün sayıları 12’ye ulaşan Bölge Müdürlükleri kurulmuştur. Maden Tetkik ve Arama Enstitüsü Genel Direktörlüğü’nün adı, 13.12.1983 tarih ve 186 sayılı KHK’nin geçici 5. maddesiyle “Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü” olarak değiştirilmektedir.
MTA ülkenin her yerinde etüt yapmıştır. Bu çalışmalar sırasında birçok yeni maden yatakları bulunmuş, bilinen maden yataklarına yeni rezervler ilave edilerek yatakların gelişmesi sağlanmıştır. Bu çalışmalarıyla MTA Türkiye ekonomisine ve yerbilimlerine büyük katkılarda bulunmuştur.
1935-1950 yıllarında öncelikle ülkenin temel ihtiyacı olan petrol konusu ele alınmış Trakya, İskenderun, Adana ve Güneydoğu Anadolu bölgelerinde sondajlı etütler yapılmıştır. Bu dönemde MTA’lılar çalışmalarını çok zor koşullar altında yapmıştır. İlk yıllarda yolların yetersiz olması nedeniyle ulaşımda binek hayvanları kullanılmış, çadırlarda ve köy evlerinde kalınmıştır. Daha sonraki yıllarda, ülkenin her tarafında maden aramaya devam edilmiş, bugün kurulu bulunan birçok sanayi tesisinin temel girdisi olan hammadde KAYNAKLARı MTA’nın özverili bu çalışmaları sonucunda ortaya çıkarılmıştır. Dünya çapında rekabet gücüne erişmiş olan demir-çelik, alüminyum, ferro-krom, cam seramik, kâğıt, çimento vb. sanayilerimizin temel girdileri olan hammaddelerin tamamına yakınının aranmasında, bulunmasında ve etütlerinin yapılmasında MTA’nın katkısı olmuştur. Maden aramacılığının yanı sıra kuruluşundan başlayarak ülke jeolojisinin ortaya konulmasında önderlik etmiş; ikinci bir okul olarak, ilgili bölümlerden mezun olan yerbilimcilerin gelişmelerine yardımcı olmuştur.
1935 yılında bir apartman katında 38 kişiyle kurulan MTA Genel Müdürlüğü bugün, kuruluş amacına yönelik hizmetleri yerine getirebilecek çok sayıda yetişmiş eleman ile büyük bir iş makinaları parkı ve laboratuvar imkânlarına sahip olarak ülkemize hizmete devam etmektedir. Bu çerçevede MTA Marmara Bölge Müdürlüğü (Kocaeli) sorumluluk bölgesi Edirne, Kırklareli, Tekirdağ, İstanbul, Kocaeli, Yalova, Sakarya, Düzce, Bolu’dur. Kocaeli Kartepe’de Rahmiye Mahallesi Gürcan Sokak’taki binasında hizmet vermektedir. Taş ocaklarının yoğun olarak çalıştığı bölgede, 2020 yılında genel bir tarama ile bölgenin maden potansiyeli tekrar tespit edilmiştir. Kocaeli ve çevresinin özellikli taşları (Kandıra Taşı, Gebze Taşı vb.) MTA tarafından ayrıca incelenmeye alınmıştır. Bakır, kurşun, çinko ve çimento yapımına uygun hammaddeler ve Kandıra çevresindeki mermer yatakları dikkat çekicidir ve bunların tamamı MTA tarafından teferruatlı bir şekilde tespit edilmiştir.
KAYNAKÇA
https://www.mta.gov.tr/v3.0/sayfalar/bilgimerkezi/maden_potansiyel_2010/kocaeli_madenler.pdf; https://www.mta.gov.tr; https://www.mta.gov.tr/v3.0/bolgeler/kocaeli.
Harun ÇOBAN