Doktor

İzmit Amerikan Hastanesi’nin kurucusu olup, 1921 yılı boyunca İzmit’te özellikle azınlıklara, kadınlara ve çocuklara yönelik tıbbi ve insani yardım faaliyetlerini yürütmüş olan Mabel Evelyn Elliott 8 Şubat 1881’de Tottenham’da (İngiltere) doğdu. 1883’te babası ile birlikte Amerika Birleşik Devletleri’ne (ABD) göç etti. 1893 yılında ABD vatandaşlığına kabul edildi ve Benton Harbor’da (Michigan) yaşamaya başladı. 1904’te Chicago Üniversitesi’nden Tıp Doktoru unvanı ile mezun oldu. Bir süre Benton Harbor’da serbest hekimlik yaptı. Birinci Dünya Savaşı sırasında kadın hekimlerin askeri tıbbi birliklere dâhil olmalarına izin verilmemesi üzerine Amerikan Kadın Hastaneleri (American Women’s Hospitals) bünyesinde savaştan etkilenen sivil halka yardım ulaştırabilmek için çalıştı.

Yakın Doğu Yardım Komitesi (Near East Relief)’ne bağlı olarak gönüllü çalışmalar yapmak üzere İngiltere ve Fransa üzerinden 8 Mart 1919’da İstanbul’a geldi. O dönemde işgal kuvvetlerinin kontrolünde bulunan Maraş vilayeti ve çevresinde Osmanlı Devleti’nin hükmü altında yerleşik bulunan Ermeni ve Süryani kökenli Hıristiyan inancındaki nüfusa sağlık hizmeti sunmak için Anadolu’ya geçti. Yakındoğu’daki en büyük tıbbi birimin bir araya getirilmesini sağladı ve birimin sorumlusu olarak çalıştı. On binlerce yetime, binlerce mülteciye sağlık hizmeti sundu.

Kurtuluş Savaşı sırasında bulunduğu bölgelerde aktif çatışmaların yaşanması üzerine 10 Şubat 1920’de çalıştığı birimden ayrılarak ülkesine döndü. Verdiği hizmetin başka yerleşim yerlerinde de sürdürülmesi düşüncesi ile İzmit, Derince ve Bardizag (Bahçecik) bölgelerinde Yakın Doğu Yardım Komitesi ile bağlantılı olarak yetimler üzerinden yürütülen tıbbi yardım faaliyetlerinin Aralık 1920’de Amerikan Kadınları Hastaneleri tarafından devir alınmasına öncülük etti. Yakın Doğu Yardım Komitesi tarafından hastane ve klinik olarak kullanılan binaların (İzmit Gureba Hastanesi) tamir edilmesini, gerekli araç ve gereçlere ulaşılmasını sağladı. Tamir edilen hastane Amerikan Hastanesi adıyla hizmet sundu.

Ocak 1921 ile Eylül 1921 arasında İzmit bölgesinde gönüllü yardım çalışmalarına devam etmek üzere tekrar Anadolu’ya geldi. Tıbbi hizmetlerin sorumluluğunu aldığı döneme ait raporlarında; bölgenin sağlık koşullarının üzücü şekilde olumsuz olduğunu belirtmiş, mülteci çocuklarının açlık ve soğuğa maruz kaldıkları için ölmekte olduklarını bildirmişti. İzmit ve civarında yaygın olan tifüs, verem, trahom, uyuz ve çiçek hastalığı ile mücadele etti. Bu dönemde tıbbi hizmetlerin Amerikalı hekim ve hemşirelerin dışında bölgede mülteci olarak bulunan ve kısmen eğitilmiş olan Ermeni asıllı kız çocukları aracılığı ile sunulmasını sağladı.

Bölgeye gelmesinden 3 ay sonra İzmit ve çevresinin aktif çatışma bölgesine dönüşmesi ile birlikte, yönetimindeki hastanede mültecilerin dışında bölgede savaşan Yunan ve Türk askerleri ile Türk milis kuvvetlerinin tedavisine imkan verdi. Eylül 1921 yılında ülkesine geri dönerek aralıklarla 4 yıl süren Türkiye, Ermenistan ve Yunanistan hizmetlerine ait deneyimlerini “Beginning Again at Ararat” adlı kitabında yayımladı. 1964’te Florida’da yaşama gözlerini yumdu.

KAYNAKÇA

https://www.ancestry.com/search/?name=mabel+evelyn_elliott&birth=1881, Erişim tarihi Şubat 2019; https://www.amwa-doc. org/our-work/american-womens-hospital-services/ Erişim tarihi Şubat 2019; Certain Samaritans, 1927. Ester Pohl Lovejoy. New York, The Macmillan Company; https://www.amwa-doc.org/faces/dr-esther-clayson-pohl-lovejoy/ Erişim tarihi Şubat 2019; Esther Pohl Lovejoy. Women physician and surgeons, https://babel.hathitrust. org/cgi/pt?id=uc1.b4502143;view=1up;seq=117. Erişim tarihi Şubat 2018; Beginning Again at Ararat, Mabel Evelyn Elliott, Fleming H. Revell Company, 1924; Near East Relief Newsletter, https://archive.org/details/ldpd_12070546_003. Erişim tarihi Şubat 2018.

Eda YİRMİBEŞOĞLU ERKAL, Nermin ERSOY